• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Leren lezen? Let op de details!

23 mei 2016 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp

Leren lezenTaal is een van de weinige zaken die bij veel mensen via twee totaal verschillende zintuigen kan binnenkomen: via de oren of de ogen. Dat is het verschil tussen gesproken en geschreven taal. Als volwassene ben je er zo aan gewend, dat je er meestal niet bij stil staat hoe bijzonder dat is. Ergens in je hoofd zit het woord vlinder opgeslagen, en zowel door met je ogen langs wat letters te gaan als door naar je buurman te luisteren die zijn tong en lippen op een bepaalde manier beweegt.

Dat laatste, het luisteren, pikken horende kinderen op een bepaald moment vanzelf op, maar voor leren is tucht en discipline nodig, of in ieder geval een lesmethode. Sommige kinderen doen het gemakkelijker dan andere. Behalve de puur wetenschappelijke vraag hoe we dat eigenlijk doen, visuele informatie aan auditieve koppelen, is er dus ook de praktischere vraag of we kinderen makkelijker kunnen laten leren lezen.

In het proefschrift dat ze op 6 juni aanstaande in Nijmegen verdedigt, gaat Merel van Goch nader op deze vragen in. In het bijzonder laat ze overtuigend zien dat het belangrijk is dat kinderen de klankvorm van woorden heel precies in hun hoofd kunnen opslaan. Lexicale specificiteit noemt Van Goch dat. Kinderen met een hoge lexicale specificiteit leren over het algemeen makkelijker lezen.

Honderden woorden

In eerste instantie hoeven heel jonge kinderen mogelijk de klankvorm van woorden niet zo precies op te slaan. De woorden hond en kat kun je ook wel uit elkaar houden als je ze allebei ongeveer alleen maar zo’n beetje ongeveer onthoudt. (Ik weet eigenlijk niet hoe dat precies in zijn werk gaat, een woord ‘ongeveer’ onthouden, maar kinderen schijnen dat dus te doen.)

Vanaf een bepaald moment is dat niet langer mogelijk: wanneer je meer dan een paar honderd woorden kent, komen er steeds meer woorden die op elkaar beginnen te lijken, en wordt aandacht voor detail dus belangrijk.

Aandacht

Van Goch toetste onder andere hoe goed kinderen waren in het uit elkaar houden van woorden als raat en raak wanneer ze die voor het eerst hoorde (ze leerde de kinderen deze woorden aan in een spelletje). Die woorden lijken heel sterk op elkaar: alleen de slotklank verschil en eigenlijk lijken bovendien heel sterk op elkaar. Het zijn allebei plofklanken, die je maakt door je mond even dicht te doen en dan de lucht met een plofje te laten ontsnappen. Het enige verschil is: welke plek in je mond sluit je met je tong af – voorin (raat) of achterin (raak). Raam verschilt bijvoorbeeld nog net iets meer van deze twee, want die maak je niet met je tong, maar met je lippen en bovendien maak je geen plofje, maar laat je de lucht terwijl je je mond afsluit door je neus naar buiten stromen.

Door te zien hoe goed kinderen waren in dit spelletje, hoe gemakkelijk ze dus sterk op elkaar lijkende woorden uit elkaar konden houden, denkt Van Goch dus de lexicale specificiteit te kunnen meten. En hoe dan ook bleek dit eenvoudige toetsje heel goed enerzijds te kunnen voorspellen hoe goed kinderen verder zouden zijn in de ontwikkeling van hun gesproken taal – hoe snel hun woordenschat bijvoorbeeld zal groeien – en ook zeker van hun latere succes bij het leren lezen. Aandacht voor detail helpt.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: fonologie, geletterdheid, leesvaardigheid, proefschrift

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jac. van Hattum • Geboorteplaats

En welke reis hij aanwees op de kaart
en over grenzen trok of buitengaats;
zijn vinger wees dat dorpje aan de vaart:
dit was zijn jeugd; dit zijn geboorteplaats.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OP EEN HUISJESSLAK

Hij trekt een haperend spoor
onder zijn kalken huis
waarin hij boeken leest,
zijn leeszaal van voorname
stilte vol monter vlees.

Bron: Dierenalfabet, postuum verschenen, 1978

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

4 juni 2025

➔ Lees meer
2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
2024 Dick van Vliet
➔ Neerlandicikalender

Media

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Taal doe je samen

Taal doe je samen

9 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d