President Tsaar op Obama Beach op de voet gevolgd (27/60)
Door Marc van Oostendorp
Deze zomer publiceren nrc.next en NRC Handelsblad de roman President Tsaar op Obama Beach van A.F.Th. van der Heijden als feuilleton. De afleveringen verschijnen ‘s ochtends <op de website van de krant>. In de loop van de dag blog ik een bespreking. Vandaag: aflevering 27. <blendle>
Ah! De Griekse oudheid! De oorsprong van onze cultuur! Wie denkt er niet dag en nacht aan! Natan – van wie we sinds aflevering 18 weten dat hij op het gymnasium heeft gezeten – in ieder geval wel.
Wanneer hij vier soldaten op een rijtje ziet staan, moet hij bijvoorbeeld niet alleen aan Athene denken, nee dan dringt dat beeld zich aan hem op:
Op dat moment leken de vier aan onze kant, waarachter de andere vier wegvielen, met hun kist uit zwart papier geknipt, en drong het beeld van de kariatiden op de Akropolis zich op
Wat is er nu zo onontkoombaar aan dat beeld? In welk opzicht helpt het om die kariatiden voor je te zien? Zijn kariatiden uit zwart papier geknipt? Nee, het zijn stenen beelden van vrouwenfiguren die fungeren als zuilen en de last op hun hoofd dragen. (Er zijn ook zuilbeelden die hun handen gebruiken, de atlanten.)
Winkel van Sinkel
Dragen de soldaten ook de kist op hun hoofd? Zoiets heb ik nog nooit gezien, het gebeurde niet bij de terugkomst van de slachtoffers van de MH17 en als de schrijver het veranderd is, zou je denken dat hij daar een bedoeling mee had, maar die is volkomen onduidelijk.
En dan zijn het ook nog eens niet zomaar kariatiden, en niet de kariatiden van de Winkel van Sinkel in Utrecht, maar die van de Akropolis die zich aan Natan opdringen. Wat moeten we daar van denken? Dragen ze een jurk? Hebben sommigen hun linkerbeen naar voren en anderen hun rechter? Zie ze er allemaal net een beetje anders uit?
Interessant
Zijn ze namaak, en staan er vijf originelen in het Acropolis-museum, beneden, bij het wandelpad; en één in het British Museum? Op de Acropolis staan ze (of hun kopieën) bovendien allemaal met hun gezicht naar je toe, is dat geen vreemde manier om een kist te dragen?
Hebben de kariatiden anders een of andere mythische bijbetekenis waaraan je zou kunnen denken als je mensen ziet met een doodskist? Bij mijn weten is er alleen een nauwelijks interessant verhaal (straf van de goden) te vertellen over die vrouwen.
Begrijpen
Er is eigenlijk geen enkele redelijke overeenkomst te bedenken tussen die soldaten en die beelden, behalve dat ze gezamelijk iets dragen. Maar om nu te zeggen dat daardoor die ene specifieke groep zich ‘opdringt’?
Ik vind dat je lang moet zoeken om een schrijver te begrijpen, maar is deze verwijzing naar de klassieke oudheid niet een beetje kitscherig?
De A-index van vandaag is 7,95 (bovengemiddeld)
De algehele A-index komt daarmee op 8,04 (stabiel)
De vormgelijkenis is vrij sterk vind ik: van de voorzijde lijkt de daklijst van de kariatiden op een doodskist en militairen die een doodskist dragen lijken in silhouette op kariatiden (zie Google images). Het literaire punt is denk ik een omkering. De kariatiden zijn een personificatie van zuilen; de militairen worden juist als het ware zuilen en maken het beeld monumentaal.
Ja, je kunt hierover natuurlijk van mening verschillen. Bij ieder plaatje dat ik zie van soldaten die een kist dragen, is hun hoofd natuurlijk naast de kist. In sillhouet valt dat hoofd dan weg. Bovendien hebben soldaten doorgaans geen jurken aan. Alles bij elkaar zie ik de overeenkomst dus niet, behalve dat het mensen zijn die samen iets dragen. En dan begrijp ik niet waarom de verwijzing zo precies moet zijn (‘kariatiden van de Akropolis’).
En dat het de bedoeling is om een en ander monumentaal te maken door te verwijzen naar zo ongeveer hét symbool van de klassieke oudheid (de Akropolis), dat is geloof ik wat het voor mijn smaak nu juist wat kitscherig maakt.