• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Minister Hoekstra: volstrekt maar dan ook volstrekt modern in zijn taal

1 april 2022 door Siemon Reker 2 Reacties

Een Kamerlid kan zeggen dat een wetsvoorstel wel te verdedigen is, maar dan ook alleen als tijdelijke maatregel in afwachting van betere tijden. Het voorbehoud dat via maar dan ook wordt uitgedrukt, vinden we meestal veel duidelijker onder woorden gebracht op de volgende manier waarbij herhaling het kenmerk is:

  • Dat is natuurlijk gewoon volstrekt, maar dan ook volstrekt, ongepast. (minister Hoekstra BuZa)
  • Ik zou hier echt willen zeggen dat dat totaal, maar dan ook totaal, geen pas geeft. (id.)
  • Dat hebben we bijvoorbeeld gezien bij het volstrekt, maar dan ook volstrekt misplaatste verwijt dat er genocide zou plaatsvinden in Oost-Oekraïne. (id.)

Het gaat om drie uitspraken van de minister van Buitenlandse Zaken in het laatste Oekraïne-debat van 10 maart 2022. Daar krijgen woorden – het is hier eerder opgemerkt en in Dat gezegd hebbend is er ook een lemma aan gewijd – kracht bijgezet door deze vorm van herhaling; het herhaalde woord X wordt benadrukt door dat versterkende voorbehoud “maar dan ook” ertussen. De betekenis is dus ‘ik zeg X en doe helemaal niets af aan dat woord X, het is ook echt X’.
Hoekstra houdt kennelijk van deze wijze van op de tafel slaan, maar hij is niet de enige. Het gebruik lijkt bovendien aan de winnende hand in het Binnenhofs. In het kalenderjaar 2000 tel ik 14 maal die combinatie van X maar dan ook X, in 2021 55 maal. Ook afgezet tegen de totale hoeveelheid woorden van elk van die jaren betreft het een groei. Die is in de tussenliggende jaren eveneens vrij regelmatig toenemend waarneembaar. Maar dan ook is in de mode.

In het jaar 2000 komt die maar-dan-ook-constructie (in het hier bedoelde gebruik) dus 14x voor, maar we moeten dan onderscheid maken tussen twee types:

I X maar dan ook X

  • degenen die alles maar dan ook alles inzetten op een redactiestatuut
  • •edereen, maar dan ook iedereen in Nederland moet er behoorlijk (….) op vooruitgaan
  • die natuurlijk geen enkele, maar dan ook geen enkele overeenkomst heeft met

II X maar dan ook versterkt X

  • Overigens worden mechanische middelen slechts zelden, maar dan ook echt zelden, toegepast
  • Het CDA voelt niets, maar dan ook werkelijk nı́ets voor een burgemeestersreferendum.
  • (….) dat er van die reı̈ntegratie niets, maar dan ook werkelijk niets terechtkomt

In 2000 zijn beide constructies gelijkelijk verdeeld. In 2021 zijn van de 55 simpele varianten (X maar dan ook X) 37 stuks te tellen en die zijn dus duidelijk in de meerderheid. Het tweede type (X maar dan ook versterkt X) is met 13 gevallen vertegenwoordigd en dat betekent (37+13=50 en nog niet 55) dat er inmiddels nog een derde soort is:

  • volstrekt maar dan ook volstrekt belachelijk
  • totaal maar dan ook totaal ongeschikt/verkeerd/onbegrijpelijk
  • zeer maar dan ook zeer serieus

Dit is het derde type, III waarmee we terug zijn bij de bovenaan genoemde voorbeelden uit 2022: versterkt maar dan ook versterkt X.

  • Overigens worden mechanische middelen slechts zelden, maar dan ook echt zelden, toegepast
  • Het CDA voelt niets, maar dan ook werkelijk nı́ets voor een burgemeestersreferendum.
  • (….) dat er van die reı̈ntegratie niets, maar dan ook werkelijk niets terechtkomt

Type 1 heeft een sterkere collega in type 2 maar vooralsnog is type 3 het zwaarste geschut. Dit type is in 2021 genoteerd voor Gidi Markuszower (PVV), Liane den Haan (Den Haan), premier Rutte en driemaal minister Hoekstra. Hij lijkt momenteel de voorganger in dit Nederlands-met-uitroeptekens. Met de hand op m’n hart.

Dit stuk verscheen eerder op het blog van Siemon Reker.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: constructies, politiek, taalverandering

Lees Interacties

Reacties

  1. Ton van der Wouden zegt

    1 april 2022 om 09:43

    zie over de grammatica van deze constructie Jack Hoeksema 2001 https://www.let.rug.nl/hoeksema/mdo.pdf

    Beantwoorden
    • C.M.M. Driessen zegt

      1 april 2022 om 18:42

      Jammer dat dit artikel niet bespreekt waarom ‘maar’ in deze constructie zit. Daar ben ik juist benieuwd naar, want logisch vind ik het gebruik van ‘maar’ niet.

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

SPROOKJE

Om middernacht word ik een pompoen en drijf ik weg in een muiltje

Bron: datering; 1971-1972; niet eerder gepubliceerd

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1801 Taco Roorda
1901 Wim Caron
sterfdag
1901 Jan ten Brink
1919 Jacob Verdam
2010 Hans den Besten
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d