• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

En altijd sta ik middenin

24 november 2022 door Marc van Oostendorp Reageer

Waarom Willem Jan Otten lezen?

“Een waterverfschilderij is een vlek”, schrijft Willem Jan Otten in het essay Wil je mij poëzie leren? dat zijn uitgever, Van Oorschot uitgaf ter gelegenheid van vijftig jaar dichterschap. Tegelijkertijd gaf Van Oorschot – in hetzelfde formaat maar een complementaire kleur – ook een door Otten zelf gemaakte bloemlezing uit van vijftig gedichten uit het oeuvre: Diepe eb.

Er zit nogal wat water in Ottens werk (in het eerste gedicht staat de heel mooie regel “Het wak werd wijder dan het water en hij wist ervan”) en zijn werk heeft ook wel wat van vlekken, een waterverfschilderij – er zijn veel kleuren en weinig scherpe lijnen. In het essay, in Wil je mij poëzie leren? drijft mij dat een beetje tot wanhoop. De eerste zin heet “Er is een gedicht waarin staat wat ik wil zeggen”. Vervolgens is Otten het hele boekje op zoek naar dat gedicht, van Wallace Stevens, en als lezer weet je dat hij het zal vinden, en jawel, in het allerlaatste stukje heeft hij het ineens gevonden.

Ik houd geloof ik niet zo van schrijvers die zeggen dat ze zich iets niet meer zo goed herinneren. ‘Zoek het eerst maar op, en kom dan maar weer eens terug’, denk ik dan. Waarom zou ik geïnteresseerd zijn in iemand anders’ zoektocht als het leven zelf al een grote zoektocht is naar wat er allemaal verloren is? Daar hoef je geen essays voor te lezen.

Er zit iets asymmetrisch in de verhouding tussen lezer en schrijver in zulke essays, en die zit er ook in Ottens gedichten. Veel van die gedichten zijn, zoals dat heet, poëticaal: ze behelzen een zoektocht naar wat poëzie is. Veel poëticale gedichten worden geschreven vanuit de schrijver: poëzie is wat ik maak. Nu wil ik best geloven dat de lezer er even niet toe doet als je gedichten schrijft, maar toch is het raar dat er zo weinig gedichten zijn die gaan over wat de lezer ervaart – poëzie is wat jij leest.

Die asymmetrie is misschien eigen aan de lyriek – gedichten hebben wel een stem maar niet per se oren –, maar als het al te expliciet gaat over het wonder van het ontstaan van een gedicht onder jouw handen, lees ik het minder graag. Het gedicht wordt dan te veel een documentaire, dat iets beschrijft dat misschien interessant is, maar dat ik niet ervaar.

Neem dit gedicht:

Begin is nooit begin

Ik zoek het hier, in af-
gemeten regels, pegels tekst
ter grootte van een oogopslag.

Aan het leven is geen houden.
Het dijt terwijl ik schrijf
naar alle kanten uit,

begin is nooit begin,
want elke eerste zin
schreeuwt om een eerste zin.

Zo schuift mijn denken
denken van zich af,
een horizon, een kring rondom,

en altijd sta ik middenin.

Dus sta ik stil en maak
me klein, vuist met niets
dan wat hij balt erin.

De eerste strofe zou nog ook over een lezer kunnen gaan, sterker nog: die gaat over een lezer, want alleen een lezer heeft een oogopslag nodig om het gedicht tot zich te kunnen nemen. Ook de laatste strofe beschrijft een ervaring die de lezer kan delen – dat je met een gedicht iets in handen hebt dat oneindig klein is. Maar verder sta je er toch maar zo’n beetje bij, dat poëtische proces dat de dichter kennelijk enorm interessant vindt (‘en altijd sta ik middenin’) maar waarin de lezer zo afwezig is dat ze zich niet meer herkent, dat ik me niet meer herken.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: poëzie, Willem Jan Otten

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jac. van Hattum • Geboorteplaats

En welke reis hij aanwees op de kaart
en over grenzen trok of buitengaats;
zijn vinger wees dat dorpje aan de vaart:
dit was zijn jeugd; dit zijn geboorteplaats.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OP EEN HUISJESSLAK

Hij trekt een haperend spoor
onder zijn kalken huis
waarin hij boeken leest,
zijn leeszaal van voorname
stilte vol monter vlees.

Bron: Dierenalfabet, postuum verschenen, 1978

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

23 juni 2025: Boekpresentatie Nicoline van der Sijs

4 juni 2025

➔ Lees meer
2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 oktober 2025: Symposium ‘Podium veur de Streektaol’

2 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
2024 Dick van Vliet
➔ Neerlandicikalender

Media

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Taal doe je samen

Taal doe je samen

9 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d