eigenwijs / koppig

Verwarwoordenboek vervolg (214)

In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.

Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

eigenwijs / koppig               

De woorden worden door elkaar gebruikt, maar verschillen wel in betekenis.

eigenwijs        het beter menen te weten dan anderen

• Opa was zo eigenwijs dat hij dacht dat hij die alarmknop niet nodig had.

koppig                        eigen ongelijk niet willen toegeven

• Ook oma weigerde koppig een ketting met alarmknop om te doen.

De woorden overlappen in betekenis omdat het in beide gevallen gaat om ‘blijven bij je eigen mening’. Maar bij eigenwijs ligt het accent op ‘eigen wijsheid’ en bij koppig ligt het accent op nee zeggen tegen een ander. Denk aan de koppigheidsfase van een peuter die door steeds nee te zeggen de grenzen van de eigen wil verkent.

Ook is er een verschil op de lijn positief-negatief. Eigenwijs is wat positiever. Uitvinders worden toch eerder eigenwijs dan koppig genoemd. En je kunt iemand zelfs prettig eigenwijs noemen. Natuurlijk kan eigenwijs ook negatief zijn, als je het véél beter meent te weten dan anderen, en dan ook nog neerbuigend overkomt. Dan heet dat bijvoorbeeld aanmatigend.

In koppig zit vaak ook het betekenisaspect ‘vasthoudend’. Je komt dan niet in ‘beweging’ om naar een ander te luisteren. Die onbeweeglijkheid vind je ook mooi terug in woorden als: onverzettelijk, halsstarrig, stijfkoppig.

Er wordt wel gesuggereerd dat het bij eigenwijs eerder gaat om een karaktertrek, en bij koppig om het ‘nee-gedrag’ in een relatie. Maar dan kun je niet verklaren waarom we ook spreken van een koppig karakter.

Ach ja, en we hebben ook nog een koppig wijntje maar die geeft pas de dag erna verwarring. Ik zou dan liever zo’n heerlijk Italiaans eigenwijs wijntje drinken.

Afbeelding van Dave Doidge via Pixabay