• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Ilja Leonard Pfeijffer als verticaal toerist

1 augustus 2017 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (7)

Door Marc van Oostendorp

Er zijn weinig schrijvers die zich zo consequent zo negatief hebben uitgelaten over het toerisme als Ilja Leonard Pfeijffer. Een van zijn eerste gedichten heet venetië en beschrijft spottend het lot van de toerist:

duizenden drommen hun middagen af
met moegemutste fotografen in de rol van wanhopig
genietend

Op een ironische manier komt dezelfde observatie terug in La Superba:

Ik houd van toeristen. Ik kan ze urenlang gadeslaan en volgen. Ze zijn aandoenlijk in hun vermoeide pogingen om iets te maken van de dag.

Florence

Juist door zo ironisch de liefde te verklaren distantieer je je natuurlijk van die toeristen: ze zijn aandoenlijk, en jij hoort er niet bij. De reis waarover De filosofie van de heuvel handelt, is officieel een fietstocht near Rome, maar eenmaal in Rome beland, beseft de filosoof dat de stad “niet meer dezelfde [is] als mijn oude liefde”:

Opeens doorzag ik haar. Ik zag dat zij zich aanstelde. Zij was nep. Ze was een openluchtmuseum voor slecht geklede toeristen. Hier woonden geen mensen meer, maar uitbaters, gidsen en straatmuzikanten.

In de epiloog van hetzelfde boek legt Pfeijffer uit dat ook Florence en Venetië niet aantrekkelijk zijn. Ook dat zijn plaatsen voor toeristen. Het fijne van Genua is dan juist dat de toeristen niet komen:

althans niet massaal, omdat er niets in hun reisgids staat met drie sterretjes, zoals de David van Michelangelo of de Rialtobrug, en omdat Genua een slechte reputatie heeft. En dat is maar goed ook.

Ondergoed

Nog een bezwaar tegen toeristen is dat ze slechtgekleed zijn. Dat punt wordt in De filosofie van de heuvel gemaakt, maar het komt ook naar voren in het toneelstuk De eeuw van mijn dochter. Vader Zeus vraagt aan Athene waar de andere goden zijn, waarop de uilogige dochter antwoordt:

Ik weet niet waar ze zijn. Hun heilige vertrekken
zijn afgebroken of ze staan al eeuwen leeg.
Het meest recente nieuws dat ik daarover kreeg,
is dat toeristen in hun hallen foto’s maken
in korte broek
zeus: Wat is een korte broek?
athene: Ach, smaken,
verschillen, pappa.

En ook in de recente roman Peachez spreken de hoofdpersonen graag over:

toeristen die rondlopen in hun ondergoed met belachelijke mutsjes op hun hoofd, en het fenomeen van het toerisme in het algemeen

Authenticiteit

Zo’n beetje het enige Pfeijfferpersonage dat een beetje positief is over een toeristische locatie is een Elvis-imitator in Las Vegas, in Het ware leven. En zelfs die heeft uiteindelijk een sneer over voor toeristen. De stad is zo aantrekkelijk omdat er op een paradoxale manier uiteindelijk geen toeristen kunnen zijn:

Hier is de wereld de toeristenspeeltuin die de wereld wil zijn, keurig zonder toeristen. Want waar alles is gebouwd voor toeristen, bestaan geen toeristen en is alles zoals het bedoeld is.

In interviews gebruikt Pfeijffer voor zijn eigen migratie af en toe de term ‘verticaal toerisme’. Waar de doorsnee toerist ‘horizontaal’ is, en van hot naar her reist om overal oppervlakkig en moegemutst kennis van te nemen, vestigt de verticale toerist zich ergens en probeert er de situatie te doorgronden. Hij is daarmee ook op zoek naar een ander soort authenticiteit – niet die van de ‘echt Italiaanse cultuur’, zoals de Rialtobrug, maar die van de ‘slechte reputatie’.

Polygamie

Het lijkt mij een manier om een paradox op te lossen  die veel toeristen kennen: hoe de plaatsen te vinden waar geen toeristen zijn terwijl je tegelijkertijd wel op reis gaat? Je gaat op reis omdat je de wereld eens vanuit een andere invalshoek wil bekijken, maar je ziet dan ofwel alleen de schone schijn óf je vestigt je op de plaats van je voorkeur en verliest dan eigenlijk vanzelf je verse blik. Je kunt dan naar Genua gaan, maar had uiteindelijk net zo goed in Rijswijk kunnen blijven.

Het is de paradox van de liefde. Je kunt niet houden van jezelf, je houdt van de ander in de ander. Als je dat tot de uiterste consequentie drijft, moet je dus zoveel mogelijk relaties aangaan, en van de ene ander naar de ander fladderen in een voortdurende poging iets te maken van de dag. Maar uiteindelijk bevredigt ook dat niet, en heb je behoefte aan één ander, die je in een soort verticale polygamie steeds beter leert kennen: La Superba.

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Ilja Leonard Pfeijffer, reisverslagen

Lees Interacties

Reacties

  1. Gherardus Havingha zegt

    17 augustus 2017 om 12:39

    haha, is onderstaande een sneer naar Ilja zelf?

    “Je kunt dan naar Genua gaan, maar had uiteindelijk net zo goed in Rijswijk kunnen blijven.”

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1933 Aad Nuis
sterfdag
1994 Jacob Drewes
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d