Onverwachte taalvragen aan de wetenschapsagenda (16) Door Marc van Oostendorp Zestien taalvragen hebben een geheel eigen koepel gekregen in de Nationale Wetenschapsagenda: de vragen over de vraag of we computers beter met taal kunnen laten omgaan, de zogenoemde taaltechnologie. Zestien vragen van de elfduizend die oorspronkelijk door de Nederlandse bevolking zijn … [Lees meer...] overIs de structuur van het Nederlands te complex voor computers om te produceren?
Taalwetenschap van het Niets
Onbegonnen werk van een emeritus Door Jan Renkema Na veertig jaar taal- en tekstwetenschap komt er in het emeritaat ruimte voor onbegonnen onderzoek. De projecten lagen al lange tijd klaar, maar door alle andere werkzaamheden heb ik er nooit eerder aan kunnen beginnen. De projecten hebben alle het woordje ‘niets’ of ‘geen’ gemeen. Met dit onderzoek hoop ik het vak verder te … [Lees meer...] overTaalwetenschap van het Niets
Solliciteren voor echt belangrijk werk
Een nieuwe aflevering in ons realitymanagershorrorverhaal De verleden tijd van lijken "Sorry," zei Sophie, de boomlange promovenda die alweer enige tijd geleden in een manager was veranderd. "Ik wil je niet storen bij je ongetwijfeld belangrijke werk." "Ah," zei Joop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden terwijl hij een niesbui onderdrukte. "Maar dat was ik … [Lees meer...] overSolliciteren voor echt belangrijk werk
De syntaxis van tja
Wat we nog niet weten over het werkwoord (16)Door Marc van Oostendorp De vier klassieke woordsoorten zijn bijvoeglijk en zelfstandig naamwoorden, werkwoorden en voorzetsels. Dat dit de klassieken zijn wordt ook weerspiegeld in het monumentale Syntax of Dutch, waarvan onlangs het zevende deel verscheen. De delen gaan over die woordsoorten en de woordgroepen die je eromheen … [Lees meer...] overDe syntaxis van tja
Neerlandistiek. Een openingstoespraak
Taal is nooit schaars en daardoor onttrekt ze zich aan alle wetten van de economie. Of je nu een gedicht schrijft of óver een gedicht schrijft, of je nu staat te schelden of staat te oreren, altijd gebruik je materiaal dat niets kost. En als Ard van der Steur een woord gebruikt, betekent dat niet dat Adri van der Heijden voortaan meer moet betalen voor gebruik van hetzelfde … [Lees meer...] overNeerlandistiek. Een openingstoespraak
Een Schip op strand is een gewisse baak in Zee
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (68)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpLiteraire genootschappen waren het internet van de achttiende eeuw. Iedereen kon van alles en nog wat gepubliceerd krijgen, liefst anoniem, en iedereen kon, al even anoniem, ongeremd commentaar leveren op het werk van … [Lees meer...] overEen Schip op strand is een gewisse baak in Zee
Zegt, regt, echt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (67)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpZegt rijmt op echt zoals jullie misschien weten – en zo niet, dan leer je weer eens nieuws op dit weblog. De prangende vraag is nu: waarom schrijf je het ene met een een g en het andere met een ch?Het eerste … [Lees meer...] overZegt, regt, echt
Gerard haat Joop
Door Marc van OostendorpGerard Reve dacht zelf dat vandaag het omslagpunt zou zijn. "Na mijn dood," zei hij in 1982 in een interview met Tom Rooduijn, "word ik op de scholen tien jaar vrijwillig gelezen en daarna nog eens tien jaar verplicht. Dan noemen ze een straat naar me. En dan ben ik helemaal vergeten. Niemand weet toch meer wie Tweede van der Helst was?"Vandaag is het … [Lees meer...] overGerard haat Joop
Het reuzerot
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (66)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpEr is een bekend soldatenliedje uit de Eerste Wereldoorlog, waarin de aantrekkelijkheid van het beroep als volgt wordt omschreven:Wie zijn Vader heeft vermoordEn zijn Moeder heeft vergeven,Die is nog veel te goedVoor … [Lees meer...] overHet reuzerot
Waarom is het Wilhelmus ons volkslied geworden?
"Wil-hèèèl-mus- va-han Na-ha-ssouuu- we....", hoe vaak zou je ons volkslied al gezongen hebben in je leven? Maar heb je ook een idee wat je zingt en waarom nou dat ene lied ons volkslied geworden is? Sterker nog, wist je dat we zelfs een tijdlang een ander volkslied gehad hebben? Waarom dit volkslied helemaal niet populair werd en zelfs tot op de dag van vandaag omstreden is, … [Lees meer...] overWaarom is het Wilhelmus ons volkslied geworden?
Opdat de neerlandistiek gratis blijve!
Door Marc van OostendorpDat was wel even onaangenaam wakker worden, vanochtend. Normaliter drink ik eerst een kop thee (koffie mag niet want mijn vrouw wordt wakker van het espresso-apparaat) en begin dan de dag met Neder-L: eerst lezen wat de collega's allemaal hebben gedaan, dan mijn eigen stukje tikken.Maar vanochtend schrok ik me rot. Midden in de nacht blijkt Peter-Arno … [Lees meer...] overOpdat de neerlandistiek gratis blijve!
Waarom voelen we ons meer Nederlander na een ramp?
Van watersnoodramp tot aan vliegtuigramp: in het verleden werd Nederland soms getroffen door een 'nationale ramp'. Behalve veel verdriet leverde dat ook iets anders op: een groot gevoel van saamhorigheid. Juist op die momenten bleek de rol van de koning of koningin heel belangrijk. Er was zelfs een koning die heel goed begreep dat rampen niet alleen goed voor het … [Lees meer...] overWaarom voelen we ons meer Nederlander na een ramp?
Typefout in het Oekraïne-verdrag: len
Door Marc van OostendorpHebben jullie de roemruchte associatieovereenkomst met Oekraïne inmiddels gelezen? Zo ja, dan weten jullie dus wat een len is, toch? Zoals in artikel 12, weten jullie nog wel? Dat zo begint:Behoudens het bepaalde in de artikelen 3 en 4 van dit protocol worden goederen van oorsprong die uit de Europese Unie of uit Oekraïne naar een ander … [Lees meer...] overTypefout in het Oekraïne-verdrag: len
Lotte Jensen: Hoe zorgde een Fransman ervoor dat wij meer van Nederland gingen houden?
"Dé Nederlander bestaat niet", zei Máxima een aantal jaren geleden. Half Nederland viel over die uitspraak, want wij Nederlanders voelden ons wel degelijk "Nederlander"! Volgens historisch letterkundige Lotte Jensen (Radboud Universiteit) voelen we ons in tijden van oorlog zelfs nóg sterker "Nederlander". Bijvoorbeeld in de periode dat Napoleon in Nederland de scepter zwaaide, … [Lees meer...] overLotte Jensen: Hoe zorgde een Fransman ervoor dat wij meer van Nederland gingen houden?
Winners en verliezaars
Door Marc van Oostendorp'Verliezer'Illustratie: M. van OostendorpOnlangs meldde iemand het op Meldpunt Taal: bij de Rijdende Rechter had iemand verliezaars gezegd, of om preciezer te zijn: 'Er zijn geen winnaars, er zijn alleen verliezaars'. (De Rijdende Rechter is tegenwoordig sowieso een must voor iedere taalwatcher, laatst zei er ook iemand 'ik ben heel … [Lees meer...] overWinners en verliezaars
Wanneer voelen wij ons Nederlander?
Het eerste college van Lotte Jensen (gisterenavond uitgezonden, maar toen door personeelstechnische problemen op de redactie van Neder-L niet doorgeplaatst; vanaf vanavond hopelijk wel iedere avond deze week een vers college.) … [Lees meer...] overWanneer voelen wij ons Nederlander?
Van vreemde smetten vrij
Door Marc van OostendorpAan het begin van haar eerste college over Nederlandse identiteit – later vandaag komt het online bij de Universiteit van Nederland – laat Lotte Jensen haar paspoort zien. Een van de bekendste specialisten op het gebied van de Nederlandse letterkunde blijkt alleen een Deens paspoort te hebben. Ze heeft, vertelt ze, wel ooit een Nederlands … [Lees meer...] overVan vreemde smetten vrij
Een boze Daan Roosegaarde
Door Marc van OostendorpWat Het Parool onlangs leuk vond op de tv: dat er 'een boze Daan Roosegaarde' op te zien was. Een intrigerende vraag is: wat doet dat lidwoord een daar? Bij eigennamen gebruik je meestal geen lidwoord, of omgekeerd gezegd, in een normale constructie neemt een een individu uit een groep: een boze ontwerper is een voorbeeld uit een … [Lees meer...] overEen boze Daan Roosegaarde
O Brandend Pypje, heete gloed!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (65)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDat dichters vanaf het midden van de zestiende eeuw hun gedichten met een regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen gingen schrijven, heeft voor de taalwetenschap één voordeel: vanaf dat … [Lees meer...] overO Brandend Pypje, heete gloed!
Weet ik het niet of ik twijfel erover
Wat we nog niet weten over het werkwoord (15)Door Marc van OostendorpV2Illustratie: M. van OostendorpHet wordt hoog tijd dat ik hier eens een afkorting introduceer: V2. Daar, daar heb je het. Je spreekt het natuurlijk uit op zijn Engels (vietoe, of anders: verb second), maar het is een eigenschap die het Nederlands juist doet onderscheiden van het Engels: in een stellende … [Lees meer...] overWeet ik het niet of ik twijfel erover
Waarom zijn wij de enigen met taal?
Door Marc van OostendorpTaal heeft de mens veel gebracht: de naakte, zwakke aap die niet noemenswaardig kan rennen of verscheuren vinden we in grote – sommige zouden zeggen: veel te grote – aantallen over de gehele wereld, en er komen er nog steeds bij. En dat komt waarschijnlijk voor een groot deel door de vele voordelen die de taal biedt.Wanneer taal zo belangrijk is … [Lees meer...] overWaarom zijn wij de enigen met taal?
Rondje voor mijn vijanden
Door Marc van Oostendorp Ik heb kennelijk vijanden en die gaan smullen van mijn stukje van vandaag. Veel plezier ermee, vijanden! Ik heb de afgelopen 15 jaar een beetje op en af voor de Universiteit Leiden gewerkt. Ik deed dat gratis omdat het Meertens Instituut mijn salaris doorbetaalde en voor veel mensen in Leiden was dit een reden om mij geregeld in te wrijven wat … [Lees meer...] overRondje voor mijn vijanden
Een compleet en perfect rode bal
Welk van de onderstaande twee staafjes is de lange? Nee, het heeft geen zin om te kijken of het antwoord op mijn vraag onderaan deze pagina op zijn kop staat afgebeeld. Iedereen heeft het goed: het is de bovenste! Volgende vraag. Welk van de onderste twee bekertjes is de volle: Ja, dat is een lastigere Sommige van jullie zullen de linker aanwijzen, maar andere mensen … [Lees meer...] overEen compleet en perfect rode bal
Kartoliek
Door Marc van OostendorpKartoliekIllustratie: M. van OostendorpIneens bedacht ik dat sommige leden van mijn familie kartoliek zeiden in plaats van katholiek. Waar komt die r vandaan? Navraag op Twitter leerde dat er ook andere mensen zijn die het kennen, zij het niet veel. Die mensen komen allemaal uit Zuid-Holland, net als mijn familie, dus het is een … [Lees meer...] overKartoliek
Oh my got
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege van vandaag ga ik in op de vraag waarom jongeren soms 'oh my god' zeggen en soms 'o mijn god'. … [Lees meer...] overOh my got
