• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Kakistocratie

4 april 2025 door Aron Groot 4 Reacties

Hoe een overtreffende trap werkt in het Proto-Indo-Europees

Een woord dat je sinds de herverkiezing van Donald Trump steeds vaker voorbij ziet komen is kakistocratie – letterlijk: ‘regering door de slechtsten’. Het is een moderne samenvoeging van twee Oudgriekse woorden: κάκιστος (kakistos, ‘slechtste’) en κράτος (kratos, ‘regering’).

Dat kratos kennen we natuurlijk van democratie (‘regering door het volk’), aristocratie (‘regering door de besten’), theocratie (‘regering door een god’), enzovoorts. De oorspronkelijke Proto-Indo-Europese wortel is *kret-, die ook wel genoemd wordt als de voorloper van het Nederlandse hard. De ontwikkeling van k naar h is onderdeel van het Germaanse fenomeen Grimm’s law.

Minder bekend is het eerste gedeelte: kakistos. Dat bestaat op zichzelf weer uit twee verschillende onderdelen. Het eerste deel is het bijvoeglijk naamwoord kakos, dat ook in ons leenwoord kakofonie (letterlijk: ‘slecht geluid’) te herkennen is. Het is onduidelijk of het Griekse kakos teruggaat op een Proto-Indo-Europese wortel of dat het ontleend is aan een ons onbekende taal.

asterix banquette - chez les belges
De bard Kakofonix heet in het Frans Assurancetourix (assurance tous risques, ‘all-risk-verzekering’). Omdat hij overal voor opdraait.

Waar ik eigenlijk naartoe wil is het tweede gedeelte: -istos. Of eigenlijk -isto-, want de -s is gewoon de naamvalsuitgang. Met -isto- maak je in het Grieks een superlatief, een overtreffende trap. Niet slecht of slechter, maar slechtst. Ook in het eerder genoemde aristocratie wijst -isto- erop dat we met een overtreffende trap te maken hebben – ‘regering door de beste(n)’.

En het kan geen toeval zijn dat het Griekse -isto- zoveel lijkt op het Nederlandse -st- in slechtste, beste, enzovoorts. In het Sanskriet heb je bovendien een element -iṣṭha- dat op dezelfde manier superlatieven creëert. Op basis van deze drie talen kunnen we de Proto-Indo-Europese superlatiefsuffix *-ist(H)o- reconstrueren.

Dit stuk verscheen eerder op Aron Groots substack

Delen:

  • Klik om af te drukken (Opent in een nieuw venster) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Opent in een nieuw venster) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Opent in een nieuw venster) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Opent in een nieuw venster) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Opent in een nieuw venster) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Opent in een nieuw venster) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: etymologie, Grieks, historische taalkunde, Indo-Europees, taalkunde

Lees Interacties

Reacties

  1. Pek van Andel zegt

    4 april 2025 om 10:32

    Chapeau bas, petje af, voor deze onthullende etymologie.
    Dat citaat van Jan Postma is een vurrukkulluk voorbeeld van neofobie. Er staat ook geen enkel argument in. Ik heb talloze voordrachten over serendipiteit gegeven. Als de zaal nog leeg was legde ik A4-tjes op de stoelen. En dan vroeg ik mijn publiek daar hun definitie van serendipiteit op te schrijven. Een van de omschrijvingen was: “Serendipiteit is de dictatuur van de kletskoek.”
    Inmiddels bestaat er een actieve Serendipity Society, waar je gratis lid van kunt worden. Het kan verkeren: “Als je te vroeg gelijk hebt, heb je ongelijk.” (Mijn vertaling van een Frans maxime.)

    Beantwoorden
  2. Johannes Engelbertink zegt

    5 april 2025 om 13:49

    Van kalisto ……naar kakisto….
    gaat uit….van kalos en kakos.
    Wat te denken van kak-o-kratie, faecalisch geroken en gesprokkeld gesproken??

    Beantwoorden
  3. Pek van Andel zegt

    8 april 2025 om 10:05

    Zie ook: https://en.wikipedia.org/wiki/Kakistocracy

    Beantwoorden
  4. Tim Honing zegt

    24 oktober 2025 om 06:17

    Waarom benoemt Aron Groots specifiek Trump? Waarom niet Mark Rutte en alle Europese politici en alle Europese koningshuizen benoemen die al ver voor Trump een Kakistocratie hebben opgetuigd? Trump is een disruptor van de Kakistocratie die al heel heel heel lang het hele westen gijzelt. Nu gaat de focus naar Trump terwijl we momenteel kunnen zien dat het hele westen al lang een Kakistocratie was en dat is echt niet in de laatste 10jr ontstaan. Corrupte mensen hebben een schaduwoverheid gecreëerd. En komop… in Nederland werd Dick Schoof, het hoofd van de inlichtingendienst, uit het niks premier. En dan linkt de schrijver het woord Kakistocratie aan Trump??? Heel Nederland zwijgt over de krankzinnige incompetentie van alle lagen in onze eigen overheid en het hoofd van de schaduwoverheid is letterlijk uit het niks premier geworden en geen mens die erover praat, maar wel steeds Trump benoemen. Deze schrijver heeft niet in de gaten dat Nederland het vlaggenschip en gidsland is van de Kakistocratische schaduwoverheid die het westen gijzelt. En dan heb ik nog niets over de EU gezegd, die als EEG begon en letterlijk door ex top nazi’s is opgetuigd. De schrijver moet zijn huiswerk beter gaan doen. En nogmaals… waarom praat niemand erover dat het hoofd van onze geheime dienst zo ineens uit het niks premier werd??? Niemand kende Dick Schoof en zo ineens werd hij premier. En niemand praat erover, geen enkele journalist schrijft erover, niemand stelt vragen en iedereen kijkt mij aan alsof ik Chinees praat als ik er wat van zeg. Nederland is een hele enge dictatuur en alle Nederlander denken dat dictaturen en distopieën alleen buiten Nederland bestaan. Wij zijn een heel duister land, met een enorme schaduwoverheid en een enorme landelijke Kakistocratie die volledig corrupt en incompetent is. Alle burgemeesters en alle wethouders in Nederland zijn onverkozen Kakistocraten. Stop om dit woord aan Trump af te vegen en ga kijken naar ons eigen land en het continent waarop wij leven. De EU is een nazi project en de Kakistocratie is een marxistisch vooropgezet plan om de macht te grijpen. Er zijn talloze agenda’s die samenkomen onder agenda 2030 en de SDG’s van de Verenigde Naties, die overigens ook kort na WO2 door ex top nazi’s is opgericht. De Self Destruction Goals hebben als doel om Europa tot aan de grond te vernietigen, want zo vergaren marxisten hun macht. De schrijver heeft duidelijk geen idee hoe we hier zijn gekomen en dat de Kakistocratie niet bij Trump is begonnen, maar honderden jaren, zo niet duizenden jaren, bezig is om te komen waar we nu leven. De schrijver zou zich eens moeten verdiepen in Operation Paperclip en in The Great Reset die het World Economic Forum uitvoert via de young global leaders in alle overheden wereldwijd zijn geïnfiltreerd. Mocht iemand meer willen weten, ik praat U met liefde bij over de schaduwoverheid en onze aan elkaar gelogen geschiedenis en de centrale rol die Nederland speelt in de globale marxistische hel die wordt opgetuigd.

    Beantwoorden

Laat een reactie achter bij Pek van AndelReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Sint Nicolaas

Zie eens, Mietje! wat al lekkers
U, Sint Nicolaas al bragt;
Omdat ge’ als gehoorzaam Meisje,
Uw verpligting hebt volbragt.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

De koeien schemeren door de heg,
het paard is uit taaitaai gesneden,
in ieder duindal ligt dun sneeuw.

De branding vlecht een veren zee
waar zon over omhoog stijgt, licht waarin
geen plaats om uit te vliegen is.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

3 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Proefcollege Nederlands

11 december 2025: Proefcollege Nederlands

2 december 2025

➔ Lees meer
5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

28 november 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1946 Dick Wortel
➔ Neerlandicikalender

Media

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

2 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

30 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

29 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d