• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Woordenaars: een nieuwe aanpak in het voortgezet onderwijs

28 augustus 2021 door Michelle van Dijk 4 Reacties

Afbeelding van ludi via Pixabay

Een jaar of tien geleden ontdekte ik het Amerikaanse taalprogramma Word Generation: leerlingen lezen, schrijven en spreken elke lesweek weer over een prikkelend thema. Bij dat thema leren ze vijf nieuwe begrippen actief gebruiken. Het thema komt niet alleen bij Engels terug, maar ook bij wiskunde en natuurkunde. Zo kan het bij ons ook werken, dacht ik, en ik paste het principe regelmatig toe in lessen op school, meestal op basis van een actueel thema, maar niet vakoverstijgend. Ik keek uit naar een Nederlandse versie van het programma, of iets wat erop leek, maar dat bleef uit. Dus begon ik zelf aan het programma Woordenaars voor klas 1 m/h/v. Al meer dan 125 leraren en bijna 6.000 leerlingen starten er dit schooljaar mee.

De verwachting is dat Woordenaars als aanvullende methode een oplossing biedt voor een paar bekende problemen bij ons schoolvak Nederlands. Ik licht drie van deze kwesties uit: de betrokkenheid van leerlingen bij de les, het vergroten van de actieve woordenschat en het schrijfonderwijs.

Schooltaal

Ten eerste: lessen Nederlands zijn vaak saai, leerlingen doen niet actief mee. Dit probleem wordt nogal eens overdreven, maar de gemiddelde lesmethode maakt mij ook niet erg gelukkig. De leerlingen lezen en schrijven teksten zonder dat daar een koppeling tussen is. De onderwerpen zijn niet echt prikkelend of relevant. Vragen gaan over de structuur van een tekst of de betekenis van een vergelijking, maar de leerling doet verder niets met deze informatie. In de Woordenaars-lessen staat steeds een prikkelend thema centraal, waarover de leerlingen lezen, spreken en schrijven. Leerlingen steken iets op over algemeen maatschappelijke onderwerpen, leren analyseren, redeneren en vooral: verwoorden en onderbouwen wat zij denken. Actief meedoen is leuk én nodig voor het volgende lesmoment. Zo zijn leerlingen actief betrokkken in elke les.

Veel leraren Nederlands herkennen ook het probleem dat leerlingen wel nieuwe woorden en betekenissen leren reproduceren, maar dat zij die nieuwe woorden niet juist kunnen gebruiken in een nieuwe zin of context. Docenten van andere vakken merken bijvoorbeeld bij toetsen en examens in de bovenbouw dat algemene schooltaalwoorden niet bekend zijn. Per periode worden de Woordenaars-lessen daarom aan één ander vak gekoppeld (geschiedenis, wiskunde, aardrijkskunde, of biologie) zodat het gebruik van die nieuwe kennis, vaardigheden en begrippen de grenzen van het vak overstijgt. Om de actieve woordenschat te vergroten, staan bij elk Woordenaars-thema vijf begrippen centraal, die in elke les terugkomen en actief gebruikt worden door de leerlingen. Bij Word Generation is met name dit aspect bewezen succesvol, waarbij de nadruk ligt op begrippen in de ‘academic language’ oftewel schooltaal.

Aanpassingen

De derde kwestie is schrijfvaardigheid. Vaak wordt verondersteld dat leerlingen vanzelf leren schrijven als ze maar voldoende lezen en fatsoenlijk leren spellen. Schrijfopdrachten worden overgeslagen: geen tijd voor. Maar leerlingen hebben expliciete aanwijzingen nodig en bouwstenen waarmee zij zinnen en alinea’s bouwen, beschrijft Judith C. Hochman in The Writing Revolution. De nadruk moet op korte stukjes tekst liggen, en niet op spelling. Op het niveau van zinnen en alinea’s hebben leerlingen vervolgens feedback nodig. Voor schrijfopdrachten is ook een betekenisvolle context van belang. Woordenaars verenigt deze ideeën in de korte schrijfopdracht die steeds de afronding van het thema vormt, waarbij voorbeeldzinnen de leerlingen op weg helpen. Feedbackformulieren helpen bij een snelle, concrete terugkoppeling door klasgenoten en/of docent.

In mijn ogen laten we ons als leraren Nederlands te vaak beperken door de gekozen lesmethode, door tijdgebrek of door opdrachten van de schoolleiding. Niet onbegrijpelijk, maar we kunnen beter. Ik wil met Woordenaars bereiken dat docenten teruggaan naar de vraag wat echt werkt voor hun leerlingen. Probeer het eens uit!

2021-2022 is het startjaar van Woordenaars en het testjaar voor deze serie voor klas 1 m/h/v. Het lesmateriaal is gratis beschikbaar. Wie deelneemt aan de testgroep, deelt de ervaringen met de lesaanpak. Zo wordt gepeild of de aanpak werkt en wat succesfactoren zijn. Onderzoekers en leraren in opleiding mogen zich ook melden voor (deel)onderzoek. Verder zal in de loop van het jaar bekeken worden of er behoefte is aan een versie voor Nederlands als tweede/vreemde taal en zo ja, welke aanpassingen daarvoor nodig zijn. Daarom worden ook ISK-scholen en leraren Nederlands buiten Nederland van harte uitgenodigd om mee te doen in de testgroep. Meer informatie, een inkijkje in het lesmateriaal en aanmelden kan via de site: www.woordenaars.nl.

Michelle van Dijk is leraar Nederlands (Lyceum Schravenlant, Schiedam) en schrijver.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Neerlandistiek voor de klas, Uitgelicht Tags: middelbaar onderwijs, voortgezet onderwijs

Lees Interacties

Reacties

  1. Helge Bonset zegt

    28 augustus 2021 om 10:49

    Een mooi programma! Als ik nog leraar was, ging ik het direct proberen.

    Beantwoorden
  2. Henk Lüken zegt

    30 augustus 2021 om 14:11

    Jammer, dat hier niet het volledige VMBO wordt meegenomen.

    Beantwoorden
  3. Winnie zegt

    17 maart 2022 om 17:11

    Het ijkt me erg leuk om als docent Nederlands mee aan de slag te gaan. Echter zit ik met de afstemming en samenwerking met vakdocenten in mijn maag; die wil ik niet direct opzadelen met een hogere werkdruk. Is het mogelijk Woordenaars alleen in te zetten tijdens de lessen Nederlands? Bereik ik dan ook mijn doel: woordenschat vergroten.

    Beantwoorden
  4. Mark zegt

    26 juni 2022 om 11:42

    Ik ben een gepensioneerd leraar Engels. Als ik dit programma(en met name Word Generation) eerder had ontdekt, zou ik het zeker zijn gaan bestuderen en na overweging wellicht gebruiken.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Gerrit Achterberg • Noordeinde

Ik loop in doodvacantie door den Haag.
Het uitgestalde wordt mijn eigendom.
De dorst naar u slaat op de wereld om
zonder dat ik de dingen overvraag.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

RAG

Een web van één draad lang
waarin een spin voer vangt,
waarop een vlieg kort zit,
beweegt, zijn poten wast,
wegvliegt en keert, niet weet
waarvoor die draad zich spant.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1894 Edgard Blancquaert
sterfdag
1849 Barthold Lulofs
1984 Leonardus Michels
1986 W.A.P. Smit
➔ Neerlandicikalender

Media

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d