(De vrouw van Adri van der Heijden)Door Marc van Oostendorp Gisteren kreeg ik een e-mail van Mirjam Rotenstreich, de vrouw van A.F.Th. van der Heijden (ze gebruikte ook zijn e-mailadres, althans de afzender van het bericht was 'Adri van der Heijden'). Het is mijn gewoonte niet om privé-correspondentie openbaar te maken, maar de inhoud van deze mail lijkt me van voldoende … [Lees meer...] overLieve groeten van Mirjam Rotenstreich
Zuiver Fries heeft nooit bestaan
(Net zo min als zuiver Nederlands)Door Marc van OostendorpDe geschiedenis van het Fries begint met het Latijn. Dat was in ieder geval de eerste geschreven taal waarvan we weten dat hij in onze streken gebruikt werd. Daarnaast werden er pakweg tweeduizend jaar geleden in onze streken ook allerlei Germaanse dialecten gesproken, waar we weinig vanaf weten, maar die mogelijk nog … [Lees meer...] overZuiver Fries heeft nooit bestaan
Alle talen lijken op elkaar
Een nieuwe vertaaltruc van Googledoor Marc van OostendorpWie wil weten hoe de taaltechnologie – onze kennis over hoe computers met taal kunnen omgaan – zich ontwikkelt, doet er goed aan om Google in de gaten te houden. Daar worden doorlopend slimme mensen aangesteld, bijvoorbeeld om te werken aan Google Translate.Vorige week verscheen er een nieuw artikel op internet waarin een … [Lees meer...] overAlle talen lijken op elkaar
Anna Bijns en PowerPoint
Door Marc van OostendorpAnna Bijns is vooral bekend als de dichteres van lange lappen tekst. Haar tirades tegen Luther en het huwelijk hebben heel kunstige rijmschema's en ritmische patronen, maar lijken op het eerste gezicht vooral een opeenstapeling van woedende kreten.In haar proefschrift, nu bij uitgeverij Verloren verschenen in een handelseditie, laat Judith Keßler … [Lees meer...] overAnna Bijns en PowerPoint
Suffix-sonnet: -er en -aar
De woorden met een achtervoegsel -aarbetekenen ‘degene die zo handelt’ –een wandelaar is een persoon die wandelt,en wie voortrijmelt heet een rijmelaar.Nu is er ook een 'allomorf' van -aarwant -er haalt haast hetzelfde trucje uit:een fluiter ben ik altijd als ik fluit,een ruimtevaarder als ik ruimten vaar. -Aar kies ik als de laatste lettergreepvan het werkwoord een stomme … [Lees meer...] overSuffix-sonnet: -er en -aar
Oifobie
De uitspraak van oecumene, economie, en oikofobieDoor Marc van OostendorpHoe spreek je de eerste klinker oecumene uit? Daarover zijn de afgelopen dagen wat observaties verschenen op het Meldpunt Taal. De discussie gaat tussen twee varianten: de [ø] (eu) en de [ʌy] (ui).Ook elders op het internet blijkt er informatie over te vinden. De taalwebsite van de Vlaamse … [Lees meer...] overOifobie
De uitwisselbaarheid van ‘en’ en ‘of’
Door Marc van OostendorpBij een kantine hangt een bordje: Voor € 15,- mag u een voor- of een nagerecht bij uw hoofdgerecht nemen. De heer Van Dalen laadt zowel een voor- en een hoofdgerecht op zijn dienblad en wil vervolgens alleen vijftien euro betalen. Mag dat? Het woord of kan immers soms ook en betekenen ('Ik drink iedere dag wel wat kopjes koffie of thee': dan … [Lees meer...] overDe uitwisselbaarheid van ‘en’ en ‘of’
Het rapport Mart Bax en wetenschappers die eigenlijk schrijver willen zijn
Door Marc van OostendorpEen van de eigenaardige aspecten van het rapport over de fraudulente antropoloog Mart Bax, is dat het een poëtische titel gekregen heeft: Draaien om de werkelijkheid. De ondertitel van het rapport is veel duidelijker: Rapport over het antropologisch werk van prof. em. M.M.G. Bax. Waarom heeft de commissie het daar niet bij gelaten?De titel is … [Lees meer...] overHet rapport Mart Bax en wetenschappers die eigenlijk schrijver willen zijn
Klankencyclopedie van het Nederlands (40): [iː, yː, uː]
Door Marc van Oostendorp[iː, yː, uː] Het Nederlands heeft geen echt lange klinkers. Althans, de [a] in baad is bijvoorbeeld wel systematisch langer dan de [ɑ] in bad, maar die klinkers verschillen ook nog op een andere manier van elkaar: als je de [ɑ] lang aanhoudt, krijg je niet automatisch een [a].Dat ligt iets anders voor de [iː, yː, uː]. De [i] in … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (40): [iː, yː, uː]
Breed uitgemeten Engelse longen en levers
Door Marc van OostendorpVan Johan Zoutman wist ik tot nu toe eigenlijk vooral dat hij een zeeheld was. En dat wist ik dan weer vooral omdat ik vroeger weleens in de Zoutmanstraat kwam, en dus wist dat deze in het Zeeheldenkwartier in Den Haag ligt.Dat hij in 1781 een belangrijke rol had gespeeld bij de Slag om de Doggersbank, was me ontgaan, en ook dat die rol alleen maar … [Lees meer...] overBreed uitgemeten Engelse longen en levers
Zinnelijkheid en lezen
Drie soorten lezersDoor Marc van OostendorpWat is lezen toch een wonderlijke, eigenlijk onbegrijpelijke activiteit. Doordat iedereen het in zijn eigen hoekje zit te doen merk je het meestal niet, maar er blijken grote verschillen te zijn tussen lezers.Zo hebben we de afgelopen dagen kunnen vaststellen dat Paul Dijstelberge geen dyslecticus is. Gisteren verscheen in het … [Lees meer...] overZinnelijkheid en lezen
De neerlandistiek op Twitter
Het ijzingwekkende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenDoor Marc van Oostendorp'Wat moeten we nu,' zei Rie Veld na afloop van de vergadering waarin de op een geheimzinnige wijze tot manager geworden Wouter Pieterse en Gerard hadden uitgelegd dat zij de enigen waren die volgens hun eigen criteria 'excellent' onderzoek deden, en dat daardoor volgens een systeem van … [Lees meer...] overDe neerlandistiek op Twitter
Niet alleen voor oude mannetjes
Dialect en literatuurDoor Marc van OostendorpHet onderstaande is een bewerking van mijn voorwoord bij het boek Schrijvers op streek, dat deze week verscheen. In dat boek staan 20 in dialect geschreven verhalen uit allerlei Nederlandse regio's.Het is helemaal niet zo lang geleden dat schrijven duurwas. Op school kregen de kinderen niet meteen een pen, maar eerst een een potlood: … [Lees meer...] overNiet alleen voor oude mannetjes
Ik wil je, bespeel je
Over de i en de ee van Maaike Ouboter.Door Marc van OostendorpDe nieuwe aanwinst voor het Nederlandse lied is Maaike Ouboter, die dit jaar bekend werd uit het programma De beste singer-songwriter, en die haar liedje Dat ik je mis vervolgens op talloze plaatsen heeft gezongen - zoals op de begrafenis van Prins Friso.Het hypnotiserende karakter van het liedje wordt voor een … [Lees meer...] overIk wil je, bespeel je
Willem-Alexander gaat vanmiddag niet slissen!
Taal als grappige invalshoek op het nieuwsDoor Marc van Oostendorp Het is dat ik dezer dagen om zo te zeggen op retraite ben, dus mij zult u niet zien of horen, maar ik weet zeker dat er wat taalgeleerden op de radio of tv zullen verschijnen. Want taal is voor sommige mensen hun lust en hun leven, voor anderen een angstaanjagend schoolvak, en voor nog weer anderen een onderwerp … [Lees meer...] overWillem-Alexander gaat vanmiddag niet slissen!
DWDD in de 19e eeuw
Over Ellendige LevensDoor Marc van OostendorpPijn. Armoe. Ruzie. Gedoe met zedenprekers. Twijfel aan God. Moeders die te vroeg overlijden. Kinderen die überhaupt overlijden. Niets bleef de negentiende-eeuwse Nederlandse schrijver bespaard.In hun boek Ellendige levens brengen Rick Honings en Olf Praamstra 27 opstellen samen over evenzoveel ongelukkigen.Ieder van die artikels is … [Lees meer...] overDWDD in de 19e eeuw
Bekentenis van een digitaal lezer
Door Marc van Oostendorp Ik durf het nauwelijks te bekennen, maar ik begrijp niet wat mensen beweegt om te keer te gaan tegen het digitale boek. Wie een echte lezer wil zijn, moet zweren bij papier. Oké, stukkies kun je lezen van een scherm, is de redenering. Maar het echte lezen, het geconcentreerd opgaan in een tekst, een kunstwerk van hogere allure, dat kan toch echt … [Lees meer...] overBekentenis van een digitaal lezer
Uitspraaktips van de deskundige
Door Marc van OostendorpSoms kom ik onverhoeds in aanraking met mensen die er verstand van hebben. Zo zou ik deze week een tekstje voorlezen voor een filmpje dat de KB aan het maken is. 'Heb je weleens een voice over ingesproken?' vroeg de regisseur die de rest van de week bezig was geweest met het filmen van straatprijzen voor de Postcodeloterij.Dat had ik niet, dus … [Lees meer...] overUitspraaktips van de deskundige
Suffixsonnet: -baar
Een suffixsonnet is een sonnet dat iets vertelt over een suffix. Dit is het eerste suffixsonnet ooit.Door Marc van OostendorpHet suffix -baar, dat maakt 'n adjectiefvan werkwoorden als vragen, schrijven, roepen,maar niet van klagen, kijven of van snoepen.Dat komt, de eerste drie zijn transitief:een x-baar y is 'n y dat zich laat x-enwaarbij y voor het lijdend voorwerp … [Lees meer...] overSuffixsonnet: -baar
Tussen ons allen vallen eierschalen
Over een gedicht van Maria van DaalenDoor Marc van OostendorpIk treed dezer dagen in het voetspoor van de dichteres Maria van Daalen. Zij was een paar jaar geleden op het NIAS in Wassenaar om hier gedichten te schrijven. Ik ben hier om na te denken over het ritme van, onder andere, gedichten.Een van Van Daalens gedichten staat op de muur geschilderd van een gebouwtje waar … [Lees meer...] overTussen ons allen vallen eierschalen
Werd Gezondheid ooit moe?
De poëzie verwijderd uit Wolff en DekenDoor Marc van Oostendorp"De Bourgogne", zo staat er op het internet te lezen, "is een nog niet zo bekend wandelgebied in midden Frankrijk." Dat heeft dan in ieder geval niet gelegen aan de Nederlandse schrijfsters Elisabeth Wolff (1738-1804) en Agatha Deken (1741-1804), want zij publiceerden in 1798 een viertal lange gedichten onder de … [Lees meer...] overWerd Gezondheid ooit moe?
Output financiering
Het razend spannende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenMarc van OostendorpTijdens de vergadering die volgde, gaf Wouter Pieterse een toonbeeld van nonverbale communicatie. Zodra een medewerker wat zei, veranderde hij, wie het ook was, en wat die ook zei, in één groot en aandachtig oor. Hij ging voorover zitten, keek de spreker geboeid aan, dronk ieder woord in, … [Lees meer...] overOutput financiering
Een gloednieuw rekenmodel
Het angstaanjagende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenMarc van OostendorpJoop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden, niesde. Wat was er eigenlijk in de zomer gebeurd, dacht hij, terwijl hij om zich heen keek tijdens de eerste vakgroepvergadering van het nieuwe jaar.Vlak voor de zomer waren ze nogal in paniek geweest omdat de vakgroepvoorzitter W. Pieterse, … [Lees meer...] overEen gloednieuw rekenmodel
We worden verneukt!, schreef de hoogleraar
Door (prof. dr.) Marc van OostendorpGisteren hadden de voorzitter van College van Bestuur en de rector magnificus van de Radboud Universiteit een 'stevig gesprek' met de hoogleraar Roos Vonk. De reden was dat ze het volgende bericht op Twitter had geplaatst: Ik ben zo chagrijnig door AH,heb zin om dat uitgestreken smoelwerk van Kamp op z'n bek te slaan. We worden verneukt! … [Lees meer...] overWe worden verneukt!, schreef de hoogleraar
Hè hoort niet bij de Nederlandse taal
Maar wel bij de Nederlandse cultuur Door Marc van Oostendorp Is hè een woord? Dat vraag ik me sinds gisterenmiddag ineens af. Ik was bij een bijeenkomst waar Engels werd gesproken en ook een paar Nederlanders aan het woord kwamen. Sommige van hen doorspekten hun lezingen, met Engels: - If we do this, hè, we will not succeed. De praatjes waren allemaal in … [Lees meer...] overHè hoort niet bij de Nederlandse taal
