Het zou me niet verbazen als dronemuur ergens wordt uitverkozen tot Woord van het Jaar. Het is geen mooi of aantrekkelijk woord, maar dat zijn Woorden van het Jaar zelden. Criteria die zwaarder wegen zijn frequentie en relevantie.

Daarmee zit het wel goed. De afgelopen tijd was dronemuur vrijwel dagelijks te lezen en te horen. Dat komt natuurlijk doordat er nu doorlopend drones in West-Europa worden gesignaleerd, onder meer boven vliegvelden. Wat die drones bovenal aantonen is hoe zwak het is gesteld met de Europese defensie. Neerhalen lukt niet of nauwelijks. Daardoor kan niet definitief worden vastgesteld waar die drones vandaan komen. Hoogstwaarschijnlijk uit Rusland, maar uit diplomatieke overwegingen houdt men een slag om de arm. De oplossing wordt wel alvast aangedragen: een dronemuur.

Weerstand

Helemaal nieuw blijkt dat woord niet te zijn. ‘De Baltische staten, Noorwegen, Polen en Finland gaan een “dronemuur” oprichten om de buitengrenzen te beschermen “tegen provocaties van onvriendelijke landen”’, meldde NRC in mei 2024.

Dronemuur is een vertaling van drone wall. Ook dat begrip maakt pas opgang sinds 2024. Wel is het woord drone een stuk ouder. Tot mijn verbazing blijkt het al sinds 1936 te bestaan. Volgens de Oxford English Dictionary, een zeer gezaghebbend naslagwerk, werd het toen door de Amerikaanse marine gebruikt voor een onbemand vliegtuig, ook wel een robot plane genoemd, dat met radiosignalen werd aangestuurd. Vanaf 1946 wordt er volgens dit naslagwerk geschreven over drone boats en sinds 2002 over hobbydrones. Daarmee bedoel ik die vliegende objecten met vier propellers.

Wat mij zo verbaast is de weerstand die het woord dronemuur oproept. Ik heb al verschillende mensen horen zeggen dat het eigenlijk geen goed woord is, want nee, het is geen muur. Bovendien zou het begrip muur de indruk kunnen wekken dat je er álle drones mee kunt tegenhouden, wat overduidelijk niet het geval is.

Debuut

En inderdaad, een dronemuur is geen fysieke muur. Maar het IJzeren Gordijn was ook geen echt gordijn en de Koude Oorlog creëerde niet werkelijk een lage temperatuur. Sowieso kun je geen muren in de lucht bouwen, hooguit netten spannen, maar daar vliegen die drones makkelijk overheen. Het gaat hier vanzelfsprekend om een figuurlijke muur, net als de betaalmuur.

De vraag is nu of het woord dronemuur het zal redden. Ik denk ’t wel, juist vanwege de duidelijke beeldspraak, maar je ziet dat politici en specialisten al op zoek zijn naar alternatieven. Zoals het woord counterdronesysteem. Begin deze maand debuteerde dat in de Tweede Kamer, samen met dronemuur. In een Kamerdebat zei iemand van de ChristenUnie toen: ‘Minister Brekelmans heeft eerder aangegeven dat Nederland lead nation wil zijn rond drones en counterdronesystemen. Dat is mooi. Hoe wordt Nederland betrokken in zowel het NAVO-initiatief als in het Europese initiatief? Wat doen we in de tussentijd? Rusland gaat echt niet nog drie jaar wachten voordat wij onze Europese dronemuur op orde hebben. Wat doen we in de tussentijd?’

Heel veel praten, voorspel ik. En dat terwijl de dronevrees toeneemt. Ook dat woord maakte inmiddels z’n debuut.

Dit stukje is eerder gepubliceerd in Argus.