• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

krijgsmacht / leger

17 november 2021 door Jan Renkema 10 Reacties

Verwarwoordenboek vervolg (243)

In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.

Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

krijgsmacht / leger              

De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er is soms een klein verschil in gebruik en stijl.

krijgsmacht              het militaire apparaat, leger, land- lucht- en zeemacht

  • De laatste decennia is de slagkracht van onze krijgsmacht drastisch verminderd.

leger                           grote groep militairen, krijgsmacht,

  • In de slag bij Azincourt (1415) triomfeerde het Engelse leger over de zwaar geharnaste Franse cavalerie.

Het woord leger betekende eerst alleen ‘ligplaats van wilde dieren’, zoals in het ‘leger van een haas’. De betekenis van ‘wilde dieren’ is overgesprongen op ‘soldaten’ – eigenlijk heel voorstelbaar. Een leger werd zo een plek waar soldaten ‘gelegerd’ zijn. Daarna verdween het aspect ‘verblijfplaats’, en kreeg leger zijn huidige betekenis.

De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er zijn kleine verschillen. Bij het woord leger denk je eerder aan de militairen zelf, en bij een krijgsmacht aan het hele militaire apparaat. Daarom ook klinkt krijgsmacht iets abstracter en formeler dan leger. In de volgende zinnen kan dus beter het andere woord staan.

  • De krijgsmacht van Napoleon leed een verschrikkelijke nederlaag bij de Berezina.
  • Ons land verwaarloost het leger door niet te investeren in nieuwe duikboten.
  • De rebellenleiders trokken hun krijgsmacht terug in de jungle.

En leger heeft ook nog een heel andere betekenis die heel mooi botst in de pacifistische leus Het leger moet leger!

Afbeelding van Åsa K via Pixabay.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Rob Duijf zegt

    17 november 2021 om 13:19

    De leus was: ‘Maak het leger leger’

    https://geheugen.delpher.nl/nl/geheugen/view?identifier=NAGO02%3AIISG-30051002732201

    Overigens nog steeds van harte aanbevolen!

    Beantwoorden
    • Jan Renkema zegt

      18 november 2021 om 09:36

      Ah, dank! Klinkt ook beter.

      Beantwoorden
  2. Pieter V. zegt

    17 november 2021 om 15:47

    Suggestie voor een nieuw paar: muur / wand.

    Beantwoorden
    • Jan Renkema zegt

      18 november 2021 om 09:42

      Voeg ik toe aan de nog steeds lange lijst wachtende verwarparen. Dank.

      Beantwoorden
  3. Anne Tjepkema zegt

    18 november 2021 om 08:16

    Oneens met de quasi-gelijkstelling van leger en krijgsmacht. Leger wil zeggen landmacht, landleger. Krijgsmacht is de gezamenlijke organisatie van marine, landmacht en luchtmacht. “Leger wil duikboten” is 2x onzin. Duikboten is een archaische term, het gaat om onderzeeboten. Graag meer rekening houden met de terminologie zoals die onder professionals gebruikelijk is.

    Beantwoorden
    • Jan Renkema zegt

      18 november 2021 om 09:39

      Ik zal de tekst aanpassen. Dank. En ‘duikboot-onderzeeër’ staat al op mijn lijstje.

      Beantwoorden
      • Gerard van der Leeuw zegt

        18 november 2021 om 18:42

        Napoleon had aan de Berezina een groot leger, maar had uiteraard een groot deel van zijn krijgsmacht thuisgelaten.En duikboten zijn boten de normaal gesproken op het water varen en pas duiken als er gevaar dreigt. Onderzeeêrs varen doorgaans onder water. Onder invloed van het Engels ‘verwatert’ dit onderscheid.

        Beantwoorden
        • Rob Duijf zegt

          18 november 2021 om 22:43

          ‘En duikboten zijn boten de normaal gesproken op het water varen en pas duiken als er gevaar dreigt.’

          Interessant. Kunt u een voorbeeld geven van zo’n duikboot?

          Beantwoorden
          • Anne Tjepkema zegt

            19 november 2021 om 08:42

            Er is een groot verschil in stroomlijn tussen een duikboot en een onderzeeboot. De Duitse U-Booten van WO I voeren boven water en doken onder bij gevaar. Onze Walrus-klasse onderzeeboten zijn ontworpen om onder water te varen en komen slechts boven om bijvoorbeeld zuurstof te halen. Het zijn boten met hybride aandrijving: diesel-elektrisch. Dat Van Dale beide synoniem acht is onzinnig.

            Beantwoorden
            • Rob Duijf zegt

              19 november 2021 om 16:06

              U mag er natuurlijk best uw eigen terminologie op nahouden, maar klopt het ook wat u zegt? Ik denk het niet.

              ‘Onderzeeboot’ is een germanisme. De term U-boot (Unterseeboot) werd voor het eerst gebruikt in 1914 door Alfred von Tirpitz, opperbevelhebber van de Duitse Kaiserliche Marine. De Duitsers waren de eerste militaire macht die op grote schaal gebruikmaakten van het onderzeebootwapen.

              Dat veel U-bootkapiteins het liefst boven water voeren had meer te maken met andere tactische activiteiten zoals het leggen van mijnen, dan met het torpederen van schepen. De geallieerden hadden in het begin geen effectief antwoord op het onderzeebootwapen, wat voor de Duitse bemanningen neerkwam op prijsschieten. Veel gevaar had men niet te duchten.

              Bovendien waren de onderzeeboten onder water aangewezen op voortstuwing door een electromotor die minder krachtig is dan een dieselmotor en gebruik maakt van batterijen die door een dieseldynamo moeten worden opgeladen. U-boten moesten dus regelmatig aan de oppervlakte varen om de accu’s op te kunnen laden, want voor een verbrandingsmotor is aanzuiging van lucht noodzakelijk.

              Het was overigens te danken aan de Nederlandse uitvinding van de ‘snuiver’, een soort snorkel’, die het mogelijk maakte om met dieselmotoren onder water te varen. Na de Nederlandse capitulatie in 1940 namen de Duitsers deze uitvinding over en verbeterden deze voor gebruik op hun U-boten.

              Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1933 Aad Nuis
sterfdag
1994 Jacob Drewes
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d