Op vragen bij het wekelijkse persmoment van de minister-president ging het een paar jaar geleden over de oproep die Rutte had gedaan aan leiders in de wereld om klimaatdoelen te halen. Hij antwoordde op 25 januari 2019: “Waarom is het nou zo belangrijk om die oproep te doen? Eén, omdat we op die manier niet alleen Nederland schoon doorgeven, maar dat heeft niet zoveel zin als we de rest van de wereld niet schoon doorgeven.”
Vanaf dat moment vroeg in 2019 keert schoon in verband met het milieu en geregeld in combinatie met doorgeven geregeld terug in bijdragen van de zijde van de VVD in de Tweede Kamer en door de VVD-premier bij de wekelijkse persconferenties na de ministerraad. In plaats van de vraag te stellen of schoon ook gedefinieerd wordt, kijken we chronologisch want (zonder naar volledigheid te streven) zó gaat het VVD-verhaal verder:

• Het dan nog Kamerlid Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) bij het Vragenuur van 19 februari 2019: “Natuurlijk willen we allemaal Nederland schoon doorgeven aan de generaties na ons, maar wel op een manier dat het betaalbaar en behapbaar is voor iedereen.”
• Op 14 maart 2019 Klaas Dijkhoff (VVD) bij de Doorrekening door het PBL en het CPB van het klimaatakkoord: “Het doel is Nederland schoon doorgeven aan onze kinderen.”
• De minister-president op de wekelijkse persconferentie van 27 september 2019: “het is van belang om er voor te zorgen dat dit land schoon is, en de zaak netjes doorgeven aan de volgende generatie”.
• De minister-president op z’n wekelijkse persconferentie van 29 mei 2020: “En dan is dus interessant om ook te zien, in combinatie met hoe wij co2-heffing vormgeven, het aantrekkelijk is om je investeringen op schoon staal, schone chemie, schoon benzine produceren, olie, dat Nederland daar ontzettend goed scoort.”
• Premier Rutte 17 juni 2021: “Dan moet je eens kijken hoe Nederland een toonkamer kan zijn van hoe je schoon produceert!”
• Silvio Erkens (VVD) 8 juli 2021: “We willen ons land schoon, veilig en leefbaar doorgeven, en de generaties na ons beschermen tegen klimaatverandering.”
• Mark Rutte als VVD-leider bij het debat over het Eindverslag informateurs (Remkes, Koolmees) op 16 december 2021: “Zeker de grotere ondernemingen zullen voor de golf moeten uitrennen van de zwaardere klimaatdoelstellingen die worden gesteld. Maar dat is investeren in een modern, schoon bedrijf.”
• Premier Rutte op z’n wekelijkse persconferentie van 1 april 2022: “zorgen dat dit land een modern schoon land wordt”.
• Rutte bij dezelfde gelegenheid maar nu van 14 april 2022: “Die coalitie is dat dat een modern, schoon land is in 2030 en daarna en dat wij in deze periode tot 2025 daarvoor de bepalende besluiten willen nemen.”
• Premier Rutte, wekelijkse persconferentie van 20 mei 2022: “dit land wil natuurlijk uiteindelijk schoon worden en dat is een enorme kans voor onze ondernemers. (….) Dus de energietransitie, het schoon maken van onze landen, een moderne economie opbouwen is natuurlijk een enorme economische kans.”
• Sophie Hermans bij het debat over de Voorjaarsnota 2022 op 15 juni 2022: “Laten we zorgen dat we dit land schoon doorgeven aan volgende generaties.”
• Sophie Hermans bij dezelfde gelegenheid: “En hoe wij ervoor zorgen dat de landbouwgrond vruchtbaar en schoon blijft, zodat er ook in de toekomst gebruik van kan worden gemaakt, al zal dat misschien gebeuren op een andere manier dan de manier waarop het nu gebeurt.”
• Premier Rutte bij datzelfde debat: “Dat kan alleen als dit land schoon wordt doorgegeven met alle innovatiekracht die erachter zit zodat én de uitstoot van CO2, stikstof et cetera, wordt teruggedrongen, én de economie moderniseert en dit een modern land blijft.”
• Fractieleider Sophie Hermans tijdens de Algemene en Politieke Beschouwingen van 21 september 2022: “Geven we dit land schoon door aan volgende generaties?”
• Zelfde spreker, zelfde gelegenheid: “en zorgen we ervoor dat we dit land schoon doorgeven aan onze kinderen”.
• Zelfde spreker, zelfde gelegenheid: “Waar we dit land schoon en gezond doorgeven aan onze kinderen en we een groot deel van ons geld blijven verdienen omdat we vooroplopen in verduurzaming van onze industrie en landbouw.”
• Zelfde spreker, zelfde gelegenheid: “Mensen in de zorg, in het onderwijs, bij bedrijven, bij de politie of bij Defensie houden ons land schoon, vrij, welvarend en veilig.”
• Zelfde spreker, zelfde gelegenheid: “Een coalitieakkoord waarin we afspraken hebben gemaakt over hoe we dit land schoon gaan doorgeven aan volgende generaties.”
• Premier Rutte, wekelijkse persconferentie d.d. 4 november 2022: “En dat is ook de visie van het kabinet dat één van de grote transities waaraan we werken is dit land schoon doorgeven, richting 2030, op een manier dat tegelijkertijd ook een sterke economie is.”
• Minister-president Rutte wekelijkse persconferentie van 26 april 2023: “omdat we het belangrijk vinden dit land schoon door te geven aan de volgende generatie met een innovatieve, moderne economie. Een schoon, modern land waarin je graag wilt wonen en ook een bedrijf wilt vestigen.”
• Zelfde gelegenheid, zelfde spreker: “Volgens mij is Nederland mee in het belang van het tegengaan van de opwarming van de aarde, het belang van een innovatief en schoon land zijn”.

Komend weekend stelt de VVD het verkiezingsprogramma vast. Het concept-program is doordesemd van het woord schoon in deze milieu/klimaatlezing dat sinds 2019 in Kamer en bij Nieuwspoort door VVD’ers is vóorgegeven. Het programma gaat bijna eindeloos over schoon, niet zelden in combinatie met slim: schone groei, schone toekomst, schone economie, schone industrieën, schoner rijden, Iedere Nederlander een schone auto voor de deur. (Door de luchtvaart te vergroenen) kunnen we op een schone manier de wereld blijven ontdekken: schoner vliegen; de binnenvaart op een schone manier batterijen laten opladen en tanken; De huizen moeten op een snelle en schone manier worden gebouwd;schone en betaalbare energievoorziening, schone brandstoffen, slimme, schone groei, schone bodem. Nederland wordt steeds schoner.

Wat de toppers uit de VVD vanaf 2019 telkens en telkens weer aankondigden met het gebruik van schoon vindt z’n weerslag in het verkiezingsprogram – als de leden daar zaterdag geen stok voor steken. Wat bijvoorbeeld als er iemand voor zou stellen om schoon overal te vervangen door groen?

P.S. (1) Voor de zeer actieve volger van dit blog is de verwijzing naar vroegere wasreclames van het type OMO-schoon natuurlijk overbodig.

P.S. (2) Dit stukje kreeg omwille van de actualiteit van de verkiezingen en Algemene Beschouwingen voorrang boven de aangekondigde aflevering Knap ii.

Dit stukje verscheen eerder op het blog van Siemon Reker