Door Marc van Oostendorp Misschien berusten alle twisten tussen verstandige mensen wel op een misverstand, en nog preciezer: op verwarring tussen wat de woorden die de twistenden gebruiken precies betekenen. Je zou misschien verwachten dat taalkundigen een uitzondering op die regel zouden zijn, met hun speciale belangstelling voor woorden. Maar zo zit het natuurlijk niet in … [Lees meer...] overTaalwetenschap: terug naar het klooster
Marc van Oostendorp – taalkundige
Door Marc van Oostendorp We hebben nieuwe visitekaartjes! Ik vergeet die dingen weliswaar altijd mee te nemen naar gelegenheden waar ik ze aan iemand uit kan delen, maar ik ben er nu heel blij mee. Dat komt doordat we zelf onze functie-omschrijving mochten bedenken. Dus nu heb ik een kaartje waar niet een of andere bizarre rangaanduiding op staat, maar wat ik eigenlijk, … [Lees meer...] overMarc van Oostendorp – taalkundige
Waar de neerlandistiek al niet goed voor is!
Eindelijk goed nieuws in het managersfeuilleton De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp "Marie!" zei Wouter. "Ik heb goed nieuws!" Verwonderd keek de UHD Geschiedenis van de neerlandistiek voor 1800 op van haar beeldscherm naar haar direct leidinggevende. "Je gaat minister worden", zei ze. Wouter was niet zo lang geleden lid geworden van een progressieve … [Lees meer...] overWaar de neerlandistiek al niet goed voor is!
De deskundigen hebben het weer gedaan
Door Marc van Oostendorp "De afgelopen twintig jaar", berichtte de NOS gisteren, "waren deskundigen het erover eens dat het lesgeven in de moedertaal een snelle integratie niet bevorderde, maar daar wordt nu anders over gedacht." De NOS schreef het naar aanleiding van een nieuw boekje van het ministerie van onderwijs, waarin aan onderwijzers in de basisschool wordt uitgelegd … [Lees meer...] overDe deskundigen hebben het weer gedaan
Mensen zijn communicatiedieren
Door Marc van Oostendorp De mens zou geen mens zijn geworden zonder woorden. Zouden we ons ooit over de hele wereld hebben verspreid als we elkaar niet telkens nieuwe woorden hadden geleerd? Zouden we die wereld nu niet bijna kunnen vernietigen? Zouden we wel bewustzijn hebben gehad, en zorgen om de vernietiging van de aarde, zonder woorden? De Amerikaanse filosoof Daniel … [Lees meer...] overMensen zijn communicatiedieren
Loike taal!
Door Marc van Oostendorp Deze week werd het ineens hip om Nederlands te spreken! Zowel de Europese president Tusk als de Deense tv waagden zich eraan. Hoe kun je dan aan kleine details toch horen dat Nederlands niet hun moedertaal is? (Bekijk de video op YouTube.) … [Lees meer...] overLoike taal!
Als men leeft voor iets, dat niet bestaat
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (115) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Een van de wonderlijkste vaardigheden die een mens kan ontwikkelen, is het gevoel voor rijm. Er doemen al meteen allerlei vragen op waarop ik nog nooit een bevredigend antwoord gelezen heb: waarom geeft … [Lees meer...] overAls men leeft voor iets, dat niet bestaat
Universiteiten: let op uw merk, sticht een tijdschrift!
Door Marc van Oostendorp Ik ben er altijd vóór geweest dat wetenschappers de uitkomsten van hun onderzoek gratis ter beschikking stelden – ook toen het nog geen 'open access' heette en niet baadde in de warme aandacht van demissionair staatssecretaris Sander Dekker. Nu we onze artikelen niet meer per se op glanzend papier hoeven af te drukken, kunnen we ze natuurlijk … [Lees meer...] overUniversiteiten: let op uw merk, sticht een tijdschrift!
Taalkundigen zijn betere sociologen
Door Marc van Oostendorp De Gents-Tilburgse geleerde Jan Blommaert begint zijn recente uitbundige lofzang op de sociolinguïstiek met enkele kritische noten. Volgens hem hebben zijn collega's soms te weinig ambities. Ze zien zichzelf vooral als ijverige verzamelaars van gedetailleerde gegevens over hoe de taal in de wereld om ons heen varieert en verandert, ze passen daarop … [Lees meer...] overTaalkundigen zijn betere sociologen
Gesprekken met inhoud
Eindexamen gesprek (aflevering 6) Door Marc van Oostendorp Waarom worden gesprekken vrijwel alleen gevoerd op het vmbo en het mbo? Misschien heeft het ermee te maken dat we gesprekken als een eenvoudigere en wie weet zelfs lagere vorm van taalgebruik zien: niet iets waar je je vreselijk voor hoeft in te spannen. Praten is iets voor werklui, wij intellectuelen van de havo en … [Lees meer...] overGesprekken met inhoud
Gesprekken examineren – het rollenspel
Eindexamen gesprek (aflevering 5) Door Marc van Oostendorp Er zijn schoolvormen in Nederland waar het gesprek inderdaad wordt geëxamineerd: het vmbo en het mbo. Het zogenoemde ‘referentiekader’ dat in opdracht van het ministerie van onderwijs is samengesteld geeft vrij uitvoerige informatie over aan wat voor criteria een goede gespreksbijdrage zou moeten voldoen. Een van die … [Lees meer...] overGesprekken examineren – het rollenspel
Hoe examineer je gespreksvaardigheid?
Eindexamen gesprek (aflevering 4) Door Marc van Oostendorp Niet al je streven, schreef ik vorige keer, kan gericht zijn op het voorbereiden van jongeren op een ideale samenleving. Je wilt ze ook vertrouwd maken met de rijstebrijberg waar ze in de werkelijke wereld mee moeten omgaan, de kakofonie die helemaal niet voortkomt uit één geest, maar uit al die andere geesten die ons … [Lees meer...] overHoe examineer je gespreksvaardigheid?
Manupilatie
Door Marc van Oostendorp Sommige verschrijvingen maak je gemakkelijker dan andere. Het internet staat bijvoorbeeld vol met 'minitieus' beschreven 'manupilaties', want om de een of andere reden lijken de i en de u gemakkelijk met elkaar verwisseld te kunnen worden. En zo vind je dus ook vormen als minutie voor munitie en indistrueel. Het zijn trouwens ook niet per se … [Lees meer...] overManupilatie
Maar we zitten zonder meid
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (114) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Een van de vele onontgonnen studiegebieden in de neerlandistiek is die van het feitelijk gebruik van leestekens door onze grote schrijvers. Wanneer zette iemand een punt, wanneer een komma, een dubbele punt … [Lees meer...] overMaar we zitten zonder meid
Vóór gespreksvaardigheid
Eindexamen gesprek (aflevering 3) Door Marc van Oostendorp De oudste en belangrijkste taalvaardigheid, schreef ik gisteren, is het gesprek. Socrates wist het al. De Griekse oudheid was natuurlijk niet de laatste keer dat het gesprek gewaardeerd werd. In de negentiende en de vroege twintigste eeuw gold de ‘beschaafde conversatie’ ook als zo’n beetje de belangrijkste … [Lees meer...] overVóór gespreksvaardigheid
De belangrijkste vaardigheid: het gesprek
Eindexamen gesprek (aflevering 2) Door Marc van Oostendorp Daar komt nog bij dat de vier taalvaardigheden allang niet meer zo duidelijk van elkaar onderscheiden zijn als ze ooit waren. Ook hierin speelt het internet een belangrijke rol. We weten dat schrijf- en spreektaal inmiddels veel minder duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn. Dat komt niet alleen doordat in de … [Lees meer...] overDe belangrijkste vaardigheid: het gesprek
Moeten scholieren de Volkskrant kunnen lezen?
Eindexamen gesprek (aflevering 1) Door Marc van Oostendorp Ik ben de laatste tijd aan het nadenken over de 'taalvaardigheden'. Wat zouden leerlingen moeten leren bij Nederlands? Ik zal daarover de komende dagen bloggen, want het onderwerp is interessant genoeg, en de eindexamens komen er weer aan. De meeste deskundigen lijken het erover eens dat het schoolvak Nederlands … [Lees meer...] overMoeten scholieren de Volkskrant kunnen lezen?
Het vrolijke taalverraad van Milfje Meulskens
Door Marc van Oostendorp Taalkundigen zitten ook wel eens aan de tequila. Zij praten dan over de vraag wat ze eigenlijk ontdekt hebben in het leven. Een van ons had in de Amazone een taal gevonden met een klank waarvoor nog geen symbool bestond in het Internationaal Fonetisch Alfabet. Een ander dat menselijke hersenen rta moeilijker vinden dan tra, zelfs als er in die hersenen … [Lees meer...] overHet vrolijke taalverraad van Milfje Meulskens
Joh!
Door Marc van Oostendorp Ik wil niet zeggen dat de satirische website De Speld de belangrijkste bron voor taalkundig onderzoek moet zijn, maar de redacteuren daar hebben een goed afgestelde antenne voor moderniteiten, en ook voor taalgebruik. Een recent artikel heet Redelijke man begint al zijn zinnen met ‘joh’ maar eindigt toch in kroeggevecht, en beschrijft de … [Lees meer...] overJoh!
Levi’s eerste kerstfeest
Op 3 maart 2017 promoveerde de journalist en historicus Ewoud Sanders op het proefschrift 'Levi's eerste kerstfeest' over Nederlandse katholieke en protestantse jeugdboekjes over jodenbekering van 1792-1915. Wat verklaart de populariteit van zulke boekjes in het verleden? En waarom gaat men er in sommige kringen nog steeds mee door? (Bekijk dit interview op YouTube.) … [Lees meer...] overLevi’s eerste kerstfeest
In het dagelijksch leven zegt men golf
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (113) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ah, de rijkdom van het woord baar! Zeven artikelen maar liefst heeft het Woordenboek der Nederlandsche Taal eraan gewijd, van 'benaming van eene Indische gewichtshoeveelheid' tot en met 'eene streep, … [Lees meer...] overIn het dagelijksch leven zegt men golf
Hy loop by die deur uit
Door Marc van Oostendorp Wat wij Nederlanders te weinig vieren: dat wij rondomzetsels ('circumposities') hebben zoals naar...toe en dingen kunnen zeggen als 'ik loop naar mijn doel toe', met naar voor mijn doel en toe erachter. In welke andere taal vind je zoiets? In het Afrikaans. In die taal vind je eigenlijk nog meer rondomzetsels: niet … [Lees meer...] overHy loop by die deur uit
Is de taalkunde wel een soort biologie?
Door Marc van Oostendorp Jan Koster, emeritus hoogleraar taalwetenschap in Groningen, is misschien wel de diepste denker onder de Nederlandse taalkundigen van dit moment. Hij heeft carrière gemaakt als een loyaal dissident binnen de door Noam Chomsky geïnitieerde generatieve grammatica – iemand die deel uitmaakte van de school, maar er wel altijd zijn eigen interpretatie aan … [Lees meer...] overIs de taalkunde wel een soort biologie?
Nieuw: Neerlandistiek voor de klas – voor leraren die van het Nederlands houden
Door Peter-Arno Coppen, Marc van Oostendorp en Nicoline van der Sijs Redactie Neerlandistiek voor de klas Het schoolvak Nederlands is misschien wel het interessantste en het aantrekkelijkste, maar in ieder geval het belangrijkste dat de middelbare school te bieden heeft. Om dat te laten zien én om leraren Nederlands de kans te geven over de inhoud van het vak van gedachten te … [Lees meer...] overNieuw: Neerlandistiek voor de klas – voor leraren die van het Nederlands houden
De enig mogelijke taalconstellatie in Europa
Door Marc van Oostendorp Je hoort van allerlei klachten over de politiek van Europa, maar over het taalbeleid gaan die klachten meestal niet. Er wordt een bepaalde politiek gevolgd – de officiële talen van alle Europese landen mogen bijvoorbeeld in het Europees parlement gebruikt worden en zo nodig moet in tolken worden voorzien – waarover je best zou kunnen discussiëren omdat … [Lees meer...] overDe enig mogelijke taalconstellatie in Europa
