• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Etymologie: stortregen

10 maart 2016 door Reageer

Door Michiel de Vaan
stortregen zn. ‘hevige regen’
Nieuwnederlands stortregen (Rekeningen der stad Nijmegen, 1511), stortregen (1565, Attestatie door Meester Steenplaatsers van Leiden; uitgave bij R.M.R. van Oosten, De Leidse Steen des Aanstoots, Leiden 2006). Samenstelling van storten en regen. De combinatie van regen met storten komt niet in het Mnl. maar wel al in het Mnd. voor: de uthstortet de stofregen alse strame ‘die de stofregen uitstorten in stromen’. Mogelijk is stortregen opgekomen naast en vanwege de assonantie met stofregen, zie het volgende woord. Ter vergelijking: stortvlaag ‘stortbui’ komt vanaf 1624 voor en stortvloed pas in 1803 voor het eerst.

stofregen zn. ‘hevige regen; motregen’
Mnl. Stofreghen als bijnaam voor een opvliegend mens (1374, Brussel), stofregen (1426), Nnl. stofregen (1528) ‘stortregen’. Met een andere betekenis: Mnl. stofregen ‘motregen’ (1479 die soete stofregen), Nnl. stofregen (1596). Verwante vormen: Mnd. stofregen ‘hevige regen’, ook als bijnaam Stofreghen (1307, Hannover); Mhd. stoupregen ‘stortbui’, Mohd. Staubregen ‘motregen’. Het Hoogduitse woord zet WGm. *stauba- ‘stof’ voort, een afleiding van stuiven, en nauw verwant met Nederlands stof uit *stuba-. De oudere betekenis van stof-regen zal dus ‘stuivende regen’ in de zin van ‘onstuimig’ zijn geweest, maar omdat stof ‘fijn stof’ betekende, paste stofregen zijn betekenis aan tot ‘motregen, fijne regen’.

stuifregen zn. ‘zachte of kleindruppelige regen’
Nnl. stuufreghen (1566-1568), stuyf-reghen (Kiliaan 1599) ‘zachte regen’, stuifregen (Chomel, 1743) ‘een fynen regen, die in de winter na een mist valt’. Hier slaat stuiven duidelijk op fijne druppels (vgl. ver-stuiven) en niet op onstuimigheid.

slagregen zn. ‘stortbui’
Mnl. slachregen (1488), Nnl. slachregen (1528) ‘stortbui’, slaghreghen oft slaghvlaghe ‘stortbui’ (Lambrecht, 1562). Verwante vormen: Mnd. slachregen ‘plotselinge, heftige regen’, bijnaam Slegereghen (Sauerland, 1455), Mohd. Schlagregen ‘heftige regen’.

plasregen zn. ‘hevige regen’
Nnl. plasregen(1528, Vorstermanbijbel). Verwante vormen: Mohd. Platzregen ‘plotselinge en heftige regenbui’.

plensregen zn. ‘hevige regen’
Nnl.plensregen (1936).

Met uitzondering van de oudste vorm stofregen gaat het steeds om samenstellingen met een werkwoordstam als tweede lid. Opvallend is nog het ontbreken van een Nederlandse correspondent van Mhd. gusregen, Nhd. Gussregen, terwijl regenen dat het giet nu zo’n gangbare uitdrukking is.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Addenda EWN, etymologie

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d