Het wordt een hete zomer. Er zijn allerlei tekenen dat de komende regering de bezuinigingen van een miljard euro – de grootste bezuinigingen ooit – op het hoger onderwijs heel snel wil implementeren, misschien om zo in ieder geval sommige kiezers – aan wie verder in deze lastige tijden weinig geboden kan worden – in ieder geval het spektakel te gunnen van een woedende elite.
Er zijn wel wat stukjes in de krant en op het internet verschenen, maar ik ben bang dat dit niet genoeg is. Deze zomer maakt de regering de plannen finaal, en op het moment dat iedereen terug is van het zomerreces – ja, eindelijk onderzoek doen! – staan de plannen al klaar. Van het universitaire bestuur komt vooralsnog ook weinig duidelijke weerstand. Ik hoor dat het bestuur van heel veel universiteiten heeft gezegd voorlopig maar niks te doen, alles eerst maar eens alles aan te zien tot bekend is wat er gaat gebeuren. Maar dan is het mogelijk al te laat.
Wat kun je doen als individuele liefhebber van de wetenschap, het onderwijs of de cultuur?
Bijna niks.
En daarom moeten we ons organiseren. Word in de eerste plaats lid van een vakbond. De AOb en de FNV zijn heel actief bij acties de laatste jaren, maar het CNV doet ook vast aan goede belangenbehartiging. Mochten er problemen komen, dan hoef je niet alleen te staan. Maar ik denk dat actievoeren ook nog wel degelijk zin heeft – beleidsmakers houden uiteindelijk toch minder van onrust dan ze uitstralen, en in dit geval is de boodschap volgens mij vrij gemakkelijk over te brengen: Nederland heeft goede voorzieningen voor hoger onderwijs en voor wetenschappelijk onderzoek nodig, deze bezuinigingen brengen dat in gevaar.
Dicht tegen de vakbonden aan, maar wat informeler en daardoor wendbaarder van opzet – maar zonder de juridische steun en de professionele ondersteuning – is WO in Actie, een actiegroep van medewerkers van alle Nederlandse universiteiten.
Het helpt volgens mij ook als je je lokaal organiseert, al dan niet via de vakbond, en al dan niet in officiële medezeggenschapsorganen. Eenvoudigweg praten met collega’s kan ook iedereen op zijn minst opluchten, maar je kunt elkaar zo ook wederzijds informeren, en ook hier weer – waar nodig gezamelijk je schrap zetten. Het is hierbij geloof ik wel belangrijk dat je mekaar ook weer niet gek maakt of elkaar gaat overtroeven in ongerustheid.
Tot slot: word lid van een politieke partij. Het maakt niet zoveel uit welke partij, zolang de partij maar leden toelaat. Dit is de belangrijkste manier om met mensen samen te werken om alternatieve vormen te bereiken. Bovendien komen de problemen natuurlijk niet alleen op het hoger onderwijs af, maar op allerlei sectoren van de samenleving.
Mensen voelen zich op allerlei niveaus machteloos. Dat zijn ze ook. Academici zijn notoir onbekwaam tot het zich organiseren of het voere van actie. Maar er valt wel degelijk wat te doen in deze ongure tijden. Je kunt je organiseren.
Op 2 juli a.s. is er een ‘demonstratie voor de rechtsstaat‘ plaats in Den Haag. Deze wordt gesteund door WO in Actie.
Sympathiek stuk, waarvan ik de urgentie begrijp, maar waar kunnen niet-academici zich organiseren? Concreet: wat zou ik kunnen doen?
Niet-academici vormen de crux. Het electoraat zal dan niet zomaar in beweging komen om de universiteit te steunen, want [rotesterende academici lijken vooral op te komen voor hun eigen hachje. Wil je de naderende kaalslag afwenden, dan zul je moeten tonen welk belang de samenleving heeft bij een universiteit.
En dat is, naar ik vrees, een “hard sell”. Je troef is dat slechts een enkeling het belang van kennis in twijfel trekt; zelfs pseudowetenschappers hechten aan onderzoeksresultaten (mits die in hun straatje passen). Tegenover die troef staat dat de universiteit niet de wetenschap is. Maar je zult toch echt steun buiten de universiteit moeten krijgen.
Daarmee wens ik je veel succes – en om geen misverstanden te scheppen, die succeswens kun je weliswaar sarcastisch uitspreken, maar ik bedoel het oprecht.
Vrijwel alle organisatiegraden die ik noem staan open voor iedereen: dat geldt zeker voor de vakbonden en politieke partijen. De demonstratie aanstaande dinsdag is ook veel breder dan de academie, want hij gaat over de rechtsstaat.
Mensen die niet aan de universiteit werken maar de academie wel belangrijk vinden, kunnen zich misschien ook organiseren in hun steun voor dit specieke doel, maar het allerbelangrijkste lijkt me onderlinge solidariteit tegen de afbraak die zoals zo ongeveer alle plannen van deze regering alleen maar destructief is en geen ander doel lijkt te dienen dan destructie.
Van de week stond er op de voorpagina in De Telegraaf een oproep om niet te bezuinigen op de sport. Volkomen juist, ik ben solidair; en geen klachten over dat het alleen maar sportmensen waren die daar opkwamen voor de sport. Er is een petitie geweest tegen de verhoogde belastingen op boeken. Volkomen juist, ik ben solidair; en geen klachten over dat het alleen maar boekhandelaars en schrijvers (enz.) waren die daar opkwamen voor het boekenwezen. Hopelijk gaat de NPO ook protesteren, dat zou in ieder geval volkomen juist zijn, we zouden solidair moeten zijn en dan niet klagen dat omroepmensen daarin voorop liepen. En je zou wensen dat bijvoorbeeld de mensen die ondanks alles hun best blijven doen voor die arme drommels in Ter Apel ook eens in opstand kwamen (maar daar zullen ze het te druk voor hebben, dat is altijd het probleem). Of de mensen in de zorg. Of de mensen die afhankelijk zijn van een minimumloon. Natuurlijk lopen mensen voorop die direct bij de sector betrokken zijn. De foto bij dit stuk is een archieffoto van een demonstratie van middenstanders in de jaren 60; die kwamen op voor de rechten van de middenstand.
Daarbij strijdt iedereen natuurlijk voor het gebied dat hij het beste kent. Het gaat nu nota bene om hoger ONDERWIJS (en niet om ‘de wetenschap’): honderdduizenden studenten volgen zulk onderwijs, de opleidingen leiden deels op tot beroepen zoals rechter, leraar, ingenieur, enz. en in ieder geval hopelijk tot mensen die de maatschappelijke problemen kunnen analyseren en deel kunnen nemen aan het debat. Dat zou ieders zorg moeten zijn, ik weet niet eens wat daaraan valt uit te leggen. Het gaat me in mijn geval echt niet om mijn eigen baan, ik red me wel; het gaat me om het feit dat we uit alle macht proberen mensen op te leiden om de honderden vacatures in het voortgezet onderwijs te vullen. Want het voortgezet (en het primair) onderwijs zijn ook al decennia onderhevig aan afbraak.
Dus wat jij concreet kunt doen: je organiseren, je niet alleen bekommeren om het hoger onderwijs maar om de hele samenleving (want er gaan op allerlei andere vlakken ook rake klappen vallen), zorgen dat er een einde komt aan de grote politieke malaise en we weer kunnen bouwen aan een samenleving waarin het onderwijs de plaats heeft die nodig is, en waarin we ook anderszins weer iets gaan bouwen in plaats van alleen maar hatelijke dingen te twitteren.
✍️ Het puntje van een goed formulerende pen, is ’t felste wapen dat ik ken ❦