• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Klank van het jaar 2015: de w

17 december 2015 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp

Oei oei oei, wat was het spannend! Sommige deelnemers aan de Dag van de Fonetiek 2015 in Utrecht hielden het als het ware niet meer. Maar uiteindelijk kwam er wel degelijk een heuse winnaar uit de bus: de w wordt de klank van het jaar 2015!

Dat is te danken aan de Amsterdamse hoogleraar Paul Boersma, die zijn key note aan de klank gewijd had en overtuigend liet zien dat de w aan het eind van eeuw en die aan het begin van wisseling verschillende klanken zijn, in ieder geval in de taal van mensen boven de grote rivieren.

Dat ze verschillend klinken en dat je ze verschillend maakt, is geen nieuws. Die aan het eind van de lettergreep maak je met geronde lippen, en die aan het begin met de boventanden op de onderlip. Om het onderscheid te noteren wordt de laatste ook wel geschreven als [ʋ].

Trilloos
Het is bovendien niet vreemd dat een klank anders wordt uitgesproken aan het begin van een lettergreep dan aan het eind. De [r] is een bekend voorbeeld; de zogeheten Gooise uitspraak daarvan vind je ook alleen aan het eind van raar, niet aan het begin.

Maar met de twee versies van w is meer aan de hand, liet Boersma zien. De twee [r]en kunnen bijvoorbeeld gemakkelijk in elkaar omslaan. Wie een Gooise, trilloze [r] maakt in boer, maakt vaak nog wel degelijk een tril in boeren, waar die klank immers ineens aan het begin van een lettergreep staat. Dat laat zien dat de verschillende uitspraakvormen varianten zijn van iets dat we nog steeds als dezelfde klank beschouwen.

Voor de [w] in eeuw geldt dat niet. Die verandert in de spraak van de aldoor Boersma onderzochte sprekers in eeuwen niet ineens in een [ʋ]. En dat wijst erop dat die twee als verschillende klanken worden beschouwd.

Sneeuwwit

Daar is bovendien nog een andere aanwijzing voor. Een woord als oppas bestaat uit de delen op en pas. Daar botsen dus twee p’s op elkaar, en toch spreek je er maar één uit, zoals je ook maar één [l] zegt in volledig en één [r] in voorrijden (de Gooise [r] verdwijnt). Maar uit Boersma’s metingen blijkt dat in eeuwwisseling of sneeuwwit allebei de w’s behouden blijven.

Boersma’s conclusie was dat het (noordelijke) Nederlandse twee w’s heeft. Er was onder de bezoekers van de Dag van de Fonetiek nog wel enige discussie over de vraag of dit klopte: kun je niet beter zeggen dat eeuw een speciale klinker is? Of dat hij bestaat uit een ee gevolgd door een oe? Maar hoe dan ook lijkt me er weinig discussie mogelijk over het feit dat w de klank van het jaar is.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: fonetiek, fonologie, taalkunde, woord van het jaar

Lees Interacties

Reacties

  1. Marcel Plaatsman zegt

    17 december 2015 om 09:26

    'n Verdiende winnaar!
    Zou de koning, die in z'n troontrede nogal 'ns 'n w voor een v zijn, woorkennis hebben gehad?

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

JUNI ’57

Met niets meer bij me dan het te vlug geleefde,
nog in de flarden van haar vertrek gekleed,
loop ik het land op om naar de lucht te kijken
en hoe mijn liefde allengs in niets meer leek
op die voor haar.

Het is een juninacht – de kortste nacht
bijna. Ik voel met mijn hoofd het hooi van de opper
waartegen ik zit. Ik zie een blijvende
zonsondergang boven een vuurtorenlicht
en weinig sterren.

Bron: Spinroc en andere verzen, 1958

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d