Door Marc van Oostendorp Binnenkort kunnen we als alles goed gaat genieten van een slogan: één 'heldere en vooral krachtige zin' waarin de wereld wordt duidelijk gemaakt waarom de archeologie 'belangrijk' is. De oudheidkundige Jona Lendering blogt erover in zijn onvolprezen privé-krant Mainzer Beobachter, en geeft tussen neus en lippen door ook een aanzet tot de gezochte zin: … [Lees meer...] overEen slogan voor de neerlandistiek
Zestig jaar kleurloze groene ideeën
Door Marc van Oostendorp Dit jaar bestaat de beroemdste zin uit de taalkundige literatuur 60 jaar: 'Colourless green ideas sleep furiously'. In 1957 verscheen Syntactic Structures, het boekje dat Noam Chomsky in één klap beroemd maakte. Er verschijnt binnenkort een boek waarin een aantal syntactici het verschijnen van dat boekje vieren en sommige van die artikelen staan … [Lees meer...] overZestig jaar kleurloze groene ideeën
Deze appel is roder dan die andere
Door Marc van Oostendorp Galileo Galilei onderscheidde al twee soorten bijvoeglijk naamwoorden. Sommige geven een absolute waarde aan; in het Nederlands is zwanger daar het spreekwoordelijke voorbeeld van ('je kunt niet een beetje zwanger zijn'). Andere kun je op een schaal zetten: je kunt wel 'een beetje groot' zijn, zoals je trouwens ook groter kunt zijn … [Lees meer...] overDeze appel is roder dan die andere
“Ze is van mijn leeftijd. Ik ben alleen iets ouder”, zei Theodor Holman
Er zijn audities voor ons managementhorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp Het valt nog niet mee om bekende neerlandici te engageren voor de doorstart van De verleden tijd van lijken. Ze zeggen allemaal dat ze het een grote eer vinden, en sommigen – Frits Abrahams, Renske Leijten, Thomas Heerma van Voss – zijn ook bij me langsgekomen om hier … [Lees meer...] over“Ze is van mijn leeftijd. Ik ben alleen iets ouder”, zei Theodor Holman
‘Ier’ en ‘bier’ in het Afrikaans
Door Marc van Oostendorp De ie in 'bier' is langer in het Nederlands dan de 'ie' in 'ziek'. In het Afrikaans is dat ook zo, maar er zijn een paar uitzonderingen. Wat kunnen we daaruit leren? (Met dank aan Andries Coetzee van de Universiteit van Michigan.) (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] over‘Ier’ en ‘bier’ in het Afrikaans
Gene beginnen hoopvol een vergeefsche reis
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (129) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Waarom is gene verdwenen? Wat mankeerde eraan zodat we nu niet meer kunnen zeggen deze gaan naar school en gene blijven thuis? Het was toch vreselijk handig om dat te kunnen doen, en is op dit moment toch … [Lees meer...] overGene beginnen hoopvol een vergeefsche reis
Een slimme meid kiest geen Nederlands?
Door Marc van Oostendorp Als je in Nijmegen een intellectueel tegenkomt, komt het gesprek natuurlijk al snel op correctiewerk. "Gewoon allemaal een 7 geven," zei mijn gespreksgenoot. "En als er iemand moeilijk doet, maak je er een 8 van." Een jongen naast hem op het bankje hoorde het duidelijk geamuseerd aan. "Daar zit er één," zei ik. "Nee hoor," zei de jongen. "Ik ga … [Lees meer...] overEen slimme meid kiest geen Nederlands?
Trends in Tallinn: de 11e ARLE-conferentie over eerstetaalonderwijs
Door Marloes Schrijvers In juni 2017 reisde een groep Nederlandstalige onderzoekers af naar Tallinn, waar de tweejaarlijkse ARLE-conferentie plaatsvond. De International Association of Research in L1 Education (ARLE) richt zich op alle facetten van eerstetaalonderwijs, van basisonderwijs tot en met lerarenopleidingen. Met het oog op de speerpunten van Neerlandistiek in … [Lees meer...] overTrends in Tallinn: de 11e ARLE-conferentie over eerstetaalonderwijs
Klinkerbotsingen en borden pasta
Door Marc van Oostendorp We hadden nog wat geld te besteden en toen we daarover nadachten, zeiden we tegen elkaar: waarom niet wat taalkundigen van over de hele wereld naar Crecchio brengen. Dat is een beeldschoon dorp dat naast het geboortedorp van Roberta, mijn vrouw, ligt – er is nauwelijks infrastructuur, geen hotels, geen conferentiezalen, geen openbaar vervoer. Dat … [Lees meer...] overKlinkerbotsingen en borden pasta
De keukenhandschoenen van Gerrit Kouwenaar
Door Marc van Oostendorp Gerrit Kouwenaar genoot er aan het eind van zijn leven nog van als collega-dichters ruzie met hem maakten. In haar boek Een tuin in de winter beschrijft Anna Enquist hoe zij en de inmiddels wat dove en teruggetrokken Kouwenaar waren uitgenodigd bij Henk Bernlef thuis: "Vijf mensen aan tafel in een ruime kamer, dat moest akoestisch te doen zijn." Al … [Lees meer...] overDe keukenhandschoenen van Gerrit Kouwenaar
De wiskunde van erbij horen
Door Marc van Oostendorp Het gebruik van wiskundige modellen verdeelt de taalwetenschappelijke gemeenschap in drieën. Er is een groep die iedere vorm van wiskunde volkomen wantrouwt en vindt dat het verkeerd is om de vloeibare sociale en psychologische werkelijkheid van de taal op wat voor manier dan ook in formules te vangen; naar mijn indruk zitten in deze groep momenteel … [Lees meer...] overDe wiskunde van erbij horen
Naar Nijmegen!
Door Marc van Oostendorp Wat zou ik doen als ik geld en vrije tijd had? Nederlands studeren in Nijmegen. Volgens mij lopen daar de leukste docenten rond, en krijg je daar het interessantste programma. Je kunt er van alles leren dat mooi is en boeiend en nuttig. Maar! Nu ik dat geld en die vrije tijd niet heb, heb ik vandaag het één na allerbeste-mooiste-geweldigste … [Lees meer...] overNaar Nijmegen!
Nederlands op Aruba
Door Marc van Oostendorp De officiële taal van het basis- en het middelbaar onderwijs in Aruba is het Nederlands, terwijl vrijwel alle kinderen thuis Papiamento spreken en ook vrijwel het hele openbare leven in het Papiamento plaatsvindt. Kan dat niet anders? De neerlandicus Eric Mijts van de Universiteit van Aruba vertelt erover. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overNederlands op Aruba
Hun woorden valle’ in holen van mij
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (128) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Het is een belangrijke, maar makkelijk te verwaarlozen functie van taal: de onderlinge verbondenheid van mensen uitdrukken. In de taalkunde wordt de functie vaak verbonden aan het werk van Robin Dunbar, die … [Lees meer...] overHun woorden valle’ in holen van mij
Vriendenboekjes in de zestiende eeuw: veel beter dan Facebook
Door Marc van Oostendorp Mooi onderzoek gaat vaak over nietigheden. Een goede onderzoeker is vaak iemand die iets neemt dat op het eerste gezicht onooglijk en klein is, en laat dan zien dat er een hele wereld in verstopt zit. Mooi onderzoek ontleent zijn glans niet aan de voor iedereen evidente kwaliteiten van het object van studie, maar aan het zichtbaar maken van de … [Lees meer...] overVriendenboekjes in de zestiende eeuw: veel beter dan Facebook
Hoe ik een 8,2 voor Nederlands haalde
Door Marc van Oostendorp Sinds gisteren weet ik wat ik als lezer waard ben: 8,2 op de schaal van het College voor Toetsen en Examens (CvTE), die namens de overheid de eindexamens overziet. Het is geloof ik zo'n beetje de gemiddelde score van leraren Nederlands. Het is, zou je zeggen, een beetje laag voor iemand die van dat vak zijn beroep heeft gemaakt en al jarenlang … [Lees meer...] overHoe ik een 8,2 voor Nederlands haalde
Willem Frederik Hermans was een slecht filosoof. Nou en?
Door Marc van Oostendorp Ik ben oud genoeg om even 'oei!' te denken als ik lees dat iemand beweert dat Willem Frederik Hermans iets 'volstrekt verkeerd begrepen' heeft. Als de meester het maar niet hoort! Tot ik besef dat de meester natuurlijk al enige tijd dood is en dat hij de schrijver van zulke krasse woorden niets meer kan maken. Met een gerust hart kunnen we dus het … [Lees meer...] overWillem Frederik Hermans was een slecht filosoof. Nou en?
Perplexiteit als venster op de taal
Door Marc van Oostendorp Een zin is een meerdimensionaal object. Hij bestaat uit woorden, die op hun beurt minstens twee dimensies hebben: een klankvorm ('spruitje') en een betekenis ('klein groen koolachtig bolletje met een bittere smaak'). En die woorden staan ook nog eens in een bepaalde syntactische relatie tot elkaar. Als je naar een zin, een willekeurige zin, luistert, … [Lees meer...] overPerplexiteit als venster op de taal
De verleden tijd van lijken blijft De verleden tijd van lijken
De focalisator blijkt de boel te professionaliseren in ons managershorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp Er is veel gebeurd sinds de vorige aflevering, beste lezer. Zoals u zich herinnert is toen de focalisator van uw geliefkoosde horrorfeuilleton De verleden tijd van lijken in een manager veranderd. Even voor de duidelijkheid: die focalisator … [Lees meer...] overDe verleden tijd van lijken blijft De verleden tijd van lijken
Komrij op Kreta
Door Marc van Oostendorp Arie Pos presenteerde deze week zijn reconstructie van de nooit eerder gepubliceerde eerste roman van Gerrit Komrij (1944-2012), 'De lange oren van Midas'. Een gesprek in een rumoerige Rotterdamse Mauritsstraat. (Excuses voor de geluidskwaliteit; ik heb een nieuwe camera – de beeldkwaliteit is daarom wel een stuk hoger, maar ik had die niet meteen in … [Lees meer...] overKomrij op Kreta
Mijn de makkelijke en onbenepen wellende sprakingen (of niet)
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (127) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp 'Bewust moeizaam geformuleerd' noemde de literatuurhistoricus Jacqueline Bel de beginregels van dit sonnet van Henriëtte Roland Holst - Van der Schalk, aan het begin van haar debuut Sonneten en gedichten … [Lees meer...] overMijn de makkelijke en onbenepen wellende sprakingen (of niet)
Drie winnaars voor deze race: mogelijkheden tellen
Door Marc van Oostendorp Er is een interessant verschil tussen boeken en winnaars, merkte de Amerikaanse taalkundige Itamar Francez onlangs op in een nieuw artikel. Je kunt dat verschil zien als je zinnen zoals de volgende twee met elkaar vergelijkt: Op dit moment kunnen er drie winnaars van deze race zijn. Op dit moment kunnen er drie boeken op tafel liggen. De … [Lees meer...] overDrie winnaars voor deze race: mogelijkheden tellen
Marc van Oostendorp: 25 jaar neerlandistiek op internet
Inleiding bij onze jubeldag! 35 neerlandici over de toekomst van de neerlandistiek Door Marc van Oostendorp Welkom bij de jubeldag van Neerlandistiek. We vieren dat precies 25 jaar geleden Ben Salemans van de Universiteit in Nijmegen zijn eerste bericht voor Neder-L opstelde. Al snel zou Neder-L hét informatiebulletin voor neerlandici worden. In 2010 werd het een weblog, en … [Lees meer...] overMarc van Oostendorp: 25 jaar neerlandistiek op internet
Een teveel aan ontzag, gecombineerd met een forse wrok
Door Marc van Oostendorp Nico Donkersloot (1902-1965) wilde zijn oratie als hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam graag beginnen met het woord dichten: "laat dit het eerste woord zijn bij de aanvaarding eener taak, die, bemiddeld als zij is, slechts bij de gratie van het dichterschap gedacht kan worden." Donkersloot was voor hij … [Lees meer...] overEen teveel aan ontzag, gecombineerd met een forse wrok
Elsevier, het roofdier
Door Marc van Oostendorp In 2015 zette de redactie van het prestigieuze taalkundetijdschrift Lingua, onder leiding van de Leidse hoogleraar Franse taalkunde Johan Rooryck, een belangrijke stap. Nadat was gebleken dat uitgeversmoloch Elsevier niet bereid was om het tijdschrift echt in dienst te stellen van de gemeenschap – er bijvoorbeeld voor te zorgen dat alle artikelen … [Lees meer...] overElsevier, het roofdier
