• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een niet te vergeten schrijfster

5 december 2022 door Marc van Oostendorp 3 Reacties

Dola de Jong

Mirjam van Hengel heeft een hekel aan de term ‘vergeten schrijfster’ – door wie zijn die schrijvers dan precies vergeten? Een schrijver is er toch nog altijd – zeker als het werk af en toe wordt heruitgegeven? Toch heeft ze tijdens het schrijven van haar boek Dola voortdurend aan iedereen moeten uitleggen wie Dola de Jong ook weer was. Verschillende keren is De Jong al ‘herontdekt’ en zijn haar werken heruitgegeven. Toch moet ik toegeven dat ook ik niet wist wat een turbulent leven de schrijfster zeker de eerste veertig jaar heeft geleid.

Ze werd in 1911 geboren in een Joods gezin in Arnhem, maar trok naar Amsterdam omdat de kunsten trokken – ze werkte als danseres en timmerde ook al snel aan de weg als journaliste en schrijfster. Sneller dan de meeste anderen en dan haar eigen familie had ze al in de gaten hoe groot de dreiging van het nazisme is: in april 1940, dus voor de Duitse inval in Nederland, vertrok ze al om eerst een aantal jaar in Tangers te wonen en vandaaruit uiteindelijk te vluchten naar de Verenigde Staten waar ze, op een korte periode aan het eind van de eeuw na, voor de rest van haar leven zou wonen. Ze werd er een minstens even succesvol auteur van (kinder)boeken als hier, maar werkte ook als een cultureel ambassadeur. Voor Nederlandse kranten schreef ze essays over de Amerikaanse literatuur, terwijl ze in Amerika betrekkelijk succesvol een schrijver als Jan Cremer introduceerde.

Klein kind

Hoewel er over die tweede helft van het leven veel meer bekend is – veel materiaal van de eerste periode raakte door alle omzwervingen verloren, terwijl ze in de tweede periode zo beroemd was dat er een rijkdom aan recensies is, terwijl Dola’s zoon Ian van alles heeft bewaard.

Mirjam van Hengel beschrijft Dola de Jong als een fascinerende vrouw: onafhankelijk, vol meningen over van alles, met een groot talent om te schrijven én om zichzelf te verkopen. Binnen een paar weken nadat ze volkomen berooid in Amerika is aangekomen werkt ze er al als danseres én heeft ze een contract bij een uitgever. Haar drie grote romans zijn alle drie sprankelende boeken over onderwerpen waarover je, zeker indertijd, in het Nederlands niet veel kon lezen: het ellendige leven van de mensen in Tangers bijvoorbeeld, of een lesbische relatie. Gelukkig zijn deze drie boeken herontdekt weer uitgegeven bij Cossee.

Over de grote trauma’s in haar leven schreef De Jong niet: de Holocaust stond haar in de weg en was vermoedelijk de reden waarom ze behalve die eerste romans nooit meer een groot boek (voor volwassenen) voltooid heeft. Haar vader, haar broer, allerlei vrienden: allemaal vermoord. Van Hengel wijst ook op een nog ouder trauma, waar De Jong nooit bij kon, bijvoorbeeld omdat de Holocaust er nog tussen stond: haar moeder overleed toen ze een klein kind was.

Opstapje

Het is, vind ik, een beetje tragisch dat al dan niet vergeten maar in ieder geval dode schrijvers in onze literaire cultuur alleen nog lijken te kunnen voortleven in een biografie. Schrijversbiografieën zijn zo’n beetje de enige boeken over literatuur die je in de boekwinkel nog kunt vinden, alsof een schrijver alleen de moeite waard is als ze flink heeft geleefd.

Nu zit het met dat leven van Dola de Jong dus wel goed, en Mirjam van Hengel laat met dit boek – na eerdere boeken over het echtpaar Vroman en over Remco Campert – zien dat ze steeds beter in het genre wordt.

Sterker nog, je krijgt het idee dat Van Hengel Dola gebruikt heeft om haar eigen schrijverschap te ontwikkelen. Ze lijkt zich soms in de schrijfster te spiegelen en zo zichzelf toe te spreken: aan het werk! Het boek heeft een ingenieuze constructie die afwijkt van de geijkte chronologische volgorde op een manier die het boek onder spanning zet zonder dat het kunstmatig wordt. Bovendien voert de schrijfster zichzelf en haar biografische zoektocht af en toe op, maar dan op zo’n manier dat het goed in de verhaallijn past. Helemaal aan het eind van het boek ziet ze zelfs helemaal van de afstand tot Dola af en schrijft ze een stuk zoals ze vermoed dat Dola zelf had willen schrijven.

Het is een mooie biografie, maar vooral ook een heel leesbaar boek. Het zou me niet verbazen als Dola voor Van Hengel een opstapje was naar een eigen schrijverschap.

Mirjam van Hengel. Dola. Over haar schrijverschap en de hele mikmak. Amsterdam: De Bezige Bij. Bestelinformatie bij de uitgever.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 20e eeuw, biografie, Dola de Jong, letterkunde

Lees Interacties

Reacties

  1. Casper de Weerd zegt

    5 december 2022 om 05:47

    Deze dame is zo vergeten, dat zelfs hier gaar voornaam in het begin fout wordt weergegeven

    Beantwoorden
    • Lia van de Pas zegt

      5 december 2022 om 08:48

      Als je bijna elke dag een stuk aanlevert, blijft er wel eens een verschrijving staan. Mij was het ook opgevallen, maar op deze slak zout leggen, voegt niets toe. Ik vind de teneur van het stuk veel boeiender: een schrijver met een interessant leven lijkt een interessante schrijver te zijn. Hoe waar of onwaar is dit? En: wat vinden we van een deels fictieve biografie? Nabrander van de ‘vie romancé’ uit de jaren dertig van de vorige eeuw?

      Beantwoorden
  2. Robert Kruzdlo zegt

    5 december 2022 om 16:56

    Vie romancé¿ De vie romancée staat ten opzichte van de biografie gewoonlijk in een kwade reuk, omdat veel van het feitenmateriaal door de auteur op diens eigen wijze en vaak ten bate van diens held wordt geïnterpreteerd – brander voor de schrijversmotor – en veel van eigen psychologische vinding aan het historisch materiaal wordt toegevoegd. Een prima manier om een weg te vinden naar je eigen historiën. Frambozen-literatuur zoals

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Margriet Westervaarder • gelegen in een nest

gelegen in een nest
van dons en klein venijn
de takjes dagelijks herschikt
zacht mos en doornig groen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

ALSOF IK ER NIET GEWEEST BEN

Ik stel er prijs op na ergens gelogeerd te hebben geen sporen achter te laten. Zo wordt logeren een soort inbreken – trouwens, het hele bestaan lijkt er op.

Bron: Barbarber, september 1969)

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1830 Eelco Verwijs
sterfdag
1989 Willem Beuken
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d