Door Marc van Oostendorp Volgens de Britse taalkundige Vyv Evans waren er 'woedende reacties' van collega-taalkundigen toen de redactie van het Oxford English Dictionary in 2015 de emoji '😂' verklaarde tot woord van het jaar. Wat een schande! Wat een degradatie en wat een teken van verloedering! Evans publiceert nu, nadrukkelijk eveneens als taalkundige, een boek … [Lees meer...] overDe revolutie van de opgestoken duim
Oorverdovend stil…
Door Marc van Oostendorp Je kunt iedere dag horen dat iemand vindt dat het 'oorverdovend stil' is. Waarom? En zegt het iets over onze tijd dat het zo oorverdovend stil is? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overOorverdovend stil…
Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (144) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Verlangen Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht, naar het naakte bijzijn van de minnaar smartelik getracht, zij heeft in de grote leegte van haar wit bed, de peluw gekust, als wilde ze zijn matte … [Lees meer...] overMeenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Homo’s als mensen en als medische gevallen
Door Marc van Oostendorp Het verschil tussen homo- en heteroseksualiteit is in de eerste plaats een literaire zaak, zo laat Mary Kemperink zien in haar aardige, onlangs verschenen Bert van Selm-lezing Literatuur als medisch zoeklicht. De homoseksuele identiteit (1850-1920). De eerste aandacht voor de verschillende seksuele voorkeur – en dan in de eerste plaats natuurlijk de … [Lees meer...] overHomo’s als mensen en als medische gevallen
Veels te interessant
Door Marc van Oostendorp Het is een vraag die weleens naar voren komt in de taalkundige praktijk: waar komt de s in veels te goed vandaan? Is hij daar bijvoorbeeld toegevoegd vanwege uitspraakgemak? Althans, het is een vraag die al in 1860 besproken werd, inclusief dat uitspraakgemak, ontdekte ik toen iemand mij onlangs deze vraag stelde. Dat 'uitspraakgemak' kun je … [Lees meer...] overVeels te interessant
Ilja Leonard Pfeijffer als taalhandelaar
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (35) Door Marc van Oostendorp In de inleiding tot zijn bloemlezing De Nederlandse poëzie van de twintigste en de eenentwintigste eeuw in 1000 en enige gedichten verandert dr. Ilja Leonard Pfeijffer ineens in een geleerde: Niet alleen wat betreft de muzikaliteit maar ook in de keuze van communicatieve strategieën kan poëzie worden … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als taalhandelaar
Geld weggooien om de wetenschap te kunnen sturen
Door Marc van Oostendorp Het komt niet vaak voor dat NWO publiekelijk onderzoek afkeurt dat gedaan is met NWO-geld, maar vorige week gebeurde dat. Krist Vaessen bedankt in het artikel dat ze samen met Joel Katzav schreef NWO voor de steun. En vorige week publiceerde datzelfde NWO op zijn website een reactie waarin ze zeggen dat dit onderzoek niet klopt. Het artikel van … [Lees meer...] overGeld weggooien om de wetenschap te kunnen sturen
De leraar kan m’n fouten zien maar niemand ziet talent
Over het werk van Fresku Door Marc van Oostendorp Omdat ik vorige week in Utrecht met hem mocht spreken, heb ik me een beetje verdiept in het werk van Fresku. Hij is een interessante rapper, bijvoorbeeld omdat hij de machovorm van de rap gebruikt om twijfel en onzekerheid uit te drukken: Was ik maar iemand anders dan diegene die ik ben De domme slungel achter in de klas die … [Lees meer...] overDe leraar kan m’n fouten zien maar niemand ziet talent
Het probleem met Nederlands
Door Marc van Oostendorp Deze week kwamen neerlandici en vakdidactici van alle Nederlandse universiteiten waar Nederlands wordt gedoceerd om te praten over de crisis in het vak Nederlands. Organisator Theo Witte legt uit wat het probleem is en wat we eraan gaan doen. (Deze video bekijken op YouTube.) … [Lees meer...] overHet probleem met Nederlands
O, dat daar mijn moeder voer
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (143) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De moeder de vrouw Ik ging naar Bommel om de brug te zien. Ik zag de nieuwe brug. Twee overzijden die elkaar vroeger schenen te vermijden, worden weer buren. Een minuut of tien dat ik daar lag, in 't gras, mijn … [Lees meer...] overO, dat daar mijn moeder voer
Communiceren is denken en omgekeerd
Door Marc van Oostendorp Ik heb op mijn computer een programmaatje dat het systeem 's nachts overneemt. Als ik de rekenkracht niet gebruik om te tikken of naar een YouTube-filmpje te kijken, gaat dat programma aan het werk. Samen met duizenden andere computers op de wereld is het op jacht naar nieuwe priemgetallen. Mijn computer haalt een nieuw kandidaatgetal op en rekent … [Lees meer...] overCommuniceren is denken en omgekeerd
Taal is niet alleen om mee te denken
Door Marc van Oostendorp Onlangs besprak ik een artikel waarin met alle geweld moest worden aangetoond dat je alle eigenschappen van taal kunt begrijpen vanuit één functie: om te communiceren. De korte samenvatting: dat is heel onwaarschijnlijk, want dan zou taal niet de hele tijd variëren en veranderen en zorgen voor allerlei verwarring. In een ander recent artikel in het … [Lees meer...] overTaal is niet alleen om mee te denken
Ilja Pfeijffer als de Leonardo da Vinci van de Nederlandse politiek
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (34) Door Marc van Oostendorp Er wordt in het werk van Ilja Leonard Pfeijffer vrij veel geglimlacht. Je zou auteurs met elkaar moeten vergelijken in een big data-analyse om het uit te rekenen– en ik heb de indruk dat het geglimlach in de moderne vaderlandse verhalende letteren sowieso niet van de lucht is –, maar ik vermoed dat Pfeijffer een … [Lees meer...] overIlja Pfeijffer als de Leonardo da Vinci van de Nederlandse politiek
Mijn jongens’ fietsen
Door Marc van Oostendorp De genitief-s is al lange tijd op zijn retour in het Nederlands. We zeggen liever de stoel van mijn vader dan mijn vaders stoel en sowieso is die s eigenlijk alleen voorbehouden aan personen: mijn wagens wielen is raar. (Ik documenteerde hier en hier al andere problemen met deze vorm.) Onlangs wees iemand me op nóg een eigenaardigheid. Wanneer je … [Lees meer...] overMijn jongens’ fietsen
De subtiliteiten van het zwarte Engels
Het Nederlands dat in Nederlands Indië werd gesproken was geen verzameling taalfouten. Men gebruikte weliswaar constructies en woorden die hier in Europa ongebruikelijk waren en zijn, en had een andere uitspraak van het Nederlands, maar fout was dat niet. Jullie willen mij nu misschien best geloven, maar dat gold waarschijnlijk niet voor de meeste van jullie opa's en oma's. … [Lees meer...] overDe subtiliteiten van het zwarte Engels
Iedereen houdt al van gedichten!
Door Marc van Oostendorp Kila van der Starre (Universiteit Utrecht) onderzocht hoe vaak en op welke manieren volwassen Nederlanders in aanraking komen met poëzie. Ze ontdekte: poëzie staat misschien bekend als een klein genre, maar ondertussen grijpt bijna iedereen bij bijzondere gelegenheden naar een gedicht en leest of hoort 97% van de Nederlanders weleens poëzie. Wat is … [Lees meer...] overIedereen houdt al van gedichten!
Dreigement der driest-gedragen borsten
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (142) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Vervarelijk festijn voor onverzaedlijk dorsten: zoo hebben ze u gekend, bij smaad- of smeek-gebaar, die, donker van begeerte of heller liefde klaar, van u besmaald misschien, misschien u tarten … [Lees meer...] overDreigement der driest-gedragen borsten
Sneeuw en ijs: snijs
Door Marc van Oostendorp Het artikel stamt al uit 2016, maar op Facebook hadden we er onlangs ineens een discussie over: een studie naar woorden voor sneeuw en ijs in allerlei talen. Sommige talen, zoals het Nederlands, hebben daar twee verschillende woorden, voor, maar andere hebben er maar één, laten we zeggen snijs, voor alle bevroren water dat uit de hemel komt. Het … [Lees meer...] overSneeuw en ijs: snijs
Niemand die er verstand van heeft, zal dat zeggen.
Door Marc van Oostendorp Wat is een goed taalvoorschrift? Stel dat iemand, een moedertaalspreker, naar je toekomt – 'jij bent toch neerlandicus?' – met de vraag of het nu 'hij wil' is of 'hij wilt', wat zeg je dan? En vooral: wat voor argumenten gebruik je? Een voorschrift moet uiteindelijk altijd gebaseerd zijn op een autoriteit – iets of iemand die de knoop doorhakt, een … [Lees meer...] overNiemand die er verstand van heeft, zal dat zeggen.
Ilja Leonard Pfeijffer als wereldvreemde snuiter
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (33) Door Marc van Oostendorp Beste Ilja, Het spijt me dat ik je nu pas schrijf. Je kreeg een paar dagen geleden een brief waarin je werd gevraagd:“Voor wie wil je schrijven? Voor een wereldwijd publiek van tien bijziende autisten die vroeger op de kostschool te veel zijn gepest, of voor alle barmannen en serveersters van Nederland en … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als wereldvreemde snuiter
Joods staan
Door Marc van Oostendorp Ik heb nieuws over zitten! Zoals jullie weten heeft het Nederlands zinnen zoals 'hij zit zich vreselijk op te winden' en 'ik zit me al weken te vervelen op Vlieland', die best waar kunnen zijn als hij of ik af en toe gaan staan. Het werkwoord drukt vooral uit dat de activiteit lang duurde. Lopen en staan hebben ook zo'n betekenis ('die … [Lees meer...] overJoods staan
NWO: Wees kort door de bocht!
Door Marc van Oostendorp Wiens brood men eet, diens woord legt men op een goudschaaltje. Omdat de Nederlandse organisatie voor wetenschappelijke onderzoek NWO zo'n beetje de enige bron is waar een onderzoeker die geen banden heeft met de farmaceutische industrie geld kan krijgen voor zijn onderzoek, en omdat de competitie bloedig is, worden de teksten die deze organisatie … [Lees meer...] overNWO: Wees kort door de bocht!
Uitvaart van mijn dochterken
Door Marc van Oostendorp Uit onderzoek dat Kila van der Starre (Universiteit Utrecht) deze week presenteerde blijkt dat de poëzie in Nederland nog heel sterk een mondeling genre is: terwijl gedichtenbundels nauwelijks gekocht of gelezen worden, komen mensen regelmatig gedichten tegen in gesproken vorm. En dat vinden ze prettig. Vooral gedichten bij bijzondere gelegenheden doen … [Lees meer...] overUitvaart van mijn dochterken
Druppelend water op de koffie
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (141) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Impasse Wij stonden in de keuken, zij en ik. Ik dacht al dagen lang: vraag het vandaag. Maar omdat ik mij schaamde voor mijn vraag wachtte ik het onbewaakte ogenblik. Maar nu, haar bezig ziend in … [Lees meer...] overDruppelend water op de koffie
Rocksterrengedrag in de (taal)wetenschap
Door Marc van Oostendorp De taalkundige wereld op de sociale media waren de afgelopen dagen in rep en roer vanwege een schandaal. Een collega – FJ, een betrekkelijk jonge, net tot hoogleraar benoemde psycholinguïst aan de Universiteit van Rochester – zou seksuele intimiderend zijn opgetreden tegen een groot aantal vrouwelijke studenten, promovendi en postdocs: opmerkingen … [Lees meer...] overRocksterrengedrag in de (taal)wetenschap
