• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Uitleenwoordenbank geeft inzicht in ons verleden

3 december 2015 door Reageer

Het Nederlands heeft allerlei woorden uit andere talen overgenomen, maar andersom heeft het Nederlands ook woorden uitgeleend. De Uitleenwoordenbank van het Meertens Instituut bevat meer dan 18.000 ‘uitleenwoorden’. Met deze nieuwe applicatie kun je als bezoeker zelf woorden en woordvelden in kaart brengen, waardoor je op een snelle manier inzicht krijgt in de taalcontactgeschiedenis van het Nederlands.


Toegevoegde waarde
De Uitleenwoordenbank die vanaf 3 december 2015 online is, is gebaseerd op een boek van Nicoline van der Sijs uit 2010*. Maar de databank heeft een grote toegevoegde waarde, aldus Van der Sijs: “Er staan nog meer woorden in. En er is een hele applicatie omheen gebouwd, zodat je allerlei zoekmogelijkheden hebt en de resultaten op verschillende manieren kunt visualiseren.”
Die applicatie is ontwikkeld door Sara Budts, die taalkunde en Artificial Intelligence studeerde aan de Universiteit van Leuven: “Mensen zijn zich er meestal wel van bewust dat het Nederlands woorden heeft geleend uit andere talen. Maar dat het Nederlands ook woorden heeft uitgeleend is veel minder bekend. Die woorden geven veel inzicht in de cultuurhistorische relaties tussen gebieden.”

Eenvoudig zoekmenu
De website bedient zowel wetenschappers als geïnteresseerden. Voor die laatste groep ontwierp Budts een eenvoudig zoekmenu. Hier kun je een Nederlands woord intikken, bijvoorbeeld molen, en dan krijg je te zien dat dit onder andere aan het Zweeds is uitgeleend als mölla. Het Indonesisch heeft molen en het Creools-Engels van de Maagdeneilanden mula.
Voor wetenschappers is een geavanceerd zoekmenu toegevoegd. De Uitleenwoordenbank is niet alleen interessant voor taalkundigen, maar ook voor bijvoorbeeld historici. Zij kunnen zoeken op periode of op woordveld. Zo heeft het Russisch veel Nederlandse woorden uit de scheepvaart, terwijl het Japans veel Nederlandse wetenschapstermen heeft. Het Indonesisch heeft woorden uit meerdere domeinen overgenomen, en heeft daardoor de meeste Nederlandse woorden.

Stand van onderzoek
De Uitleenwoordenbank is vrij compleet, maar nog niet voor alle talen. Dat heeft te maken met de stand van onderzoek. Naar de creooltalen in Suriname is bijvoorbeeld nog niet veel onderzoek gedaan. “Terwijl de taalcontactgeschiedenis van dit gebied juist heel interessant is”, meent Van der Sijs: “Hier hebben Nederlanders lang gewoond, en was iedereen altijd meertalig, waardoor allerlei contacttalen zijn ontstaan. Hopelijk komt er meer onderzoek naar deze talen.“
De oudste uitleenwoorden zijn te vinden in een oud-Franse tekst. In het Vie de Saint Alexis uit 1050, wordt in versvorm het leven beschreven van de Heilige Alexius, die leefde in de vijfde eeuw. Hierin komen woorden voor als herberg (héberge), kamerling (chambellan) en rijk (riche).
*Nicoline van der Sijs 2010: Nederlandse woorden wereldwijd. Den Haag

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: digitalisering, leenwoorden, taalkunde

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De wenschen

Naauwlijks vraagt hy geld en goed,
Of hy zwemt in overvloed.
Straks begeert hy vrouwenmin:
Hy verzadigt zich daar in.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

1837

Toen Dostojewski’s moeder stierf
doodde baron d’Antès Poesjkin.
Nog vijf jaar en Stendhal ontviel,
nog zes, toen stierf ook Hölderlin.

(“Literatuurhistorische overweging bij het lezen van een biografie van Dostojewski.”)

Bron: datering: tussen 1948 en 1955; Tijdrovertje, postuum verschenen, 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

15 juni 2025

➔ Lees meer
20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

14 juni 2025

➔ Lees meer
14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d