Door Marc van OostendorpZoals de meeste mensen heb ik specifiekere herinneringen aan de taal van mijn vader dan die van mijn moeder. Zoals je moeder praten, dat is wat je leert als kind, en dus is alles wat je moeder zegt, allemaal volkomen normaal. Ik kan me in ieder geval niets voor de geest halen dat mijn moeder zei en dat ik als kind vreemd vond. Maar bij je vader begint de … [Lees meer...] overWil ik een doosje voor je zoeken?
Poffertjes bij Arnon Grunberg
Door Marc van Oostendorp In de mooie, deze maand verschenen Italiaanse vertaling van Arnon Grunbergs roman Huid en haar blijft één Nederlands woord onvertaald: poffertjes. Dat zegt heel veel over dat boek, en over Grunberg, en over de Nederlandse cultuur. Eten maken – samen eten maken, eten maken voor iemand anders, samen eten maken voor iemand anders – speelt een belangrijke … [Lees meer...] overPoffertjes bij Arnon Grunberg
De conversatie van Italiaanse en Nederlandse dokters
Een vergelijkend onderzoek Door Marc van Oostendorp Over de manier waarop dokters en patiënten met elkaar praten, is inmiddels een uitgebreide literatuur geschreven. Maar je moet het zelf meegemaakt hebben om er écht over te kunnen meepraten. De afgelopen maanden heb ik een vergelijkend onderzoek gedaan naar de verschillende manieren waarop Nederlandse en Italiaanse artsen … [Lees meer...] overDe conversatie van Italiaanse en Nederlandse dokters
Het verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
Door Marc van OostendorpWanneer is het precies dinsdag? Er is, geloof ik, een verschil tussen de volgende zinnen: Ik ga dinsdag naar de markt. Ik ga dinsdags naar de markt. (=Ik ga op dinsdag naar de markt.) Ik ga op een dinsdag naar de markt.Naar mijn gevoel betekent de eerste zin, met alleen dinsdag, dat er een specifieke dinsdag is (de eerstvolgende) wanneer ik naar de … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
Wetenschap, waarheid en verwarring aan het strand
Door Marc van Oostendorp Als iemand nog een tip wil voor wat te lezen aan het strand, zeg ik: The Structure of Scientific Revolutions van Thomas Kuhn. Ja, ik weet ook wel dat dit boek al meer dan vijftig jaar oud is – het verscheen in 1962 –, en dat je allang weet wat er in wordt uitgelegd. Maar lees het toch maar, of lees het nog eens. Het hoort echt bij de klassieken, in … [Lees meer...] overWetenschap, waarheid en verwarring aan het strand
Weblog, clubgevoel en onrust
Door Marc van Oostendorp Goed nieuws, gisteren: de Tweede Kamer heeft bepaald dat de eindexamens voortaan niet meer alleen beoordeeld moeten worden door het College voor Examens, dat de controle achteraf tot nu toe deed terwijl het zelf ook vooraf verantwoordelijk was voor die examens. Daar komt nu dus als het goed is een einde aan. Hopelijk gaat dat de kwaliteit van de … [Lees meer...] overWeblog, clubgevoel en onrust
Er is slechts één manier om een gedicht te vatten
Door Marc van OostendorpPaul Claes kent geen twijfel. Hij weet hoe gedichten gelezen moeten worden, hij heeft de formule gevonden om dat te doen. Wie zijn methode volgt, kan ieder gedicht, hoe obscuur het ook is, openbreken en er de ware betekenis uit halen. Dat blijkt – ook weer – uit zijn nieuwe bundel opstellen De sleutel, waarin hij 'vijfentwintig gedichten van Noord en … [Lees meer...] overEr is slechts één manier om een gedicht te vatten
Een ivoren toren in het drijfzand
Door Marc van Oostendorp Een foto waarop je naakt op een campingtafel danst schijn je nooit meer van internet af te krijgen, maar alle andere documenten zakken als je niet uitkijkt langzaam weg in het digitale drijfzand. Waar zijn de weblogs van vorig jaar? Deze week heeft iemand mijn oude stukjes voor Neder-L zoveel mogelijk opgespoord: de stukjes van voor 2010, … [Lees meer...] overEen ivoren toren in het drijfzand
Overkwam, over kwam
Over de spaties van Judith Herzberg Door Marc van Oostendorp Judith Herzberg is van onze dichters de meest klassieke. Ze weet af en toe het ideaal te bereiken: gedichten die op het eerste gezicht heel simpel en huiselijk lijken, maar bij nader inzien heel raadselachtig zijn en een groot gevoel uitdrukken. Gedichten die klinken als spreektaal, maar waar bij nader inzien iedere … [Lees meer...] overOverkwam, over kwam
Een toren van boeken in mijn broekzak
Over lezen op je telefoonDoor Marc van OostendorpAmsterdam ZuidTerwijl ik hier gezellig een stukje voor jullie uittik, en de vakantiebieb vanmiddag weer begint met distributie van gratis e-boeken, stort de markt voor e-readers in elkaar. Eerder deze maand legde de Amerikaanse ambassadeur in Londen de ambtseed af met haar hand op zo'n ding, maar dat zal dus ook wel een … [Lees meer...] overEen toren van boeken in mijn broekzak
I am soooo happy!
'Emotionele besmetting' op Facebook Door Marc van Oostendorp Misschien gaan jullie nu ook wel van Facebook af: want dat bedrijf heeft zonder dat we het weten een grootscheepse taalproef met ons gedaan! Het is in het nieuws gekomen als een experiment naar 'emotionele besmetting', maar het gaat feitelijk over woordjes. En ik denk dat Facebook met het experiment vooral een bak … [Lees meer...] overI am soooo happy!
Net zo versnipperd als wij allemaal
Over Wiel Kusters' biografie van Kees Fens Door Marc van Oostendorp Een vrolijk boek is het niet, de biografie die Wiel Kusters schreef over Kees Fens. Melancholiek is het eerder, op het zorgelijke af. Fens was een man die in de loop van zijn carrière zo'n beetje alles wat hij liefhad, ten onder zag gaan. Critici kregen steeds minder aanzien en deden er door de … [Lees meer...] overNet zo versnipperd als wij allemaal
Roodkapje kleedt zich helemaal uit
Door Marc van Oostendorp 's Ochtends schrijf ik meestal eerst dit stukje, dan haal ik koffie –mijn vrouw klaagt als ik te vroeg in de ochtend de espressomachine laat ratelen –, en dan zoek ik er nog even een plaatje bij. Wat is daar de zin van? En dat heb ik het nu even niet over dat schrijven van stukjes, koffie drinken of luisteren naar mijn vrouw, maar het zoeken van … [Lees meer...] overRoodkapje kleedt zich helemaal uit
Mag Google Translate niet beter worden van Google?
"Op een dag de bijter gebeten," schrijft de Britse krant The Guardian vanochtend, "een Braziliaanse WK dat thrillingly bewogen was geweest op het veld ontplofte dramatisch in het leven eraf. " Althans, wanneer je Google Translate mag geloven, momenteel de beste automatische vertaler ter wereld. Google is dit jaar tien jaar bezig met het ontwikkelen van de vertaalmachine: in … [Lees meer...] overMag Google Translate niet beter worden van Google?
‘Ik vind bovendien dat hij grappig is’. Of: ‘Ik vind dat hij bovendien grappig is’
Door Marc van Oostendorp Het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde is uit! Er staat onder andere een kort artikel in van Kees de Schepper en enkele anderen (hier is een digitale versie) over zinnen zoals de volgende: Hij is erg charmant; ik vind bovendien dat hij ontzettend grappig is. Niet belangrijk? Ik meen juist dat dit het essentiële punt is. Ik denk … [Lees meer...] over‘Ik vind bovendien dat hij grappig is’. Of: ‘Ik vind dat hij bovendien grappig is’
Ondermaatse evaluatiecommissies
Door Marc van Oostendorp 'Een overzicht van ondermaatse studies is te vinden op nos.nl', zei de nieuwslezer gisterenavond in het 8-uurjournaal. Het was de culminatie van een dag vol woeste koppen over wat er nú weer allemaal niet deugde. Waardeloze alfa's alom! Honderden studenten hadden onterecht een diploma gekregen! Voor het gemak werd daarbij af en toe met … [Lees meer...] overOndermaatse evaluatiecommissies
Een ontleedprobleempje: het rare van deze situatie?
]] Wat is de woordsoort van rijke in de rijke of rare in het rare van deze situatie? Zijn dat zelfstandig naamwoorden zoals rijkaard en snuiter, of bijvoeglijk naamwoorden zoals rijke en rare? Daarover gaat, onder andere, een nieuw artikel van de taalkundigen Louise McNally en Henriëtte de Swart. Dat artikel behandelt … [Lees meer...] overEen ontleedprobleempje: het rare van deze situatie?
Poëzie als kleurboek
Door Marc van OostendorpIn Mei van Gorter buitelen de kleurennamen over elkaar heen. Een buitenkansje voor iedere liefhebber van letterkundige kleurplaten! Hoe zou het gedicht eruit zien wanneer je iedere genoemde kleur zou doen oplichten? Welnu, aldus:Hoort, er gaat een nieuw geluid: Een jonge veldheer staat, in 't blauw en goud Roept aan de holle poort een luid heraut. … [Lees meer...] overPoëzie als kleurboek
Mensen zijn apen en vogels in één
Door Marc van Oostendorp Gibbonnetje Nu berichten verschillende websites over alwéér een nieuwe evolutionaire verklaring voor het ontstaan van taal. Het valt niet meer bij te houden hoeveel boeken en artikelen er verschijnen over de evolutie van taal. Het lijdt geen twijfel dat het vermogen om te spreken en te luisteren en in taal te denken de menselijke soort een … [Lees meer...] overMensen zijn apen en vogels in één
Ik schrok: een maaltijd! Naar binnen!
Door Marc van Oostendorp Het verschil tussen de o in bok en die in hok – dat is een uithoekje van de taalkunde waar mensen zich alleen bij feestelijke gelegenheden in wagen. Zoals gisteren in een lezing die Rick Derksen op een symposium hield dat was georganiseerd ter ere van onze collega Michiel de Vaan, die binnenkort naar Zwitserland … [Lees meer...] overIk schrok: een maaltijd! Naar binnen!
Kleine Roman kan de R zeggen!
Door Marc van OostendorpGisterenavond was een gedenkwaardige avond, want Roman kon die dag voor het eerst de /r/ zeggen. Net op de dag dat ik op bezoek was bij zijn ouders: ik viel met mijn neus in de boter. Hij deed het graag en trots heel vaak voor: zijn eigen naam met een krachtige, rollende /r/, een heel fraaie /r/, mooier dan ik hem maak, eerlijk is eerlijk.Voor veel … [Lees meer...] overKleine Roman kan de R zeggen!
De verfacebooking van de wetenschap
Door Marc van OostendorpDat het wetenschappelijk debat alleen bestond uit geredigeerde artikelen en boeken, presentaties tijdens congressen en vragenrondjes – dat was natuurlijk altijd al een illusie. Minstens even belangrijk waren het informele geklets in de koffiekamer, de roddels tijdens het congresdiner en de halfdronken krabbels op een servetje tijdens de borrel.Alleen … [Lees meer...] overDe verfacebooking van de wetenschap
Heeft het Nederlands te veel woorden?
Door Marc van Oostendorp Het woord numineus kun je niet zomaar gebruiken: je moet het altijd van een uitgebreide toelichting voorzien. NRC Handelsblad blijkt zich, blijkens de digitale archieven, daar de afgelopen twintig jaar aan te houden: zodra het woord wordt afgedrukt, komt er een heel verhaal bij. "Met het numineuze verwees de Duitse godsdienstfilosoof … [Lees meer...] overHeeft het Nederlands te veel woorden?
Het gevecht om het lezen
Vandaag is het Bloomsday! Door Marc van Oostendorp Dat het internet het lezen verdringt – meegaan met een boek, opgaan in een boek, ondergaan in een boek – dat is inmiddels al een oude klacht en misschien een die je op het eerste gezicht niet serieus zou nemen omdat hij in een lange geschiedenis past van soortgelijke klachten. Werd er toen wij kinderen waren niet al gezegd … [Lees meer...] overHet gevecht om het lezen
Engelse invloed in het fin de siècle
Door Marc van Oostendorp"De Nederlandsche cultuur," schreef Johan Huizinga, "is meer dan eenige andere aan sterken en aanhoudenden invloed van buiten blootgesteld." Volgens de historicus "bezat zij, meer dan enige andere, door positie, aanleg en historie, het vermogen om vreemde naties te verstaan en hun gaven op te nemen en te verwerken."Dat lijkt me inderdaad een van de … [Lees meer...] overEngelse invloed in het fin de siècle
