• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Het genre van de fotosynthese

11 juli 2021 door Rudy Schreijnders 1 Reactie

Bij een fotosynthese wordt licht gebruikt om koolstofdioxide om te zetten in koolhydraten. Rudy Kousbroek muntte het woord in een geheel andere betekenis: een kort essay bij een foto (meestal in zwart-wit). Hij maakte drie delen fotosyntheses, die in 2010 in één band verschenen onder de programmatische titel Opgespoorde wonderen. Het ging Kousbroek om alledaagse foto’s, waarop hij bij toeval was gestuit in bijvoorbeeld kranten, tijdschriften en fotoboeken. Een foto – in de woorden van Kousbroek zelf – van iets onmogelijks met een toevallig, onopzettelijk (en dus niet voor dit doel geënsceneerd) raadsel. (‘Dagen’, in Opgespoorde wonderen 2010, pag. 402)

Het genre is verwant aan wat fotodetective Hans Aarsman doet: op systematische wijze een nieuwsfoto analyseren. Net als Kousbroek vindt Aarsman het verhaal dat een foto heeft te vertellen, belangrijker dan de esthetische kwaliteiten. Bij zijn onderzoek naar de achtergrond van een foto gaat hij te werk als ware hij Sherlock Holmes. Zowel Aarsman als Kousbroek kijken goed naar een foto en proberen er een onverwachte betekenis aan te ontlokken. Het gaat Kousbroek echter niet om dat ene detail dat een foto van betekenis kan doen veranderen, maar om het verhaal dat een foto uitlokt en waarover hij zijn essay schrijft.

Na het overlijden van Kousbroek in 2010 vreesde ik dat ook aan het genre fotosynthese een einde zou komen. Weliswaar verscheen er in 2013 een Spaanse vertaling van Kousbroeks fotosynthese (El secreto del pasado, vertaling Diego J. Puls, Adrana Hidalgo editora, Buenos Aires). Maarten Asscher maakte de selectie en schreef het voorwoord.

Translatio (of interpretatio), imitatio en aemulatio (vertalen, navolgen en overtreffen) zijn vormen van omgang met oudere voorbeelden. Blij verrast was ik dat het juist Maarten Asscher was die mijn vrees wegnam: in 2020 publiceerde hij Geheime verbindingen (Uitgeverij Fragment) waarin hij vijf fotosyntheses opnam. Eveneens vijf fotosyntheses van zijn hand verschenen in De Gids (nummer 4 2020). Dit jaar verscheen De meteoriet en het middagdutje bij uitgeverij Boom. Het aantal fotosynthese bedraagt vijftig. Hij toont zich in zijn nawoord schatplichtig aan Kousbroek, maar plaatst zijn werkwijze in een langer bestaande traditie dit teruggaat op Roland Barthes (La chambre claire. Notes sur la photograhie, 1980) die zich op zijn beurt weer baseerde op inspirerende voorbeelden van Paul Valéry, Jean-Paul Sartre en Susan Sontag.

Asscher toont zich in zijn fotosynthese een begenadigd observator. Vaak beschrijft hij een onderdeel van de foto dat mij niet opgevallen was, en dat ik pas zag nadat ik er door hem op gewezen was.  Soms was het een humoristisch detail, maar vaker een ontroerend element. Dat ik dingen miste in de foto is natuurlijk niet verwonderlijk: ik ben niet zo’n goede observator als Asscher (of Kousbroek), maar de wijze van uitgeven maakte het mij ook niet makkelijk. Waar Kousbroek kloeke boeken uitgaf waar de foto’s redelijk groot in afgedrukt konden worden, moeten we ons bij Asscher behelpen met een gewone pocket. Ik had er misschien voor gekozen horizontale foto’s een kwartslag te draaien, zodat ze in ieder geval zo groot mogelijk afgedrukt konden worden. Het nadeel daarvan is natuurlijk wel dat je het boek dan een kwartslag moet draaien. Nu koos ik ervoor eerst de tekst te lezen zodat ik wist waarop ik in de foto moest letten.

De fotosyntheses van Asscher zijn vaak even origineel en even goed geschreven als die van Kousbroek. In één aspect overtreft Asscher Kousbroek moeiteloos: de titels van de essays zijn fantasievoller. De titel van zijn bundel is er een goed voorbeeld van. Asscher toont zich daarmee een waardig opvolger van Kousbroek. Het genre leeft!

De meteoriet en het middagdutje Vijftig fotosyntheses | Boom 2021| ISBN 978 90 2444 2133 | 20 euro

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Hans Aarsman, Maarten Asscher, recensies, Rudy Kousbroek

Lees Interacties

Reacties

  1. Pieter van Wissing zegt

    12 juli 2021 om 09:33

    Dank Rudy. Een digitale uitgave naast de pocketeditie had het kijkplezier vast verhoogd.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

E. du Perron • Reisverhaal

De ander, die dikwijls sprak over de dood,
roemde de natuur, doorzocht alle hoeken,
en ademde diep; de een las in boeken
gedachten van derden, zijn dagelijks brood.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Als in de verte de zee zich verliefd toont,
heldere golven steeds nemen elkaar,
denk ik vol spijt aan het plein waar mijn lief woont:
zeeheldenbuurt waar geen viking meer vaart.

Bron: datering: 1948-1955; postuum gepubliceerd, in Tijdrovertje, 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
20 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

20 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1920 Sonja Witstein
sterfdag
1997 Herman de Coninck
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d