• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Zeepdispenser

3 februari 2015 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp

Een gedicht kan de betekenis van een woord voor altijd veranderen – of in ieder geval de associaties die je met dat woord hebt. Neem het volgende horrorscenario. Iemand staat op en trekt zijn kleren aan. Er is niets aan de hand – maar gaandeweg sluipt er iets vreemds, iets onheilspellends in zijn gedrag. Tot je ineens merkt dat er iets helemaal mis is gegaan, dat er iets onherstelbaar is.

Wanneer is dat gebeurd? Martijn Benders vat het moment in zijn gedicht Stille in de bundel Wat koop ik voor jouw donkerwilde machten, Willem? Het valt precies samen met één woord: zeepdispenser. 


Stille

Je moet ’s ochtends een goede broek aantrekken.
De knoopjes van je hemd sluiten.
Kijk jezelf aan. Niet schichtig, niet schuin.
Een scheermes blinkt op het glazen blad.

De zeepdispenser doet een zwanenzang.
Pomp met afdoende krachtige beweging
een glinsterende sliert eruit. Wrijf die
fijn in je handpalmen. Pas op voor zweet.
Te veel en de zeep pakt niet. Meng het.

Spoel je af. ‘Rinse’ zouden de Amerikanen zeggen.
De huid moet bleek zijn, een onbestemde ruiker,
zeer van seringen in het gloren van de dag.

Welk normaal mens gebruikt ooit zo’n woord? Natuurlijk, de regel ervoor zou je al onheilspellend kunnen lezen – een blinkend scheermes is geen goed teken –, maar de obsessie voor precisie van het woord zeepdispenser, die zet je pas echt aan het denken. En daar volgt dan inderdaad een zeer gedetailleerde beschrijving op van hoe iemand zijn handen gaat wassen.

Waarom zou iemand zoveel aandacht hebben voor het wassen van handen? Wat valt daar te wassen? Wat is dat voor zweet? Waarom moet de huid bleek zijn? Waarom mag hij nergens naar ruiken? En nu we het daar toch over hebben: waarom is het nodig om jezelf ertoe op te roepen niet schichtig of schuin te kijken? Zou je dat normaal gesproken doen dan? En hoezo is de titel ‘stille’?

Het effect van dat alles is, in ieder geval op mij, dat het woord zeepdispenser voor altijd van klank veranderd is: het onheilspellende van dit gedicht heeft zich voor altijd aan het woord gehecht. Vanaf nu ben ik voor altijd op mijn hoede wanneer iemand zeepdispenser zeg.

In de poëzieweek schrijf ik vijf columns over taal in het afgelopen jaar verschenen bundels. Deze reeks verschijnt ook op de website van Onze Taal.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: letterkunde, poëzie

Lees Interacties

Reacties

  1. JudyElf zegt

    3 februari 2015 om 12:40

    Ik lees dit als een gedicht over een stille (= rechercheur in burger, geheim agent).

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d