Over superzwakke voornaamwoordenDoor Marc van OostendorpEr zijn allerlei verschillen tussen jij en je. Ze klinken natuurlijk anders: jij heeft een volledig uitgesproken tweeklank, en je alleen een stomme e. Ze betekenen soms bovendien iets anders: jij drinkt teveel kan alleen gaan over de aangesproken persoon, terwijl je drinkt teveel ook een … [Lees meer...] overKep dat gedaan
Minder afleren
Hoe leren tweetalige kinderen klanken onderscheiden?Door Marc van OostendorpEen van de vele wonderlijke dingen die kinderen doen in hun eerste levensjaar, is de klanken van hun moedertaal in hokjes leren stoppen. Ze horen hun ouders een eindeloze stroom klanken maken. Iedere klank klinkt net weer wat anders dan een andere: de mens is een zachte machine die het niet lukt om twee … [Lees meer...] overMinder afleren
Ik wil in 2014 beter leren schrijven
Het jaar van de stijl (1)Door Marc van OostendorpTango leren dansen is makkelijker dan leren schrijven. Stel je wilt dat eerste, dan neem je in je eigen stad een paar groepslessen bij een goede leraar, en daarna ga je dansen. Tussendoor neem je af en toe lessen bij een goede privéleraar of -lerares, om je stijl een beetje bij te houden. Je hoeft niet eens zo heel veel te … [Lees meer...] overIk wil in 2014 beter leren schrijven
Behoeftich, ghevanghen, arm, creupel, en lam
Over de sonnetten van Roemer VisscherDoor Marc van OostendorpDe ontwikkeling van het Nederlandse sonnet door de eeuwen heen – dat is nu zo'n onderwerp waarvan je zou willen dat er boekenkasten vol over geschreven zouden zijn. Of, nou ja, zo geen kasten, dan toch enkele planken. Of in ieder geval, kom op, één plankje. Of toch in ieder geval een lekker dik boek. Of, als het … [Lees meer...] overBehoeftich, ghevanghen, arm, creupel, en lam
Suffix-sonnet: -erij
Opgedragen aan prof. dr. Matthias HüningToen ooit het Franse achtervoegsel -ie aan woorden zoals becker werd gehaakt,waar aldus beckerie van werd gemaakt,verrijkte dit onze morfologie.-Er en -ie smolten samen tot -erijzodat men smederij in orde vondalhoewel smeder niet als woord bestond.Zo kwamen er steeds nieuwe vormen bij.Toen werd ook de betekenis verbreed:een boeverij was … [Lees meer...] overSuffix-sonnet: -erij
De docent van het jaar!
Alles wordt almaar erger in ons horrorvervolgverhaal De verleden tijd van lijkenDoor Marc van OostendorpIneens ging Rie haar mobiele telefoon. "Momentje," mompelde de onderzoekster om onduidelijke redenen, en zocht in haar tas. "Hallo?" zei ze, terwijl ze de onwaarschijnlijk ouderwetse Nokia tegen haar oor hield."Waar zit je?" vroeg de stem van haar baas, Wouter Pieterse, … [Lees meer...] overDe docent van het jaar!
De juiste vrienden
Slaan de onderzoekers eindelijk terug in ons horrorfeuilleton De verleden tijd van lijken?Door Marc van Oostendorp"Het is nu kerstvakantie," zei Joop. "De managers kunnen weinig doen, behalve nieuwe verdienmodellen bedenken. Daar hoeven we ons niet druk om te maken, want die verdienmodellen zijn toch weer verouderd wanneer de universiteit in januari zijn poorten opent.""Maar we … [Lees meer...] overDe juiste vrienden
Samenvatten voor gevorderden
Door Marc van Oostendorp"Dus u hebt geen relevante ervaring voor deze baan." Samenvatten wat een ander net tegen je heeft gezegd, is een paradoxale bezigheid. Die ander heeft je net een heel verhaal verteld, en dan vertel jij haar hetzelfde nog in een paar zinnen terug. Is zij kort van memorie en meteen weer vergeten wat ze net heeft gezegd, zodat je eerst een en ander nog eens … [Lees meer...] overSamenvatten voor gevorderden
De Amerikaanse cultuur is de beste van 2013
Door Marc van OostendorpHet blijft een opmerkelijk fenomeen, dat wat mij betreft af en toe gedocumenteerd moet worden, al is het maar om vast te leggen wat er gebeurt: hoe onze cultuur volkomen geobsedeerd is door de Amerikaanse. Hoe die fascinatie maar niet kleiner wordt, niet door het veeltalige internet, niet door de afnemende economische kracht van Amerika.Neem nu NRC … [Lees meer...] overDe Amerikaanse cultuur is de beste van 2013
Grapjes
Ondanks klachten van ouders van jonge kinderen gaan we onverdroten door met ons feuilleton De verleden tijd van lijken. De waarheid moet verteld.Door Marc van Oostendorp"En nu?" vroeg Rie aan Joop, terwijl ze terugliepen van het kerstdiner waar gebleken was dat inmiddels alle vier hun overige collega's in managers veranderd waren.Ze hadden allebei een nieuwe tablet … [Lees meer...] overGrapjes
Kerstcadeautje: Klankencyclopedie als elektronisch boek
Het onderstaande is de inleiding tot een versie van de Klankencyclopedie van het Nederlands, die ik de lezers van Neder-L hierbij aanbied als gratis elektronisch boek (in epub-formaat en in mobi-formaat; de laatste met dank aan Matthias Hüning), om te lezen op uw tablet of e-reader.Door Marc van OostendorpIedere menselijke taal is een legodoos. Je zou je logischerwijs … [Lees meer...] overKerstcadeautje: Klankencyclopedie als elektronisch boek
Maskers af!
Nieuwe aflevering van ons horrorfeuilleton De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp"Sophia!", riep Rie geschrokken. Nu keken de anderen ook op. Zelfs Wouter onderbrak zijn toespraakje, waarin hij met hoog op wilde geven van het nieuwe evaluatiemodel voor de medewerkers. Hij zag nu dat er iets veel belangrijkers gebeurd was: "Welkom bij de club," zei hij tegen zijn … [Lees meer...] overMaskers af!
Managers aan het kerstdiner
De managers komen weer tot leven in de kerstspecial van ons gruwzame feuilleton De verleden tijd van lijkenDoor Marc van OostendorpHet was al donker, toen op de late avond van de 22e december 2013, in onze stad, op de eerste verdieping van een restaurant, de held van deze geschiedenis om zich heen keek. "Jongens,'" zei Wouter Pieterse. "Ik ben blij dat we hier met zijn … [Lees meer...] overManagers aan het kerstdiner
Gezellig allemaal dezelfde taal
Door Marc van OostendorpAndere talen dan Nederlands spreken is 'ongezellig'. Die mededeling kreeg Ferdows Kazemi, een columniste van de Volkskrant onlangs. (Klik hier voor haar column van gisteren.) Ze was met een paar vriendinnen aan het praten in de kleedkamer van een sportschool, toen haar door een passerende vrouw te verstaan werd gegeven: 'Ik versta geen woord van wat … [Lees meer...] overGezellig allemaal dezelfde taal
Klik hier om verder te gaan
Door Marc van Oostendorp Vanochtend werd ik wakker en dacht: ja, het woord klikken zal nog lang blijven bestaan! En niet alleen in de betekenis 'je klasgenootje verraden bij een volwassene' , maar ook in die van de betekenis van 'een hyperlink openen'. Ik heb ooit geschreven over klik hier. Ik ben een groot bewonderaar van die constructie. Ik vind de hyperlink toch al de … [Lees meer...] overKlik hier om verder te gaan
Waarom zijn versregels asymmetrisch?
Door Marc van Oostendorp De afgelopen maanden heb ik op het NIAS en de Koninklijke Bibliotheek nagedacht over versregels. We hebben een scandeermachientje gebouwd: een script dat patronen van – bijvoorbeeld – regelmatig afwisselende onbeklemtoonde en beklemtoonde lettergrepen kan ontdekken in gedichten zoals het volgende, van Jan Kal: Waarom ik geen neerlandistiek … [Lees meer...] overWaarom zijn versregels asymmetrisch?
Geloven in saaie gegevens
Door Marc van OostendorpWat heb ik nu weer gedaan: een wetenschapsweblogger tot kwaadheid gedreven! Gisteren schreef ik op verzoek van de webredactie van Onze Taal een stukje over het deze week gepubliceerde Groot Nationaal Onderzoek over taal.Ik vind dat dit onderzoek weinig om het lijf heeft. Het is een gegevensverzameling waar geen duidelijke vraag achter zit, … [Lees meer...] overGeloven in saaie gegevens
Spelling is wel degelijk taal
Door Marc van OostendorpTot de rituelen van de decembermaand hoort dat er een taalkundige opstaat die erop wijst dat 'spelling geen taal is'; en dat je van taalkundigen dus echt niet hoeft te verwachten dat ze weinig fouten maken bij het groot dictee.Gisteren was het aan de beurt aan Felix van de Laar. In een mooi stukje in NRC Handelsblad van gisterenavond roept hij op om … [Lees meer...] overSpelling is wel degelijk taal
Waar moet het heen en waar gaat het heen?
Over taalgebruikers en moedertaalsprekers Door Marc van OostendorpDe onderstaande tekst was bedoeld voor het afscheidssymposium van Jan Renkema van enkele weken geleden, waar ik op het laatste moment door omstandigheden niet naartoe kon. Ik bied hem Renkema én u als 'taalgebruiker' aan nu aan als longread. Waar moet het heen met het Nederlands? Toen de organisatie van het … [Lees meer...] overWaar moet het heen en waar gaat het heen?
Daans doen
Door Marc van OostendorpEr was gesnoept in het huis van een vriendin, en de verdenking rustte deze keer op de kinderen. "Ik heb het niet gedaan," zei de dochter. "Het was Daans doen."De moeder schreef me een verontruste e-mail: was hier nu sprake van een definitieve doorbraak van het Engels in haar huisgezin? Het kind zegt ook al dingen als posh en awkward. Nu lijken … [Lees meer...] overDaans doen
De dialectonderzoeker is ook maar een dialectspreker
Door Marc van OostendorpDialectologen zijn dol op aardrijkskunde. Geef ze een kaart en ze beginnen naar patronen te speuren. Het boek waarover ik u deze week al de hele tijd de kop aan het zeuren ben, Language and Space: Dutch, is gisteren in Amsterdam gepresenteerd. (Volgende week wordt het nog eens in Gent overgedaan, want een boek dat slechts in één land gepresenteerd is, … [Lees meer...] overDe dialectonderzoeker is ook maar een dialectspreker
De taalkunde en tante Lien
Door Marc van OostendorpWat moet het een mooie tijd zijn geweest voor taalkundigen toen wij onze koloniën nog hadden! En wat hebben de geleerden daar indertijd weinig mee gedaan!In Indonesië werd, ver, ver weg van het vaderland, Nederlands gesproken. Hoe klonk dat? Hoe verhield het zich tot de vele andere talen van dat land? We weten er zo weinig van dat Reinier … [Lees meer...] overDe taalkunde en tante Lien
Verkleinwoordjes: intieme woordvorming
Door Marc van Oostendorp Een van de vragen die bij je opkomen wanneer je de 900 pagina's van Language and Space: Dutch achter elkaar doorneemt is: waarom zijn sommige zaken heel veranderlijk in het Nederlands, terwijl andere eigenlijk in alle dialecten hetzelfde zijn? Hoe komt het bijvoorbeeld dat de Nederlandse dialecten grosso modo en met maar een paar uitzonderingen … [Lees meer...] overVerkleinwoordjes: intieme woordvorming
Brabantse klinkers
Door Marc van OostendorpIedereen heeft het altijd over die zachte g, maar voor een Brabantse klinker kun je me 's nachts wakker maken.Er gebeurt van alles mee. In veel plaatsen wordt de klinker lang voor bijvoorbeeld een r en zegt men wèèrek of zaacht. Tegelijkertijd is de klinker in andere woorden dan weer korter geworden en zegt men hij lopt [lɔpt]. … [Lees meer...] overBrabantse klinkers
Waarom u deze week ineens dialectoloog wordt
Door Marc van OostendorpWaarom zou een mens dialecten bestuderen? Waarom je werkzame leven besteden aan het vastleggen en beschouwen van de talloze gedaanten die het Nederlands kan aannemen? Er zijn oneindig veel onderwerpen op de wereld waaraan je aandachtige studie kunt wijden. Waarom dan de dialecten gekozen?De komende week verschijnt een gigantisch boek waarin Nederlandse, … [Lees meer...] overWaarom u deze week ineens dialectoloog wordt
