• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een kathedraal op wielen

12 augustus 2022 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Een zomer met Manon Uphoff (37)

Camper. Bron: Public Domain Pictures

Een onopvallende, maar belangrijke rol in De spelers van Manon Uphoff wordt ingenomen door de camper. De roman gaat over de relatie tussen een jonge Nederlandse vrouw, Manja, en haar Boschisch-Kroatische schoonfamilie in de nadagen van de Joegoslavische burgeroorlog. Manja vertelt het verhaal en kan zichzelf duidelijk niet veel raad met de brug die er gaapt tussen haarzelf en al dat leed. Maar twee keer duikt er een man op met een camper.

De eerste keer is als de vriend van Manja wordt toegesproken door zijn Nederlandse baas, een patser (‘de rentmeester’) die zich heel verbonden zegt te voelen met de vluchteling:

Daar zijn vreselijke dingen gebeurd, maar jij bent hier gekomen en hebt gekozen voor de beschaving en ik zal je dit zeggen, jongen. Jij bent een nomade…. Jij bent een nomade en ik ben een nomade. Ieder jaar stappen mijn vrouw en ik (…) in de camper en trekken rond. We pakken een vlucht, naar x of naar y, kan niet rotten, en nemen een camper… En ik kan je vertellen: niets heeft een mens nodig, niets! Het is allemaal een panacee, we dénken maar dat we dingen nodig hebben, maar wat hebben we werkelijk nodig?

Het leest als een satirische passage, maar het hoeft niet te verbazen als deze door de schrijfster vrij letterlijk uit de werkelijkheid is genomen. Je ziet de rentmeester voor je, die zich een bohémien waant omdat hij in de zomervakantie een camper huurt. Tegelijkertijd staat die rentmeester nu helemaal niet zo ver boven bijvoorbeeld de vertelster zelf die af en toe ook uiting geeft aan een zucht tot verbondenheid die je ook als verwendheid kunt zien. Terwijl ze zich tegelijkertijd ook vooral opstelt als een toerist en bij het bekijken van de kapotgeschoten woningen in Sarajevo in eerste instantie denkt aan hoe zij het thuis, in Nederland, gezellig gaat maken.

Niet onbelangrijk in Uphoffs wereld: de camper is een woonkamer op wielen, je bent wel op reis maar je neemt het binnenhuis altijd en overal mee naartoe.

Veel later in de roman duikt er weer een camper op. Manja’s vriend is inmiddels in Srebrenica gaan meehelpen aan de opbouw van het stadje, en Manja heeft zich bij hem gevoegd. Op een dag schiet een groep mannen uit Srebrenica systematisch alle straathonden en honden zonder baasje neer, als een bizarre herhaling van wat er eerder met de mannen is gebeurd – het verband tussen die honden en de vermoorde mannen wordt een paar keer impliciet gelegd. Wie hebben dat gedaan? vraagt Manja aan haar vriend. Die

vertelde toen dat er juist deze ochtend een camper op het plein was gearriveerd. Prachtige zilvergrijze camper, ‘alles op en aan –o, jij hebt wel eens eentje gezien, Manja, maar nog nooit zo eentje als deze… echt kathedraal op wielen’ – met daarbinnen een man die de plek wel eens had willen zien waar zijn zoon als blauwhelmer gelegerd was geweest – ‘Daar is hij, zakenmannetje, om te kijken waar zijn zoon soldaatje heeft gespeeld – en eerste ding die hij ziet als hij rolgordijntje opentrekt is dooie beest bij de wagen – wat kan hij denken? Het is teken! Het is waarschuwing! Hij is zo snel weggereden, hij is zijn wagen niet eens uit geweest!’

De Nederlandse Dutchbatter heeft ‘soldaatje gespeeld’ en de vader komt, vanachter zijn rolgordijntje in zijn uiterst comfortabele camper – een groot contrast met de kapotgeschoten en verwaarloosde in Srebrenica – eens bekijken hoe dit alles er nu in het echt uitziet.

In een interessante lezing over Vallen is als vliegen introduceert de Groningse letterkundige Mathijs Sanders het begrip ‘de schuldige lezer’: de lezer voelt zich ongemakkelijk bij dat boek omdat hij door kennis te nemen, te genieten van het afschuwelijke verhaal zelf deel wordt van dat verhaal. Dat aspect van de schuldige lezer zit volgens mij nog duidelijker verwerkt in De spelers. Je kunt wel gniffelen om die mannen die denken dat hun camper hun toegang geeft tot de verschrikkingen van de wereld – maar zijn wij met ons vlijtige lezen van deze roman wel zoveel beter?

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Manon Uphoff

Lees Interacties

Reacties

  1. Robert Kruzdlo zegt

    12 augustus 2022 om 10:59

    Reactie: De lezer hoeft niet medeplichtig te zijn als hij een boek leest, mits, hij de complexiteit van het leven begrijpt. De literatuur is niet instaat die complexiteit te beschrijven of…, of zij moet de ‘biologische en neurale wereld’ van de mens erkennen: dat is een nog grotere opgave dan een boek te lezen die is ingebed in de mythologie, een boek der boeken. Het leven speelt zich niet af in de mythologie, maar is van een ongekende schoonheid dat zijn oorsprong kent in de biologie. Het is duidelijk dat Uphoff die wereld nog niet heeft onderzocht en haar toevlucht zoekt in de literatuur- literatuurvormen. De lezer is medeschuldig als zij zich nog in die oude vertrouwde wereld begeeft. Als lezer ben ik je niet schuldig door te lezen wat er staat als je een stapje verder zet dan… (Vult u maar in.) De tijd komt nog dat de literatuur weer echt over het leven gaat, maar dan moet het zich wel ontdoen van de spoken uit de oude wereld.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1933 Aad Nuis
sterfdag
1994 Jacob Drewes
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d