Ik zie toch echt regelmatig allerlei jonge mensen. Al tientallen jaren sta ik regelmatig voor groepen twintigers en sinds ik vader ben verkeer ik ineens ook weer in de wondere wereld der moderne dertigers. Maar ze zeggen nooit iets tegen mij, althans nooit iets waar ik iets aan heb.
Ik moet het allemaal van collega’s hebben. Zoals mijn Nijmeegse collega Edwin die vrijdag ineens tweette:
Of dit wel of niet ‘fout’ is, lijkt me niet het belangrijkste aspect van deze constructie. Belangrijk is dat het inderdaad kennelijk al minstens 12 jaar gezegd wordt en dat ik er nog nooit van gehoord had.
Een constructie als deze, die bestaat uit allerlei op zich heel frequente woorden valt lastig te zoeken op internet. Je raakt al snel verstrikt in websites die het onheilspellend hebben over ‘niet meer beter worden’. Gelukkig kwamen allerlei andere twitteraars ons te hulp toen ik Edwins tweet deelde.
Als ik samenvat wat ze zeiden is dat de uitdrukking (soms in de vorm ‘meer X, meer beter’ maar soms ook in de vorm ‘meer X is meer beter’) al minstens sinds 2007 gebruikt wordt. Iedereen die reageerde was inderdaad student of in de periode sinds 2007 student geweest. Voor zover nu bekend (dank aan Christopher Bergmann) stamt de oudste tweet met deze constructie uit april 2008:
De oudste meldingen kwamen uit Leiden en Delft, maar in 2012 werd het ook al in een Amsterdams blaadje gebruikt:
Het feit dat Edwin het nu pas opviel is misschien een teken dat het zich uit de Randstad naar andere studentensteden verspreid heeft, maar de evidentie daarvoor is natuurlijk wel erg dun. Hoe dan ook wordt de constructie nog steeds gebruikt in de Randstad. Een jonge Amsterdamse neerlandica diepte het volgende op uit haar Whatsapp:
Een teken dat het taalgebruik is die je onder jongeren bekend mag veronderstellen is dat hij ook gebruikt wordt in reclame die zich op deze specifieke doelgroep richt:
Waar de constructie vandaan komt, is onduidelijk. Er beginnen in zo’n geval altijd mensen ‘invloed van het Engels’ te roepen, maar dat lijkt mij in dit geval heel onwaarschijnlijk. Met name is het cruciale deel van de uitdrukking (‘meer beter’/’more better’) ook geen alledaags Engels, in ieder geval niet in mijn generatie. Ik vermoed meer dat het ontstaan is als een grapje en ook zijn verdere succes te danken heeft aan het feit dat het klinkt als grappig fout.
Hoe dan ook: wie een roman wil schrijven dat zich afspeelt in een studentenmilieu in de jaren 2010 zou deze uitdrukking kunnen gebruiken om deze tijd de karakteriseren.
Is ‘meer beter’ ook niet Afrikaans? Ik vind op dbnl een Afrikaans artikel waar het meerdere keren in voorkomt. En eigenaardig genoeg een artikel uit 2003 van een Amsterdamse vakdidacticus met de volgende, unieke passage: ‘Hoe meer lesuren een oud-leerling heeft gehad, hoe meer kennis hij vergaarde en hoe meer hij later leest. En hoe hoger het examenniveau, hoe meer beter de kansen op een hogere leesfrequentie.’
Ach, ik zie mezelf ook wel per ongeluk zoiets doen bij het herzien van een tekst, al zou je in principe verwachten dat de fout in de verdere loop van het redactieproces geen lang leven beschoren is.
“Meer, meer, meer. Hoe meer kansen…”
Wacht even, ik heb hier al tig keer “meer” gebruikt.
“Hoe beter de kans…” (denk je).
Ja dat kan natuurlijk heel goed een vergissing zijn, maar hij is wel ook door de redactie niet opgemerkt. Dus ik noteer hem toch maar even. Als er geen andere voorbeelden komen, is het niks.
Omdat het doorklikken naar het artikel van de Amsterdamse vakdidacticus mij niet lukt, doe ik maar even de suggestie: zullen we het de desbetreffende persoon gewoon even vragen of het al dan niet een vergissing was?
Even een kanttekening: ik was student in 2007 en nog jaren daarna, maar ik heb die uitdrukking nooit in mijn eigen milieu gehoord. Volgens mij is ze grotendeels beperkt tot het corporale milieu, of eventueel bij leden van vergelijkbare verenigingen. In ieder geval niet bij de alternatieve vereniging waar ik bij zat. Het net als het woord ‘koning’ dan wel ‘konings’: wij kenden het allemaal maar we gebruikten het uitsluitend als we ballen nadeden. Daar moet degene die zo’n roman gaat schrijven wel rekening mee houden.
Hm. Misschien ligt de oorsprong daar, maar de studenten die ik de uitdrukking hoorde gebruiken waren weliswaar Leids, maar allerminst corporaal.
Je hebt in de informele spreektaal al de uitdrukking ‘beter’. – Ik ben naar Italië op vakantie geweest. – Beter.
Ik moest ineens, in dit verband, denken aan de zegswijze “met zonder jas naar school gaan”. Toen ik in groep 3 zat – dat was 1990/91 – zei zowat de hele klas dat. Natuurlijk grotendeels onbewust: we waren zes of zeven en de taalontwikkeling is dan nog in volle gang. Maar nadat mijn moeder me erop had gewezen hoe ontzettend fout dat was bleef ik het toch zeggen omdat ik het leuk vond klinken. (Ter vergelijking: met “hun” als onderwerp ben ik één keer thuisgekomen en daarna heb ik het nooit meer gezegd.) Later dat decennium heb ik dat “met zonder” nog weleens van volwassenen gehoord, die het uiteraard voor de grap zeiden. Maar vreemd genoeg niet van mijn broertje en zusje, die een stuk jonger zijn dan ik en wier taalontwikkeling ik met opperste nerdinteresse (en soms met puberaal afgrijzen) heb kunnen bijhouden.
Akkoord, studenten hebben een geheel ontwikkeld taalgevoel en voelen daardoor de impact van een ‘foute’ uitdrukking feilloos aan. Dat kan van jonge kinderen niet gezegd worden. Je zult ook niet gauw naar die groep kijken voor de oorsprong van welke nieuwe uitdrukking dan ook. Maar in dit geval lijken beginnende schoolkinderen wel degelijk een bewuste taalfout/taalvernieuwing voor de lol te hebben doorgevoerd. Tenzij het veel oudere kinderen waren die er eerst mee kwamen en het daarna naar de lagere groepen is doorgesijpeld – dat kan best maar daar heb ik (bij ontstentenis van een oudere broer of zus) geen enkel bewijs voor.
Ik hoorde vandaag in een spontaan gesprek een moedertaalspreker van het Amerikaans Engels deze uitdrukking ook gebruiken, maar dan in het Engels! Ze zei “more languages, more better” in precies dezelfde context als de Nederlandse uitdrukking (die ik overigens zelf nog nooit gehoord had). Toen ik haar ernaar vroeg zei ze dat het een grappige uitdrukking was die jongere sprekers van het Amerikaans Engels gebruiken, en dat je ook kunt zeggen “more languages is more better”. Dus misschien heeft het toch iets met het Engels te maken, of is het een parallelle ontwikkeling?