• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Emmanuel Macron zegt “Nee”

15 februari 2022 door Marc van Oostendorp Reageer

Emmanuel Macron. Bron: Wikimedia

Een heel artikel over aanhalingstekens – in het tijdschrift Linguistics and Philosophy kan dat. De Amerikaanse filosoof Wayne A. Davis trakteert de lezers op een overzicht van de literatuur: de vele vragen die er nog zijn en hoe genuanceerd het allemaal is.

In het bijzonder gaat het Davis om zinnen die in andere zinnen zijn ingebed met aanhalingstekens erom heen. Hij vergelijkt ze met andere manieren om hetzelfde te zeggen.

  • Lois zegt: “Superman vliegt!”
  • Lois zegt dat Superman vliegt.

De tweede zin is, zou je in eerste instantie zeggen, minder letterlijk. Als Lois bijvoorbeeld zegt “die man met de rode cape, je weet wel, hoe heet hij ook weer, hangt weer in de lucht”, dan is de tweede zin wel een beschrijving van de gebeurtenis, maar de eerste niet. Toch kun je zulke aanhalingstekens ook gebruiken als het helemaal niet duidelijk is wat de letterlijke inhoud was, bijvoorbeeld bij denken:

  • Jij denkt nu natuurlijk “Superman vliegt!”

Het is een beetje raar als de aangesprokene dit gaat ontkennen omdat dit niet precies de woorden zijn die hij heeft gedacht.

Er zijn andere werkwoorden die nog een veel letterlijker betekenis afdwingen dan zeggen, in ieder geval in het Engels: utter, dat je in het Nederlands in dit verband geloof ik alleen goed kunt vertalen met een combinatie van woorden (sprak de woorden):

  • Lois sprak de woorden “Superman vliegt”.

Het verschil tussen zeggen en de woorden spreken blijkt als je naar Superman wil verwijzen buiten de aanhalingstekens. De tweede zin hieronder is veel gekker dan de eerste (als hij moet verwijzen naar Superman):

  • Lois zei “Superman vliegt” en dat deed hij ook.
  • Lois sprak de woorden “Superman vliegt” en dat deed hij ook. [vreemd]

Na “sprak de woorden” is het gesprokene als het ware een ondoordringbare klomp citaat. Je kunt in zo’n geval trouwens ook letterlijk het aangehaalde niet uit elkaar trekken:

  • “Superman”, zei Lois, “vliegt!”.
  • “Superman”, sprak Lois de woorden, “vliegt!” [ongrammaticaal]

Toch is zelfs na sprak de woorden absolute letterlijkheid niet vereist. Je kunt best het volgende zeggen terwijl de Franse premier Emmanuel Macron nog nooit een woord Nederlands gesproken heeft:

  • Macron zei “Dat doe ik niet”
  • Macron sprak de woorden “Dat doe ik niet”.

De ander begrijpt dan automatisch dat Macron iets heeft gezegd als “Je ne le fais pas”. Op de een of andere manier geldt dat als dezelfde zin.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: aanhalingstekens, leestekens, semantiek

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Het Spaansch en ’t Fransch

Maar weg met u, ô spraak van bastertklanken,
Waarin hyeen en valsche schakals janken;
Verloochnares van afkomst en geslacht,
Gevormd voor spot die met de waarheid lacht

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

IN DROOM

In een bladstille droom
hoorde ik kreunen op de weg.
Mijn vader sprong op
uit zijn stoel bij het raam –
wij waakten die nacht –,
snelde de tuin door, ik ook.

Het licht van de maan
omrandde met scherpe glanzen
boomstronken, een wagenschot,
de struiken, ieder blad.
Ik zelf lag daar in het donker
in de regen languit op het pad.

Bron: Tirade, november-december 1959

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1891 Jef Leenen
sterfdag
1940 Jacob Hiegentlich
1947 Jacobus Heinsius
2022 Thijs Pollmann
➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d