Het lome, tere hangen van zijn ballen

Een zomer met Manon Uphoff (31)

Ik begin al te merken dat ik aan deze zomer lang niet genoeg zal hebben om alle lijnen in het werk van Uphoff zelfs maar aan te wijzen. Mogen er maar vele studies komen! Al houden wij het hier voorlopig ook nog even vol.

Er is in ieder geval ruimte voor een studie naar de mannelijke testikels in Uphoffs werk. Als iemand een man naakt ziet in dit oeuvre, wordt zijn of haar oog altijd getrokken naar het geslacht, en dan eigenlijk vooral naar de ballen. Het is hierbij eigenlijk nooit een specifiek erotische blik, maar vooral een geïnteresseerde.

In het verhaal ‘Bilkman en Sartorius’ in Begeerte kijkt de iele, studieuze Blikman naar de zeer mannelijke Sartorius:

Je hoefde maar een blik op hem te werpen om te zien dat dit een echte man was. Hij had een solide nek, een massieve borstkas en zuilen van benen waartussen, voor wie het weten wil, trots een roodkoperen lid met loden ballen hing.

Verderop in het verhaal, als Sartorius op de rand van de dood verkeert, zal hij naar zijn penis verwijzen als naar ‘een doofstomme, blinde mol’.

Ook in het verhaal De bastaard kijken mannen naar elkaar:

Bastiaan, die ook uit het water klom, en naast hem in het glas plofte, zag de frêle borstkas, die stotend op en neer ging en eruitzag als het ijzeren frame voor een standbeeld, omwonden met witte doeken, de tere genitaliën, zijn kleine ballen, die vanwege de kou hoog waren opgetrokken, alsof hij een faun was.

Ook vrouwen kijken vaak met interesse naar het geslacht van een man, althans van hun geliefde. In De spelers:

Ik zie de donkere holtes in J.’s billen en het lome, tere hangen van zijn ballen terwijl hij op zijn hurken draait aan de knoppen van de verwarming.

In een incidenteel geval gaat het ook over mannen met wie de kijker niet in een erotische relatie staat, zoals Ferdinand, de broer van Ninon in de roman Koudvuur. Dit is wat de verteller over hem zegt:

Helemaal geagiteerd en uit zijn doen, komt Ferdinand de trap afstommelen. Zijn ballen schommelen uit de wijde onderbroek als castagnetten.

In het verhaal ‘Narcysse’ in Bekentenissen, tenslotte, citeert de vertelster een standaardwerk:

Ik raakte gewend aan mannen. Hun lichaam, hun stem, hun lid, aan het scrotum, waarover in The Concise Gray’s Anatomy te lezen staat: ‘dun, bruinachtig, gerimpeld, bezaaid met vetachtige follikels en enkele kroezende, kringelende haren’. Ik bekeek ze als ze tevreden en roezig even wegzakten in de diepe kussens. Soms deed ik zelfs iets verdovends in hun drank. Enkel en alleen om ze daarna ongestoord te kunnen bestuderen in hun slaap.

Ik zag eikels, besneden en naar je starend als een koeienoog. Hield in mijn handen verwende, arrogante ballen, gewend om op hun wenken te worden bediend, gemolken en leeggetankt. Fluwelen, bijna kinderlijke kattenkloten. (…)

Hierna volgt ruim een bladzijde met beschrijvingen van mannelijke geslachten, met tot slot de zin ‘Neem me niet kwalijk dat ik mijn verhaal even onderbreek voor een slok water’.

Zoals uit dit laatste fragment blijkt wordt er niet alleen gekeken naar de ballen. Geregeld is er sprake van dat een vrouw het geslacht van haar man graag vasthoudt in bed, ook weer niet zozeer erotisch, maar als een teken van nabijheid en intimiteit. In ‘Harvest Moon’ in De zoetheid van geweld bijvoorbeeld:

Hij hield zijn hand beschermend rond zijn penis en zijn ballen. (Marcy had graag op die manier met hem in bed gelegen, soms de hele nacht. ‘Geef mij die’, zei ze.)

Een uitzondering is het verhaal ‘Klein onderzoek naar Elize’ in De fluwelen machine. Het geslacht van Elizes geliefde Ivo wordt daarin consequent beschreven als een ‘pik’ of hij nu gezien wordt (‘die boven de dunne benen stram staat als een tinnen soldaat en rood is als een vlam’) of gevoeld (‘haar hand zit als een ring om het stijve, harde voorwerp’). Maar die relatie komt in zekere zin dan ook niet voorbij de seks.

De fallius is er voor de erotiek, de ballen voor de intimiteit. Al komt dit, zoals zo veel, in een ander licht te staan voor wie Vallen is als vliegen heeft gelezen. Want ook daarin wordt bovenstaande passage uit Gray’s Anatomy geciteerd. Maar dan gaat het over de vader.