• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Eindelijk wél vertaalt

17 december 2021 door Marc van Oostendorp 6 Reacties

Dankzij Tonnus Oosterhoff heb ik het gevoel dat ik Sara Burgerhart voor het eerst echt gelezen heb. Ik ben er, als trouwe neerlandicus, een paar keer doorheen gegaan, en, heus, het is een interessant verhaal, vaardig verteld, zoals dat heet, een verhaal waar de historische sensatie vanaf spat, eenvoudigweg doordat de personages levensecht zijn en vrij alledaagse dingen meemaken.

Maar in de hertaling die Tonnus Oosterhoff maakte voor Uitgeverij kleine Uil wordt Sara Burgerhart ineens een boek om te lezen, een feest van taal. Een van de kenmerken van Wolff en Deken is dat ze ieder personage karakteriseren door het eigen taalgebruik: Burgerhart is een catalogus van taalvariatie in Amsterdam aan het eind van de achttiende eeuw. Maar tenzij je misschien gepokt en gemazeld bent in de taal van die tijd, kun je dat wel zien, maar niet echt ervaren. Doordat Oosterhoff het boek nu hertaald heeft – alle zinnen zijn er nog, ze zijn alleen minder achttiende eeuws, en meer eenentwintigste eeuws, zonder modieus te zijn, dat wil zeggen: in een taal die we nu als tijdloos ervaren – kun je die variatie ook ineens ervaren.

Want, jongens, wat doet Oosterhoff dat goed. Dat hij een geweldige schrijver was, wist iedereen die een beetje heeft opgelet natuurlijk allang. Maar wat kan hij ook goed hertalen. Moeiteloos schiet hij van het ene register naar het andere. Abraham Blankaart:

Ik heb nul op het rekest gekregen. Maar ik blijf precies dezelfde. Logisch: je hoeft me toch niet tegen je zin te nemen? Nee nou nog mooier! Nee vriendinnetje, ik heb je met volle overtuiging gevraagd, maar het stond jou vrij om me af te wijzen. Nu zal ik waarschijnlijk doodgaan als een onbeduidende oude vrijer. Want van trouwen zie ik het verder niet meer komen.

Al heb ik nul op het request gekregen, daarom blyf ik evenwel dezelfde. Hoe, wat? zoudt gy my tegen uw zin nemen? Wel nog mooijer! Neen, Vriendin, ik heb u van harten gevraagt, doch het stondt u vry, om my af te wyzen: Nu zal ik al vast een niets beduident oud Vryer sterven. Want trouwen zal nu wel agter blyven.

Pieternelletje Degelyk:

Brecht heeft erover verteld. Maar die heb zo gelogen, die geloof ik niet meer. God vergeef het haar, maar ouwe Brecht zal haar loon wel krijgen hoop ik. Nou wou ik vragen of mevrouw mij dan weer in dienst neemt. En dat juffrouw meneer Willem had getrouwd, hoopte ik. Wat een heer is dat! En zo aardig. Behalve u vind ik niemand zo aardig als die heer.

Bregt heeft my zo veel vertelt; maar, nou ze eens zo vreeslyk van je gelogen het, geloof ik haar niet meer. Nou, God vergeef het haar, maar ouwe Bregt zal haar loontje wel krygen, gelyk ik hoop! En nou was myn verzoek, of Juffrouw my weer wou inhuren; en dat Juffrouw met men Heer Willem hadt getrouwt, dat is een Heer! en zo gemeenzaam; wel zie, ik heb buiten u niemand zo lief, als men Heer.

De heer R.:

Maar wat lul ik over liefde tegen een liederlijke figuur als jij. Een wijf is een wijf, vind jij. Donder op, je bent mijn gebabbel niet waard. Maar nu heb ik een ander plan, dat niet fout kan lopen. En als die weduwe het in haar hoofd haalt mee te komen, prima, die ziet er ook appetijtelijk uit. Dan heb ik er twee voor de prijs van één. Ik ben een hele kerel, hè? Als je me zo hoort snoeven en pochen?
Echt man, ik hou van haar. Dat is het probleem. En ik laat haar niet lopen, ik ben razend geil op haar.

Maar, wat praat ik van liefde tegen zulk een liederlyken knaap als gy zyt? Een vrouw is by u een vrouw – loop, gy zyt myn gebabbel niet waardig. Ik heb echter nu een ander plan: dat zal niet missen; en, zo de Weduw het in ’t hooft krygt, om hare jonge Vriendin te geleiden, (zy ziet er óók wel uit,) dat zal den koop niet breken. Zoudt gy niet zeggen, dat ik al een gansch kerel ben, als gy my zo hoort snoeven en pochen?
Waarlyk, ik bemin haar; dat is al de zwarigheid; en nooit verlaat ik het Wicht, of ik ben razent zot naar haar; en wat denkt gy? 

Oosterhoff laat zo zien dat een hertaling ook een zelfstandig kunstwerk kan zijn. (Verplicht iedere scholier om naast het origineel ook Oosterhoff te lezen!)

De uitgave zelf had overigens iets meer zorg verdiend: er zijn betrekkelijk veel typefouten blijven staan, en ik begrijp de beslissing niet om Elisabeth Wolff en Agatha Deken vertederd Betje en Aagje te blijven noemen. Maar wat een moed om dit project te beginnen en vol te houden en wat een geniaal idee om Oosterhoff hiervoor te vragen – daar vallen zo’n paar verschrijvingen bij weg.

Een ding heeft Oosterhoff niet hertaald: op de voorpagina van het boek van Deken en Wolff stond ‘Niet vertaalt’: voor het eerst verscheen er een oorspronkelijk in het Nederlands verschenen roman. Nederlandse lezers konden kennismaken met Amsterdamse avonturen in hun eigen taal. Nu heeft eindelijk een uitgever erkend dat die taal veranderd is. En daar moest het ‘niet vertaalt’ voor wijken.

Betje Wolff en Aagje Deken. Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart. Hertaald door Tonnus Oosterhoff. Uitgeverij Kleine Uil, 2021. Bestelinformatie bij de uitgever.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 18e eeuw, Agatha Deken, Elisabeth Wolff, hertalen, hertaling, Tonnus Oosterhoff

Lees Interacties

Reacties

  1. klaas zegt

    19 december 2021 om 08:10

    vertaalt?

    Beantwoorden
    • Marc van Oostendorp zegt

      19 december 2021 om 08:16

      Ja, eigenlijk zou het ‘hertaalt’ moeten zijn, natuurlijk.

      Beantwoorden
  2. Anton zegt

    20 december 2021 om 09:29

    Nee: vertaald en hertaald!

    Beantwoorden
    • Marc van Oostendorp zegt

      20 december 2021 om 13:12

      Uit uw volharding blijkt helaas een betreurenswaardig gebrek aan historisch besef.

      Beantwoorden
  3. Anton zegt

    20 december 2021 om 14:09

    Klaas wijst (met vraagteken) op een mogelijke taalfout. Van Oostendorp beantwoordt dit met het overnemen van de “fout” in een ander woord, dat in zijn eigen tekst wel goed geschreven was. Ik wijs op een mogelijk misverstand: het voltooid deelwoord van ver- (en her-)talen is volgens mij met een -d.
    Wat is hierbij het betreurenswaardig gebrek aan historisch besef? Als de dames het met een -t schreven, hoeven wij dat in modern Nederlandse hertaling toch niet te doen?

    Beantwoorden
  4. Ad Welschen zegt

    31 december 2021 om 22:11

    ‘En nooit verlaat ik het Wicht, of ik ben razent zot naar haar’ hertaalt Oosterhoff als: “En ik laat haar niet lopen, ik ben razend geil op haar.” Ik heb de indruk dat dit geen adequate vertaling is.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jonathan Griffioen • Abnormale kinderen

Ja, Rutger Kopland is blauw.
M. Vasalis is blauwer,
veel blauwer, rode grond met blauwe
bergen. Kopland is grijzer, ik zag nooit
grijzer blauw.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

PEINTURE

Bij het schilderen van een appeltje sneed hij zich in de vinger

Bron: Barbarber, maart 1968

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

10 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1838 Henri Moltzer
sterfdag
1986 Willem Pée
➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d