• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

(Cata)strofen: Watersnoodmonumenten in taal

1 februari 2022 door Lotte Jensen Reageer

Tijdens deze Poëzieweek bespreekt de onderzoeksgroep Dealing with Disasters historische rampenpoëzie. Dit is de laatste aflevering van de serie (Cata)strofen, geschreven door projectleider Lotte Jensen.

Harry Pot / Anefo, CC0, via Wikimedia Commons

In de nacht van 31 januari op 1 februari voltrok zich een catastrofe in Nederland. In Zeeland, West-Brabant en Zuid-Hollandse eilanden braken de dijken door. De ramp ontnam 1836 mensen het leven. Vandaag, 69 jaar na dato, wordt deze gebeurtenis herdacht. Bij het Watersnoodmonument in Ouwerkerk vindt de jaarlijkse kranslegging plaats. Door corona is het aantal aanwezigen beperkt, maar het Watersnoodmuseum biedt iedereen de mogelijkheid om een witte roos bij het monument te laten leggen.

Behalve stenen monumenten zijn er in de afgelopen zeven decennia ook tal van talige monumenten opgericht. Dichter Ad Zuiderent bracht deze bijeen in de fraaie bloemlezing Na de watersnood. Schrijvers en dichters en de ramp van 1953. Er staan tal van ontroerende en troostrijke gedichten in. Sommige dichters voorzagen de gebeurtenissen van een diepere betekenis door er religieuze of morele lessen aan te verbinden. Anderen legden de nadruk op de totale ontreddering, de verwoestingen en het leed van de nabestaanden. Literatuur werd ook de plaats om uiting te geven aan vertwijfeling en vraagtekens te plaatsen bij de vermeende diepere zin achter de catastrofe. Paradoxaal genoeg gaven de seculiere dichters toch een diepere betekenis aan de gebeurtenissen door talige monumenten op te richten. Via hun gedichten leeft de ramp voort bij nieuwe generaties lezers.

Een van de meest indrukwekkende poëtische reacties op de ramp is van Gerrit Achterberg (1905-1962). Zijn gedicht ‘Watersnood’ verscheen voor het eerst in 1957 in De Gids.

Beelden van Zadkine stonden moeders daar
Babies boven de springvloed uit te beuren.
Zonen zagen hun vaders medesleuren;
Wat wordt een ouder in je handen zwaar;
De schuren van de boerderijen scheuren.
Ratten en mensen klommen door elkaar.
Een kind zat om haar dode pop te zeuren
En was het ogenbliklijk zelf nog maar.

Het water steeg tegen het vee omhoog.
De koppen groeiden van geluid en dood,
Het wurgde zich; de balg ondersteboven.
Kippen vlogen als sneeuw de golven over.

Padvinders vonden later, vals en droog,
Katten in bomen, een portret, een brood.

By RogierBos, CC BY-SA 3.0

Achterberg verbond de watersnoodramp met de Tweede Wereldoorlog door te verwijzen naar een bronzen sculptuur van beeldhouwer Ossip Zadkine. Naar aanleiding van het bombardement op Rotterdam maakte hij ‘De verwoeste stad’. Dit beeld stelt een mens voor die zijn handen radeloos ten hemel heft. Zijn borst is opengereten en mist een hart. Dit symboliseert de ontzielde stad.

In Achterbergs gedicht proberen moeders, als versteende beelden, hun baby’s te redden uit het water. Met een paar verzen weet de dichter de totale ontreddering van mens en dier te verbeelden. Er restte niets dan een paar katten in bomen, een portret, een brood. Zadkine goot ontreddering in monumentaal brons. Achterberg maakte van de wanhoop, zo schreef Zuiderent, ‘een watersnoodmonument in taal’. Niet in brons, maar in poëzie kon de ramp bewaard worden voor de eeuwigheid.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht Tags: Catastrofen, poëzie, rampen

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

E. du Perron • Reisverhaal

De ander, die dikwijls sprak over de dood,
roemde de natuur, doorzocht alle hoeken,
en ademde diep; de een las in boeken
gedachten van derden, zijn dagelijks brood.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
20 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

20 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d