Door Marc van Oostendorp
Ik wilde Roberta onlangs eens verwennen met iets dat ik bij Albert Heijn had gekocht, maar in plaats van verrukt in handen klappen werden mij skepsis en spot ten deel. Wat had ik namelijk op haar ontbijtbordje gelegd? Een chipolata-kasteeltje!
Wie eet er nu cipollata als ontbijt! Een cipolla is in het Italiaans een ui, en volgens de Franse Wikipedia (onmisbare bron voor al uw etensetymologie) is cipollata in Toscane een gerecht van geconfijte uien:
Mogelijk werd dat gerecht ooit gegeten met worstjes, en op zeker moment begon men in Frankrijk die worstjes (een soort braadworst) zelf chipolata te noemen:
Op zeker moment is iemand een bepaald soort pudding ook chipolata gaan noemen, waarschijnlijk vanwege een uiterlijke overeenkomst: chipolata-worstjes hebben een nogal grove structuur en chipolata-pudding zit gevuld met bigarreaux en andere stukjes:
Bron: Zelfmaakrecepten
Zoals de Nederlandse Wikipedia dan weer meldt, zijn er van die pudding dan weer andere producten afgeleid, zoals de chipolatavla en de chipolatacake:
Bron: Bakkerij Kok
Die cake is nu weer verwerkt in een soort gebak waarvoor weer een andere metafoor wordt gebruikt, het kasteeltje:
Bron: Kasteeltje te koop
Maar het kasteeltje neutraliseert die lange tocht langs alle verschillende smaakpapillen niet; het is alleen de lange, vreemde geschiedenis van een ui naar een gebakje die tot de spotlust leidt die ons ontbijt zo vrolijk maakt.
ik hoop dat ze het uiteindelijk toch heeft kunnen genieten, na al die twijfelzwangere discussies. één voordeel: het chipolatakasteetje kon vast niet onbedoeld koud worden!
Als je Roberta maar geen chipolataworst van Albert Heijn voorzet.
Volgens etymologiebank.nl heeft het worstje niets met de pudding te maken: ‘De pudding ontleent zijn naam aan zijn overeenkomst in uiterlijk met een fijne ragout.’ Zowel het worstje als de ragout bevatten uien.
Ik zie eigenlijk geen reden om in dit geval aan de etymologiebank grote autoriteit toe te kennen. Waarschijnlijk wordt met de ragout de Italiaanse cipollata bedoeld – dat is immers een soort uienragout. Het Franse worstje bevat bij mijn weten geen uien.