• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Dans bekijken met taalkundige middelen

23 februari 2022 door Marc van Oostendorp 3 Reacties

Soms heeft een dans duidelijk een betekenis. Mensen die ernaar kijken kunnen min of meer navertellen wat er gebeurt in de Notenkraker. Hoe is dat mogelijk? Hoe stoppen de dansers betekenis in wat ze dansen en hoe halen de kijkers die betekenis er weer uit?

Over die fascinerende kwestie verschijnt binnenkort een artikel in het Journal of Semantics (hier is een gratis preprint). De auteurs proberen wat we weten over de betekenis van taal (de semantiek) toe te passen op dit nieuwe gebied. In het bijzonder nemen ze de Bharatnatyam onder de loep, een Zuid-Indiase vertellende dansvorm. Ze hebben een professionele danseres gevraagd van te voren opgegeven dansjes uit te voeren, en vervolgens hebben ze met de computer haar lichaamshouding, haar plaats in de ruimte en haar bewegingen geanalyseerd.

Bij die analyse blijken er inderdaad opvallende overeenkomsten te zijn tussen de manier waarop de danseres zaken uitdrukt en waarop mensen dat doen in taal. In gebarentaal, en trouwens ook in de gebaren die sprekers maken, wordt soms verschil gemaakt tussen personen door ze ergens in de ruimte neer te zetten. Ik praat over Jan en Piet en wijs voor Jan naar de ruimte links voor mijn buik en voor Piet naar de ruimte aan de rechterkant. Voortaan wijs ik ook steeds die plaatsen aan als het over hen gaat. Of ze wel of niet echt op die manier gepositioneerd werden doet er niet toe.

Precies op deze manier gaat de danseres te werk. Ze gaat op een verschillende plaats staan als ze uit wil beelden wat Jan doet dan wanneer ze wil uitbeelden wat Piet doet. Ze had er ook voor kunnen kiezen het verschil te maken door verschillende mimiek, een andere lichaamshouding, of zelfs een andere oriëntatie van haar lichaam. Dat alles doet ze niet, althans: die oriëntatie gebruikt ze ook wel, maar altijd in combinatie met een verschil in locatie.

Dit betreft, zeggen de auteurs, natuurlijk slechts één danseres in één van de vele danstradities die er op de wereld zijn, en dan nog een waarin het niet ongebruikelijk is om verhaaltjes uit te beelden. De analyse van dit materiaal is dan ook heel ingewikkeld, al is het maar omdat het hier een heel nieuw idee betreft – de analyse van dans met taalkundige middelen. Het is met al die beperkingen in ieder geval opvallend dat je inderdaad parallellen kunt zien, misschien omdat dans dit soort dingen aan taal ontleent, of andersom, maar nog waarschijnlijker doordat beiden iets onthullen van hoe mensen de wereld zien: verschillen tussen individuen zijn in wezen een verschil in locatie.

Ook dans die veel minder duidelijk een verhaaltje uitbeeldt zou volgens deze geleerden best eens voor dit soort analyses in aanmerking komen. Het gaat dan alleen over een wat abstracter verhaaltje: niet ‘de prins wordt verliefd op het meisje’, maar ’twee mensen komen elkaar tegen’. Een van de auteurs heeft vorig jaar ook al een artikel gepubliceerd over de betekenis van muziek, waarin hij liet zien dat ook daar wel degelijk iets over te zeggen valt.

Langzamerhand gaat een wereld van betekenis open.

Full disclosure: Ik word bedankt in het dankwoord van het besproken artikel, vermoedelijk omdat ik vorig jaar een keer met de eerste auteur erover gesproken heb.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: dans, semantiek

Lees Interacties

Reacties

  1. Robert Kruzdlo zegt

    24 februari 2022 om 18:43

    Voor wie Spaans kan lezen: https://www-diariodejerez-es.translate.goog/rincon-flamenco/entrevistas-cuarto-cabales/ana-morales-cuerda-floja-villamarta-festival-2022_0_1659434638.html?_x_tr_sl=es&_x_tr_tl=nl&_x_tr_hl=nl&_x_tr_pto=op,sc

    Flamenco is een dans en ook geen dans.

    Beantwoorden
  2. Berthold van Maris zegt

    1 maart 2022 om 20:18

    Dans werkt met iconiciteit. Metaforen en metonymie.. C, est tout.

    Beantwoorden
    • Marc van Oostendorp zegt

      1 maart 2022 om 21:20

      Iconiciteit is nooit triviaal. Je neemt een bepaalde eigenschap die kennelijk voor iets anders kan staan. Hoe die relatie in elkaar zit, staat niet a priori vast en is dus het onderzoeken waard. De kwestie hier is: wat is er precies iconisch. Het voorbeeld dat ik er hierboven uithaal is bijvoorbeeld: wat kennelijk ‘iconisch’ is voor ‘de ander’ is dat deze zich op een andere locatie bevindt, niet bijvoorbeeld dat ze een andere oriëntatie heeft.

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Afsluitdijk

De bus rijdt als een kamer door de nacht
de weg is recht, de dijk is eindeloos
links ligt de zee, getemd maar rusteloos,
wij kijken uit, een kleine maan schijnt zacht.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

RAG

Een web van één draad lang
waarin een spin voer vangt,
waarop een vlieg kort zit,
beweegt, zijn poten wast,
wegvliegt en keert, niet weet
waarvoor die draad zich spant.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1894 Edgard Blancquaert
sterfdag
1849 Barthold Lulofs
1984 Leonardus Michels
1986 W.A.P. Smit
➔ Neerlandicikalender

Media

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d