• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Dikpraatjes en burgerwetenschap

1 mei 2019 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp

Het eerste mannetje zegt ‘Ik moet wat kilo’s kwijt’. Wat is de rest van het gesprek?

Het is een minigenre, een gesprekvorm die over het algemeen al is afgelopen voor je met je ogen geknipperd hebt. Iemand zegt tegen iemand anders ‘Ik voel me zo dik’, of ‘Geeft die broek me geen dikke kont?’ en daar reageert de ander dan op (‘Ben je een haartje betoeterd!’). Fat talk wordt het door de deskundigen genoemd; dikpraatjes.

Het blijkt niet gemakkelijk te zijn om te onderzoeken, bijvoorbeeld omdat het zo kort duurt en over het algemeen nu ook niet echt gesprekken oplevert die de deelnemers zich nog lang heugen. Stel dat je wil weten wat voor antwoorden er nu zoal gegeven worden op zo’n opmerking over iemands BMI, wat doe je dan?

In een nieuw artikel in het Journal of Sociolinguistics gaan een aantal onderzoekers van de Universiteit van Arizona in op deze kwestie. Het artikel gaat dus niet zozeer over die dikpraatjes zelf (misschien is daar ook echt niet zo heel veel over te zeggen) als wel over een algemener probleem in de taalkunde: hoe weten we hoe het echt zit? 

Die dikpraatjes zijn maar een aardig voorbeeld van het fenomeen. Mensen kwebbelen de hele dag wat af, maar wat gebeurt daar nu eigenlijk? Je kunt geschreven bronnen gebruiken (van de bijbel tot en met Twitter), maar geschreven taal is maar een magere afspiegeling van wat er de hele dag wordt gezegd. Je kunt mensen gaan opnemen, maar dan heb je alleen die mensen die toestemming willen geven, en bovendien gaan mensen mogelijk altijd toch net wat anders praten dan als ze niet worden opgenomen.

Hoe mensen écht praten, weten we dus niet.

In het artikel bespreken de Arizonezen een relatief nieuwe methode: burgerwetenschap. Ze hebben een aantal mensen die zelf geen taalkundige waren maar het wel interessant vonden eens mee te doen aan een taalkundig onderzoek getraind en vooral gevraagd om eens goed op te letten naar wat andere mensen in de publieke ruimte tegen elkaar zeiden. Wanneer ze dikpraatjes hoorden, moesten ze die snel en nauwkeurig noteren.

De onderzoekers vergelijken deze methode met een traditionelere, experimentele: je laat mensen een plaatje zien van twee mogelijk net iets te dikke mannen of vrouwen, en vraagt wat die tegen elkaar zeggen. Die antwoorden noteer je dan.

Nu blijken beide methoden ongeveer hetzelfde spectrum aan antwoorden te hebben opgeleverd, al verschilde de frequentie waarmee bepaalde antwoorden werden gegeven. Volgens het experiment zeggen mannen elkaar vaker ongezouten de waarheid (‘Ik moet eens wat aan mijn gewicht gaan doen’, ‘Ja, inderdaad!’), terwijl volgens de burgerwetenschappers die waarheid vaker verzacht werd (‘Nou, een beetje misschien’)

De onderzoekers concluderen hieruit dat mensen in het echte leven misschien iets minder recht door zee zijn dan wanneer ze in een experiment twee getekende mannetjes met elkaar moeten laten praten. Dat zou dan een aanwijzing zijn dat de burgerwetenschappers een beter beeld geven van de werkelijkheid. Maar voor hetzelfde geld kun je zeggen dat die burgerwetenschappers alleen op plaatsen komen waar de mensen vriendelijk zijn tegen elkaar, of dat ze vooral interessante antwoorden noteren. En smoesjes zijn interessanter dan de botte waarheid.

Die burgerwetenschap is dus geen panacee, al lijkt het me wel een interessant nieuw instrument. Taal is overal, en het is voor taalkundigen dus goed om zoveel mogelijk oren en ogen te hebben, om zo alles te kunnen horen.

 

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: burgerwetenschap, sociolinguïstiek

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jolanda Kooijmans • Constant

de koeien kauwend en herkauwend in het kikkerbadje
onder de hoge lucht die een zoete pudding is
met ganzen in lange slierten vloekend en tierend
in een groots verband

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LOOPMUIS

Niet eenzamer, maar even eenzaam,
welk huis hij kiest of welke plaats,
zijn poten laten hem niet los,
hij loopt, soms eet hij uit zijn poot,
hij loopt,
tot hij zijn graf haalt, inderhaast.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1777 Nicolaas Anslijn
1910 Jo Daan
1941 Ton van der Geest
sterfdag
2013 Marijke Spies
➔ Neerlandicikalender

Media

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d