• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

afwas / vaat

20 oktober 2021 door Jan Renkema 17 Reacties

Verwarwoordenboek vervolg (239)

In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.

Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

afwas / vaat             

De woorden betekenen hetzelfde, maar …

afwas  schoon te maken borden, bestek, glaswerk, schalen en keukengerei

  • Ach, zo’n kleine afwas, dat doen we even gezellig met de hand.

vaat    schoon te maken vaatwerk

  • Altijd als ik daar in de keuken kwam, stond er een berg aangekoekte vaat.

Aan vaat is goed te zien dat het vroeger vooral om ‘vaten’ ging, dus om het grotere keukengerei, en niet om borden, bestek, enz. Kennelijk werden die gereinigd met doek, kledingdeel of misschien tong. De vaat is geen vaatwerk, maar vuil vaatwerk. Want als de vaat schoon is, zeggen we schone vaat. Bij ander reinigingsactiviteiten vindt onze taal een vuile variant kennelijk niet nodig. Als tanden of schoenen gepoetst moeten worden, zouden ze in theorie ook even anders kunnen heten (Zomaar een idee voor een taalcabaretier.)

Twee woorden die precies hetzelfde betekenen? Dat kan niet in deze rubriek. Dan zou onze taal toch een woord moeten laten vallen. Of er zou iets van beginnend betekenisverschil te bespeuren moeten zijn. 1. Is vaat ouderwetser? Nee, vaat komt veel vaker voor dan afwas. 2. Past  het paar ‘afwas-vaat’ in het rijtje ‘gebakje-taartje’ over vroeger standsverschil in taal? Zie het Verwarwoordenboek over ‘ijskast-koelkast’, enz. Ook hier is geen enkele aanwijzing voor te vinden. 3. Gebruik je afwas eerder voor een kleine vaat die je snel even met de hand doet? Voor deze intuïtie pleit dat je geen handvaat hebt, maar wel handafwas, hetgeen trouwens weer iets heel anders is dan een handwas.

Dus afwas als kleine vaat? Nee, dit onderscheid blijft te vaag. Mag ik een voorspelling doen? Vaat gaat afwas verdringen. We zien dat al bij afwasautomaat. Dit woord lijkt op zijn retour ten gunste van vaatwasser. Bovendien hebben we nog andere vuile was voor wasmachine of wasautomaat. Zo krijgen we dan ‘was’ voor vuile kleding (eigenlijk dus ook ‘afwas’) en vaat voor vuil vaatwerk. Ik moet stoppen. De afwas staat er nog.

Afbeelding van Hans Braxmeier via Pixabay

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Anton Winter zegt

    20 oktober 2021 om 12:30

    Is godsdienst en religie hetzelfde ?

    Beantwoorden
    • Jan Renkema zegt

      21 oktober 2021 om 10:14

      Dit woordpaar is al behandeld: https://www.schrijfwijzer.nl/taalvragen/verwarwoordenboek/verwarwoord/628/godsdienst-religie

      Beantwoorden
  2. Pieter V. zegt

    20 oktober 2021 om 13:36

    In Vlaanderen hoor je bijna nooit ‘vaat’, maar meestal ‘afwas’. (Of die indruk heb ik toch.) Je steekt die trouwens in de afwasmachine.

    Beantwoorden
    • Frans D. zegt

      20 oktober 2021 om 15:07

      In Vlaanderen ook wel ‘vaatmachine’.

      Beantwoorden
    • moel2013 zegt

      26 oktober 2021 om 18:09

      Precies!

      Beantwoorden
  3. Pas zegt

    21 oktober 2021 om 16:07

    Nieuwe vraag: verschil tussen slenteren en kuieren

    Beantwoorden
  4. Roline Redmond zegt

    26 oktober 2021 om 15:39

    Er is een verschil en dat wordt bepaald door de handeling.
    Het aanrecht staat vol met vaat, maar het wordt tijd dat iemand de afwas doet.

    Beantwoorden
    • Tientje zegt

      31 oktober 2021 om 10:46

      Bij ons kan dat net zo goed andersom: het aanrecht staat vol met afwas, we gaan de vaat doen (al houden wij het meestal op ‘we gaan afwassen’)

      Beantwoorden
  5. Kees B. zegt

    26 oktober 2021 om 15:51

    hongerklop / klophonger

    Beantwoorden
  6. Feico zegt

    26 oktober 2021 om 15:59

    Ik zeg nooit vaat en nooit vaatwasser. Bij mij is het afwas en afwasmachine. In Brabant is het opwas, heb ik me laten vertellen. Opwassen is dus hetzelfde als afwassen. Daarna kun je kiezen tussen opdrogen en afdrogen. Wie snapt het nog?

    Beantwoorden
    • Tientje zegt

      31 oktober 2021 om 10:47

      Opdrogen gebeurt vanzelf als je lang genoeg wacht, afdrogen doe je met een theedoek in dit geval.

      Beantwoorden
  7. Eline zegt

    26 oktober 2021 om 16:07

    Ik ben het niet helemaal eens met de conclusie: voor mij zijn afwas en vaat synoniemen, maar ik gebruik het woord vaat helemaal niet (ik zeg ook afwasmachine). Voor mij is afwas/vaat een sociolinguïstisch verschil: sommige (groepen) mensen zeggen het ene woord, sommige mensen het andere woord, net als ijskast/koelkast.

    Beantwoorden
    • Karine zegt

      26 oktober 2021 om 21:07

      Ben het helemaal met je eens Eline. Ik kom uit België en gebruik altijd het woord afwas. Ik hoorde vaat voor het eerst toen we naar Nederland verhuisden. Wij woonden toen in de buurt van Rotterdam en daar gebruikte iedereen het woord vaat.

      Beantwoorden
  8. Eduard N. zegt

    26 oktober 2021 om 17:13

    Nieuwe vraag: verschil tussen ‘iedere’ en ‘elke’.

    Beantwoorden
  9. Van der Steen, Jan zegt

    26 oktober 2021 om 18:57

    Slenteren; trage voorwaartse beweging waarbij de voeten regelmatig over de vloer slepen met als doel van A naar B te gaan zonder zich te haasten.
    Kuieren: rustige voorwaartse beweging met als doel een kleine wandeling te maken waarbij tijd blijkbaar geen rol speelt.

    Beantwoorden
  10. Arthur zegt

    26 oktober 2021 om 19:55

    Van een afwasautomaat heb ik werkelijk nog nooit gehoord 🙂
    Waar komt de schrijver van dit artikel vandaan?

    Beantwoorden
  11. Wandering Oak zegt

    26 oktober 2021 om 22:39

    Nu maken jullie geen onderscheid tussen Noord-Nederlands en Zuid-Nederlands (Vlaams). Wij in Vlaanderen gebruiken zelden of nooit het woord ‘vaat’, bij ons is het de afwas, en wij (maar ik niet, ik was ‘normaal’ af :-)) hebben een afwasmachine. ‘Vaatwasser’ wordt ook wel gezegd, maar toch niet zo vaak.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De wenschen

Naauwlijks vraagt hy geld en goed,
Of hy zwemt in overvloed.
Straks begeert hy vrouwenmin:
Hy verzadigt zich daar in.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

1837

Toen Dostojewski’s moeder stierf
doodde baron d’Antès Poesjkin.
Nog vijf jaar en Stendhal ontviel,
nog zes, toen stierf ook Hölderlin.

(“Literatuurhistorische overweging bij het lezen van een biografie van Dostojewski.”)

Bron: datering: tussen 1948 en 1955; Tijdrovertje, postuum verschenen, 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

15 juni 2025

➔ Lees meer
20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

14 juni 2025

➔ Lees meer
14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d