• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Dat je staat voor ik

17 februari 2021 door Marc van Oostendorp Reageer

Pronomina in de hedendaagse Nederlandse lyriek (13)

Al in het eerste gedicht van haar onlangs verschenen debuutbundel Voor permanente bewoning schiet Anna de Bruyckere heen en weer tussen het algemene en het persoonlijke. De eerste regels gaan over je:

Wees als water, denk je.
Water stroomt, verdampt, verwaait, slaat elders neer.
Het verdwijnt dan wel niet maar zo kom je
tenminste nog ergens.

In de eerste regel zitten als het ware twee je’s: er is iemand die iets denkt, maar wat zij denkt is een gebiedende wijs (‘wees als water’), een opdracht, en daarin zit iemand verstopt aan wie de opdracht gericht is, iemand die als water moet zijn. Je richt zich dus in gedachten tot zichzelf. Je heeft kortom al in die eerste regel de vloeibaarheid van water.

De laatste regels van het gedicht luiden:

Dat je staat voor ik. Dat je je snel in water verslikt.
Dat alles in feite een spel is, een mop.

Ook hier zitten dus allerlei verdubbelingen in: je staat voor ik (het zogeheten voetballers-ik: “Je staat voor het doel en denkt ‘ik schiet hem erin'”.), maar ook in dat je je, de eigenaardige verdubbeling die een wederkerend voornaamwoord veronderstelt: je verslikt niet iemand anders, je verslikt je.

De bundel eindigt met een cyclus De dieren, de dieren, Ook daarin spelen voornaamwoorden dit soort verdubbelingsspelletjes. Het eerste gedicht van de cyclus begint bijvoorbeeld met een we dat al heel snel tegenover een ik wordt geplaatst:

We zeggen soms dat dieren
niet tegen het leven zoals mensen –

dat dieren niet ja
hoeven te zeggen zoals mensen
tegen het leven, dat het hunne simpelweg stroomt
en zij bij geboorterecht drijven. Maar ik geloof dat niet.

Normaliter is ik natuurlijk onderdeel van we, maar er bestaan verschillende vormen van we waarvoor dat niet geldt: het we dat traditioneel aan verpleegsters wordt toegeschreven (‘nu gaan we even een plasje doen’) bijvoorbeeld, maar ook een we dat mensen gebruiken terwijl ze zo ongeveer iedereen bedoelen als zichzelf. Dat lijkt hier gebruikt te worden: ‘Iedereen zegt wel dat dieren niet tegen het leven, enz. Maar ik geloof dat niet.’

Het klinkt tegelijkertijd een beetje grappig, een beetje als een echo van de beroemde scene in Monty Python’s Life of Brian waarin Brian zijn schare volgelingen toespreekt en ze en masse alles woordelijk herhalen wat hij zegt: ‘You are all individuals!’ ‘We are all individuals’. Waarop één man protesteert: ‘I am not’.

Ook in dit gedicht gaat het, dat blijkt al uit de eerste regels, over permeabiliteit, in dit geval van de grens tussen mens en dier – zoveel verschillen die niet van elkaar. Zoals er een grens is tussen we en ik, en toch ook weer niet.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De taal

Die Taal sluit meer, meer ziel, meer wijsheid in,
Dan Platoos school, dan heel Atheen bevatten;
Houdt Waarheid, ja, en echten hemelzin,
En ’t inbegrip der ons verleende schatten.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LOOPMUIS

Niet eenzamer, maar even eenzaam,
welk huis hij kiest of welke plaats,
zijn poten laten hem niet los,
hij loopt, soms eet hij uit zijn poot,
hij loopt,
tot hij zijn graf haalt, inderhaast.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1777 Nicolaas Anslijn
1910 Jo Daan
1941 Ton van der Geest
sterfdag
2013 Marijke Spies
➔ Neerlandicikalender

Media

Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

Bespreking vwo-examen Nederlands 2025

9 mei 2025 Door Arnoud Kuijpers Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d