Door Marc van Oostendorp
Gisteren verscheen het Elementair Deeltje: Taal van de bekende taalkundige en schrijfster Sterre Leufkens. Hieronder mijn voorwoordje voor dat boekje, bij wijze van voorpublicatie. En een filmpje dat ik gisteren voor de presentatie met Sterre maakte.
Als forellen konden lezen, moesten ze eens een boek kopen met de titel Water. Ze zouden er in de forellenboekwinkel misschien niet meteen naar grijpen: water, dat is toch gewoon dat spul dat overal omheen zit? Maar zo’n boekje laat zien wat de chemische samenstelling van water is, waarom het zo hard stroomt als het naar beneden valt – fijn is dat, vinden de forellen – en hoe alles wordt vervormd door de manier waarop water het licht breekt. Daardoor zouden ze allerlei interessante dingen kunnen leren, over zichzelf en over hun hele wereld.
U bent een mens en geen forel, vermoed ik. Zonder iets te willen afdoen aan het belang van water voor onze soort (ik ben ook geen forel), lijkt het me niet overdreven om te zeggen dat de taal ons water is.Het zit overal om ons heen, het kleeft aan alles vast. Bijna alles wat u weet, hebt u direct of indirect geleerd door taal. Dat Karel uw broer is, dat weet u alleen door taal. Dat het bedrukte papiertje dat in uw zak zit van u is, dat het 50 euro waard is, dat u het kunt inruilen tegen een grote kist bloemkolen, dat zou allemaal niet mogelijk zijn zonder taal. Dat u kunt afspreken hoe laat u uw vriend in Zwolle gaat ontmoeten, dat u kunt verzinnen hoe u in Zwolle komt, dat u daar flink ruzie met hem kunt maken – niets van dat alles zou deel zijn van de wereld zonder taal.
Het fijne van dit boek is dat Sterre Leufkens in soepel Nederlands laat zien hoeveel kanten er aan taal zitten. Hoeveel de wetenschap inmiddels weet over dat fenomeen, en hoeveel vragen er nog open zijn. En hoe taal misschien overal om ons heen zit, maar je er van alles uit kunt leren over jezelf en de wereld.
Sterre Leufkens. Taal. Amsterdam: AUP, 2016. Bestelinformatie bij de uitgever.
Leuk, meteen aangeschaft!