• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Foreign Accent Syndrome ontrafeld

18 mei 2017 door Marc van Oostendorp 3 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Een van de meest tot de verbeelding sprekende taalkundige verschijnsel is waarschijnlijk het foreign accent syndrome (FAS): af en toe duikt er in de kranten ineens weer een bericht op over een Brit die zijn hele leven nooit het graafschap Kent uit was geweest, op een dag wakker werd en inene Engels sprak met een vet Frans accent. Nu lijkt me dat je niet per se doorkneed hoeft te zijn in syntactisch minimalisme of de ins en outs van corpusanalyse met R om te kunnen begrijpen dat zoiets extreem onwaarschijnlijk is. Natuurlijk is het in theorie mogelijk dat iemands neuronale verbindingen toevallig zo door elkaar worden geschud dat ze precies op de plaats vallen waar ze bij een Franstalige na jarenlange training ook zitten. Maar de kans erop is ongeveer even groot als dat de moleculen van mijn oude gympen toevallig ineens opgeschud worden tot die van een fles Medoc uit 2007.

Maar dat wil niet zeggen dat het FAS niet bestaat. Mensen kunnen, bijvoorbeeld na een hersenbloeding, ineens een probleem hebben waardoor ze ineens anders gaan praten – en wel op zo’n manier dat hun buren in Kent denken dat het wel wat Frans aandoet, of in ieder geval heel erg ‘on-Engels’. Er is dus wel degelijk iets gebeurd in de hersenen al heeft dat niet precies het patroon van een moedertaalspreker van het Frans opgeleverd.

Hersenbloeding

Wat is daar aan de hand? Daar is niet zo heel veel onderzoek naar, waarschijnlijk ook doordat het verschijnsel relatief zeldzaam is. In haar proefschrift Foreign Accent Syndrome. A Neurolinguistic Analysis, waarmee ze vandaag zowel in Groningen als in Brussel promoveert, gaat de neurolinguist Stefanie Keulen nader op het verschijnsel in. Ze combineert daarbij allerlei methoden: overzichten uit wat er in de literatuur allemaal te vinden is met uitvoerige beschrijvingen van individuele gevallen die niet eerder in de wetenschappelijke literatuur beschreven zijn, bijvoorbeeld.

Ze laat daarbij zien dat er eigenlijk een aantal heel verschillende soorten van plotseling (of minder plotseling) optrededende uitspraakeigenaardigheden zijn die allemaal onder de noemer FAS worden geschaard. Je moet in ieder geval verschil maken tussen neurologische en psychologische oorzaken. Mensen kunnen problemen krijgen doordat er bijvoorbeeld in het hersengebied waar ze hebben opgeslagen hoe je ook weer een a of een r zegt een neurologisch probleem ontstaat. Dat is dus de klassieke vorm van FAS, bijvoorbeeld na een hersenbloeding. Maar daarnaast zijn er ook psychiatrische patiënten die als een van hun symptomen hebben dat ze met een accent gaan spreken dat de omgeving als ‘vreemd’ ervaart. Bovendien zijn er mensen waar neurologische en psychiatrische problemen allebei een rol blijken te spelen.

Speculatie

Min of meer dwars daarop staat de aard van het accent. In sommige gevallen gaat het over een accent van een taal die de mensen ook kenden, al had die eerder nooit geïnterfereerd met hun moedertaal. In andere gevallen gaat het meer over een ‘eigen accent’ dat bijvoorbeeld vaak een beetje langzamer is en meer voor in de mond uitgesproken. Onder de psychiatrische voorbeelden zitten ook mensen die echt talen door elkaar gaan mengen. Een van Keulens Nederlandstalige patiënten zei bijvoorbeeld op zeker moment:

Sie halen die mosen kaus, die mosen da… ja, und die table, und die televisione… c’est le kanse die kaste, und andere alles kaste, alles toilette… ja… alles kausen… want ich müssen diesen… alles mit een schurmacher schunmachen… und mit was… ja

Natuurlijk kende deze vrouw eerder ook al Duits, Frans, Engels en een woordje Italiaans (televisione): van een wonder was geen sprake. Maar wel van een verbazingwekkend voorbeeld van hoe ingewikkeld de menselijke geest is en hoe complex de relatie tussen taal en de andere hersenfuncties.

Hoewel Keulens proefschrift heel streng empirisch is, zonder ruimte voor enige speculatie, en in ieder geval voor mijn gevoel dicht bij de medicijnen ligt, zet dat verschil tussen neurologische en psychologische oorzaken voor FAS aan het denken. Zou het zo kunnen zijn dat ook het ‘gewone’ accent allebei die kanten heeft? Dat het voor een deel in het brein zit en voor een deel in de geest?

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: accent, Foreign Accent Syndrome, neurolinguistiek

Lees Interacties

Reacties

  1. kneistonie zegt

    18 mei 2017 om 08:05

    Het ‘accent’ is natuurlijk de waargenomen variatie in de taaluitingen die voorheen vast waren.
    Dat die het woord ‘accent’ verdienen wijst voor mij dan ook op een opvallende constantheid van die (fonetische) verschuivingen. “Wat gaat er nog goed?” zou een moderne hulpverlener zeggen 🙂

    Beantwoorden
  2. Zorgtaal zegt

    18 mei 2017 om 09:22

    Dit accentsyndroom is niet vreemd, het is een syndroom met betrekking tot een vreemd accent. Hopelijk is het belang van juiste spelling (in dit geval: ‘foreign-accent syndrome’) even groot in de taalkundige terminologie als in mijn vakgebied, medische terminologie. Vooral in de VS wordt dit koppelteken veelal uit gemakzucht weggelaten, al wordt de noodzaak ervan in samengestelde adjectieven daar nog steeds op school onderwezen.

    Beantwoorden
  3. DirkJan zegt

    18 mei 2017 om 13:37

    Dus als ik het goed begrijp heb je taal in je brein en taal in je geest. Taal in je brein is neurologisch en taal in je geest is psychiatrisch/psychologisch. Ik noem dat onderscheid geen wetenschap, maar speculatie. Ik weet niet wat taal nu precies is.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

DROOM

Het goudgebekte dier
geroosterd in de zee
besprong goudbakken brood.

Bron: Soma, januari-februari 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1905 Adolphe van Loey
➔ Neerlandicikalender

Media

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De literaire letterenshow 2

De literaire letterenshow 2

12 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d