De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden heeft in haar bestuursvergadering van 16 maart 2016 de volgende prijzen toegekend:
1) de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2016 aan Niña Weijers voor haar roman De consequenties.
Deze in 1925 ingestelde prijs is in de taal van het reglement een ‘prijs van aanmoediging’, tegenwoordig ook wel ‘stimuleringsprijs’ genoemd. Hij wordt ieder jaar uitgereikt, afwisselend in de categorieën poëzie en proza, aan een schrijver van wie in de voorgaande jaren haar/zijn eerste of eerste twee publicaties zijn verschenen. De nu bekroonde roman De consequenties (Uitgeverij Atlas Contact) verscheen in 2015. De prijs bestaat uit een ‘object’ en 7.500 euro.
Enkele passages uit het rapport van de Commissie van voordracht:
Het zijn niet uitsluitend de onverwachte, verrassende en soms zelfs bizar-grillige wendingen die De consequenties zo boeiend maken. Allereerst combineert de schrijfster op overtuigende manier twee elementen die in de hedendaagse literatuur niet vanzelfsprekend zijn: fantasie en vastberadenheid. Ze creëert een geheel eigen wereld in deze kunstenaarsroman die op elke bladzijde waarde en franje, echt en kitsch, van elkaar probeert te scheiden en te doorgronden. De toon waarin Weijers schrijft is helder, vanzelfsprekend, krachtig, spitsvondig, betoverend.
****
De proloog van het boek is beslist van grote schoonheid en betekenis, en op onnavolgbare wijze houdt de schrijfster die toon vol. Zo begint het: „Op de dag dat Minnie Panis voor de derde keer uit haar eigen leven verdween stond de zon laag en de maan hoog aan de hemel.” Wie het archief van het KNMI raadpleegt, ziet dat de datering exact klopt; vanaf de 12de februari zet de dooi in. Intrigerend in deze boeiende openingsscène is de toevoeging ‘voor de derde keer’. Dit stelt de lezer op scherp: wat is er eerder voorgevallen, waarom de derde keer, hoe groot is de wanhoop in Minnies leven?
****
De consequenties is een boek dat zich nauwelijks laat navertellen in de plotlijn. Dat geldt voor de jury als een groot goed, want hiermee onderscheidt het boek zich van tal van andere debuten waarin persoonlijke voorvallen vaak de boventoon voeren, in boeken die zich makkelijk laten navertellen. Het pleit voor Niña Weijers dat ze hoog inzet.
****
De jury is onder de indruk van de filosofische reikwijdte van Weijers roman, waarin ze een krachtige, spitsvondige stijl in perfecte harmonie brengt met grote artistieke ambities.
De Commissie van voordracht bestond uit Kester Freriks (voorzitter), Pia de Jong, Lieke Marsman, Gerard Raat, Yves T’Sjoen
Eerdere laureaten van de Van der Hoogt-prijs (roman) zijn onder meer Merijn de Boer, Bert Natter, Erwin Mortier, Arthur Japin, Wessel te Gussinklo, Margriet de Moor, Thomas Rosenboom, Frank Martinus Arion, Anna Blaman.
-o-o-o-o-
2) de Henriëtte de Beaufort-prijs 2016 aan Elisabeth Lockhorn voor haar biografie Andreas Burnier, metselaar van de wereld.
Deze in 2004 ingestelde prijs is in de taal van het reglement een ‘prijs voor een in druk verschenen en in de Nederlandse taal geschreven biografie of autobiografie, afwisselend van de hand van een Nederlandse en van een Vlaamse auteur’. Dit jaar is de beurt aan een Nederlandse auteur. Het bekroonde werk moet voor het eerst in druk verschenen zijn in boekvorm, tijdschrift, week- of dagblad in de zes jaar, voorafgaande aan het jaar waarin de prijs wordt verleend. Het bekroonde boek Andreas Burnier, metselaar van de wereld verscheen in 2015 bij Atlas Contact. De prijs bestaat uit een oorkonde en 3.000 euro.
Twee passages uit het rapport van de Commissie van voordracht:
Complexe figuren vormen voor de biograaf een grote uitdaging. De niet zelden onverzoenlijke tegenstrijdigheden in hun persoonlijkheid, hun wisselende, onderling moeilijk te verenigen identiteiten, de spanningen die dat voor hen zelf en hun omgeving oplevert, het levert een overstelpende hoeveelheid stof op voor een levensverhaal vol dramatiek, climaxen en anticlimaxen, diepte- en hoogtepunten. Het vertellen van zo’n levensverhaal stelt zeer hoge eisen aan de biograaf. Die kan niet volstaan met het simpelweg noemen, benoemen en opsommen, maar moet verhelderen, nuanceren, een context scheppen waarin dit ene individuele leven met al zijn stroomversnellingen en draaikolken een ruimere bedding vindt.
De jury van de Henriëtte de Beaufort-prijs is van mening dat de biografie die Elisabeth Lockhorn heeft gewijd aan de schrijfster Andreas Burnier (1931-2002), alias de criminologe Catharina Irma Dessaur, alias het meisje Ronnie dat liever een jongen was, aan de genoemde uitdaging en de daarmee gepaard gaande risico’s op bewonderenswaardige wijze het hoofd heeft geboden. In de meeslepend geschreven biografie Metselaar van de wereld ontvouwt Lockhorn een boeiend, rijk geschakeerd, uitstekend gedocumenteerd en vooral afgewogen en evenwichtig beeld van een complexe, niet altijd sympathieke, maar toch steeds fascinerende persoonlijkheid. Omdat de biograaf afstand weet te behouden tot haar onderwerp, wordt de lezer in staat gesteld een eigen beeld en oordeel te vormen.
***
Metselaar van de wereld is een schrijversbiografie, een genre dat naast de gebruikelijke klippen en valkuilen die de biografie in het algemeen aankleven ook nog eens de complexe verhouding tussen leven en werk als probleem heeft. Dat het literaire oeuvre van Andreas Burnier in hoge mate autobiografisch is, staat buiten kijf. Maar ook dan ziet de biograaf zich gesteld voor de taak om te laten zien hoe de levensfeiten zijn getransformeerd tot literatuur. Ook daarin is Elisabeth Lockhorn ruimschoots geslaagd. Zonder in enigerlei vorm van reductionisme te vervallen laat ze op basis van nieuw onderzoek zien hoe Burniers lotgevallen als joods onderduikkind bepalend zijn geweest voor de ontwikkeling van haar persoonlijkheid. Uiterst relevant voor het begrijpen van dit karakter is ook de manier waarop Lockhorn ingaat op de strijd die Burnier al vroeg is aangegaan met de haar opgelegde vrouwelijke identiteit. De dwingende noodzaak om daar zo jong voor uit te komen, heeft haar op alle andere gebieden de moed heeft gegeven om voor zichzelf uit en op te komen.
De Commissie van voordracht bestond uit Manu van der Aa, Elsbeth Etty, Jaap Goedegebuure, Rick Honings (voorzitter) en Kris Humbeeck.
Eerdere Noord-Nederlandse laureaten van de Henriëtte de Beaufort-prijs waren Henk Nellen, Léon Hanssen, Hans Goedkoop, Hélène Nolthenius en Hans Werkman
De juryrapporten zijn binnenkort integraal beschikbaar op http://mijnedlet.nl, waar ook een overzicht is te vinden van alle prijzen die de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde sinds 1921 heeft toegekend.
De prijzen worden uitgereikt tijdens de laureatendag op zaterdagmiddag 17 september 2016 in het Academiegebouw, Rapenburg 73 te Leiden.
Voor nadere inlichtingen: Berry Dongelmans, secretaris MNL, p/a Universiteitsbibliotheek, Postbus 9501, 2300 RA LEIDEN.
e-mail: mnl@library.leidenuniv.nl
Hoera, een vrouw wint een literaire prijs! De motivatie vind ik alleen wat wonderlijk. Zie http://www.corinakoolen.nl/uncategorized/hoera-geen-persoonlijke-voorvallen-geen-plot/ voor mijn volledige reactie.