• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een microchip in de scanner

16 september 2016 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Door Marc van Oostendorp

hersenenDe redenering is simpel: al onze taal komt voort uit onze hersenen en zal dus wel door onze hersenen bepaald zijn. Door nauwkeurig te gaan meten hoe laat welke neuron actief is wanneer iemand de zin ‘Joost eet pannenkoeken’ leest, krijgen we dus een nauwkeurig beeld van de manier waarop onze hersenen werken tijdens het contempleren van die zin. 

Met dat idee in het achterhoofd zijn neurotaalkundigen nu al enige tijd bezig om de hersenen in kaart te brengen. Er bestaat inmiddels een bont palet aan testmogelijkheden om dat te doen, en het heeft inmiddels ook al wel het een en ander duidelijk gemaakt over enkele basisbeginselen van de organisatie van taal in de hersenen.

Het probleem is alleen: hoe weten we wat al die meetinstrumenten eigenlijk meten? De hersenen vormen een zwarte doos: er komen duidelijk meetresultaten uit, maar waar corresponderen die eigenlijk mee? Betekenen ze eigenlijk wel iets, en zo ja, wat?

0en en 1en

De Amerikaanse neurowetenschappers Eric Jonas en Konrad Kording hadden een interessant idee: in een recent artikel beschrijven ze wat voor resultaten bekende meetmethoden opleveren als we er iets mee meten waarvan we heel goed weten hoe het werkt omdat we het zelf gemaakt hebben: een (heel eenvoudige) microprocessor van een computer.

Hun conclusie van alle metingen: “our results stayed well short of what we would call a satisfying understanding”. Met name de gelaagdheid van de microprocessor – het feit dat alle eenvoudige berekeningen met 0en en 1en op een hoger niveau begrepen konden worden als complexere opdrachten – viel via deze methode niet of nauwelijks te achterhalen.

Toetsen

Zoiets geeft natuurlijk te denken: als je van iets betrekkelijk eenvoudigs als een computerchip al niet kunt achterhalen hoe het in elkaar zit, wat voor hoop hebben we dan dat we onze eigen, veel ingewikkelder, hersenen wel op deze manier kunnen leren begrijpen?

Tegelijkertijd is deze methodologie uiteindelijk natuurlijk de enige die we hebben: althans, dat gecombineerd met het vormen van theorieën. Je kunt met de huidige meetinstrumenten volgens Jonas en Kording namelijk wel heel goed toetsen of een theorie wel of niet werkt.

Studeerkamer

Dat lijkt me eigenlijk ook de normale manier van werken in de wetenschap: je kunt nu eenmaal niet verwachten dat je door alleen maar te meten kunt achterhalen hoe iets in elkaar zit. Je moet af en toe ook nadenken. Bovendien kun je, lijkt mij, ook andere databronnen inzetten. Jonas en Kording zijn kennelijk echte neurowetenschappers die net doen alsof er in de wereld alleen metingen van de hersenen en theorieën over de hersenen bestaan, maar precies hier lijkt me ook ruimte te ontstaan voor samenwerking met andere wetenschappen, die bijvoorbeeld de producten van de menselijke geest bestuderen en daar via hun geheel eigen methoden tot conclusies uit kunnen komen over hoe de geest en de hersenen werken. Die conclusies kun je vervolgens proberen te verenigen met die van de hersenscanners.

Want dat is de enige manier waarop je tot echt inzicht komt: als verschillende soorten gegevens met elkaar verenigd kunnen worden in een overkoepelende theorie: zowel wat we krijgen opgeleverd uit de MRI-machine als wat de taalkundige in zijn studeerkamer bedenkt.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: hersenonderzoek, neurolinguistiek

Lees Interacties

Reacties

  1. Peter-Arno Coppen zegt

    16 september 2016 om 08:20

    Mooiste zin: “Je moet af en toe ook nadenken.” Die hang ik boven m’n bed.

    Beantwoorden
  2. Jan Stroop zegt

    16 september 2016 om 10:09

    Ook toevallig: 19 september is er een debatavond in De Balie over: “Het brein wordt overschat”. Daar is geen taalkundige bij betrokken.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ALSOF IK ER NIET GEWEEST BEN

Ik stel er prijs op na ergens gelogeerd te hebben geen sporen achter te laten. Zo wordt logeren een soort inbreken – trouwens, het hele bestaan lijkt er op.

Bron: Barbarber, september 1969)

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1830 Eelco Verwijs
sterfdag
1989 Willem Beuken
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d