Door Marc van Oostendorp Sommige boeken maken de lezer vreselijk jaloers. In ieder geval mij: wat moet het fijn zijn geweest om over dit onderwerp te schrijven! Om hier onderzoek naar te mogen doen, om hier een paar jaar over na te denken, om deze wereld te mogen verkennen! De woordenaar, het boek van de historica Sandra Langereis over de legendarische zestiende-eeuwse … [Lees meer...] overEen intellectueel ondernemer in de zestiende eeuw
Google Translate: ook de maker gelooft er niet meer in
Door Marc van OostendorpTerwijl de managers in de academische wereld nog documenten schrijven waarin ze big data als dé grote revolutie van de komende twintig jaar in de digital humanities zien, houdt het bedrijfsleven het inmiddels voor gezien. Dat blijkt uit nu weer uit een berichtje dat in een onopvallend hoekje van het internet verscheen: Franz Och, sinds 2004 het hoofd van … [Lees meer...] overGoogle Translate: ook de maker gelooft er niet meer in
Het recht op een sikkeneurige docent
Door Marc van Oostendorp Hebben studenten recht op meeslepend onderwijs? Ik heb er deze week over geschreven en een oudere collega, een van de beste docenten die er zijn, sprak mij er verontrust op aan. Moest er inderdaad niet veel meer gebeuren aan de onderwijsvaardigheden? Zouden universitair docenten niet ook op de beoordelingen door studenten moeten worden afgerekend? Nee, … [Lees meer...] overHet recht op een sikkeneurige docent
Zo’n grote fles bier
Door Marc van Oostendorp Langzaam ontdekken de taalkundigen hun lichaam. Het is een langdurig proces: net als iedereen in de westerse cultuur – en vermoedelijk ook bijvoorbeeld de Chinese of de Japanse – zijn we geneigd om aan taal te denken als een rij letters op een blad papier of een beeldscherm. Terwijl de meeste taal natuurlijk gesproken wordt en vluchtig is als … [Lees meer...] overZo’n grote fles bier
Awaters klinkers
Door Marc van Oostendorp Het is een regenachtige dag en dus lezen we het gedicht Awater van Martinus Nijhoff (hier): "Het wil niet als geheel een vorige eeuw / puinhopen zien en zingen van mooi weer'. Het gedicht bestaat uit zeven duidelijk van elkaar te onderscheiden delen, die van elkaar gescheiden zijn door een witregel. Ieder deel wordt gekarakteriseerd door een klinker: … [Lees meer...] overAwaters klinkers
De universiteit: iedereen moppert, maar niemand doet wat
Door Marc van OostendorpDe bundel Waartoe is de universiteit op aarde? opent met een paar opstellen van studenten. Toen ik die las, moest ik de verleiding weerstaan om het boek woedend in een hoek van de kamer te gooien. Gelukkig heb ik dat niet gedaan.Die studenten weten namelijk precies waartoe de universiteit op aarde is: om hen te amuseren. Bladzijden lang mogen ze klagen … [Lees meer...] overDe universiteit: iedereen moppert, maar niemand doet wat
Nederlanders imitere
Door Marc van OostendorpGisterenavond ging ik met een Duitse en een Zuid-Afrikaanse taalkundige pizza eten en bier drinken. Dat werd al snel gezellig, omdat het gesprek kwam op het imiteren van Nederlanders. Wat moet je doen om een beetje overtuigend, of in ieder geval grappig als een Nederlander te klinken?Volgens de Afrikaan klonk je al behoorlijk Nederlands wanneer je drie … [Lees meer...] overNederlanders imitere
‘Spannend’ verandert van betekenis
Het gebruik van het woord spannend is geloof ik aan het verschuiven. Het gebeurt langzaam – daar is het een verschuiving voor – en het is daarom moeilijk om er de vinger op te leggen. Neem de recente aflevering van Zomergifjes hierboven. Na ongeveer 35 seconden ontspint zich de volgende dialoog tussen de presentator en de gast, Linda Duits: - Heb je er zin … [Lees meer...] over‘Spannend’ verandert van betekenis
‘Bak’ wordt ‘pak’ in het Afrikaans
Door Marc van OostendorpDezer dagen is de beroemde Zuid-Afrikaanse taalkundige Andries Coetzee in Nederland. Hij gaf gisteren een lezing waarin hij liet zien dat jongeren in Zuid-Afrika het woord 'bak' uitspreken als 'pak', en het woord 'das' als 'tas' – en dat ze toch het verschil kunnen blijven horen.Het verschil tussen een [b] en een [p] is in het Nederlands en in het 'oude' … [Lees meer...] over‘Bak’ wordt ‘pak’ in het Afrikaans
Aangenomen met revisies. Over peer review in de geesteswetenschappen
Door Marc van OostendorpDat het systeem van peer review niet werkt, dat is mijn schuld. Ga maar na: ik moest deze week een artikel beoordelen voor een van de beste internationale tijdschriften op mijn vakgebied. Dat artikel was briljant: een baanbrekend nieuw idee, overtuigend uitgevoerd, heel duidelijk opgeschreven. Niets op aan te merken, behalve een typefout op pagina … [Lees meer...] overAangenomen met revisies. Over peer review in de geesteswetenschappen
Spreek Nederlands in uw bedrijf! De economen zeggen het
Door Marc van Oostendorp In je bedrijf kun je beter Nederlands spreken dan Engels. Dat is de boodschap die vanuit Tilburg tot ons komt. Een aantal economen heeft er onderzoek naar gedaan, en Nu.nl berichtte er gisteren over: wanneer een taal minder 'toekomstgericht is', doet een bedrijf het beter op het gebied van 'maatschappelijk verantwoord ondernemen'. En het Nederlands … [Lees meer...] overSpreek Nederlands in uw bedrijf! De economen zeggen het
Turks en Nederlands door elkaar: ‘Belki öyle yaparın ik zie wel’
Door Marc van OostendorpIk ben niet taalvaardig genoeg voor codewisseling. Oh, ik spreek heus wel een mondje over de grens, maar zodra mensen talen door mekaar gaan gebruiken sla ik dicht. Ik heb het al wanneer in een gezelschap waarin iedereen, zeg, Engels spreekt, iemand ineens een zin in het Duits tegen me zegt. Dan overvalt me een vreemde gêne die ik niet goed … [Lees meer...] overTurks en Nederlands door elkaar: ‘Belki öyle yaparın ik zie wel’
Het multiculturele voordeel revisited
Door Marc van OostendorpWat was de wereld anders in het jaar 2000! Een groep Nederlandse taalkundigen kwam met een document dat zij 'Het multiculturele voordeel' noemden: dat zou nu niemand meer zomaar durven doen.De opzet van het document, dat de auteurs aanduidden als 'taalkundig manifest' was sympathiek. Aan het eind van de twintigste eeuw had Nederland een systeem opgezet … [Lees meer...] overHet multiculturele voordeel revisited
Kan je taal je dommer of seksistischer maken?
Een genuanceerd 'manifest' over taal en denken Je aandacht is meteen getrokken wanneer je de eerste zinnen leest van het nieuwe boek van de Amerikaanse taalkundige John McWhorter: "Dit boek is een manifest," schrijft hij. "Ik ga hier een idee tegenspreken dat sinds de jaren dertig bepaalde academici in hun greep heeft en dat de laatste tijd ook een sterke invloed heeft … [Lees meer...] overKan je taal je dommer of seksistischer maken?
Wil ik een doosje voor je zoeken?
Door Marc van OostendorpZoals de meeste mensen heb ik specifiekere herinneringen aan de taal van mijn vader dan die van mijn moeder. Zoals je moeder praten, dat is wat je leert als kind, en dus is alles wat je moeder zegt, allemaal volkomen normaal. Ik kan me in ieder geval niets voor de geest halen dat mijn moeder zei en dat ik als kind vreemd vond. Maar bij je vader begint de … [Lees meer...] overWil ik een doosje voor je zoeken?
Poffertjes bij Arnon Grunberg
Door Marc van Oostendorp In de mooie, deze maand verschenen Italiaanse vertaling van Arnon Grunbergs roman Huid en haar blijft één Nederlands woord onvertaald: poffertjes. Dat zegt heel veel over dat boek, en over Grunberg, en over de Nederlandse cultuur. Eten maken – samen eten maken, eten maken voor iemand anders, samen eten maken voor iemand anders – speelt een belangrijke … [Lees meer...] overPoffertjes bij Arnon Grunberg
De conversatie van Italiaanse en Nederlandse dokters
Een vergelijkend onderzoek Door Marc van Oostendorp Over de manier waarop dokters en patiënten met elkaar praten, is inmiddels een uitgebreide literatuur geschreven. Maar je moet het zelf meegemaakt hebben om er écht over te kunnen meepraten. De afgelopen maanden heb ik een vergelijkend onderzoek gedaan naar de verschillende manieren waarop Nederlandse en Italiaanse artsen … [Lees meer...] overDe conversatie van Italiaanse en Nederlandse dokters
Het verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
Door Marc van OostendorpWanneer is het precies dinsdag? Er is, geloof ik, een verschil tussen de volgende zinnen: Ik ga dinsdag naar de markt. Ik ga dinsdags naar de markt. (=Ik ga op dinsdag naar de markt.) Ik ga op een dinsdag naar de markt.Naar mijn gevoel betekent de eerste zin, met alleen dinsdag, dat er een specifieke dinsdag is (de eerstvolgende) wanneer ik naar de … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘dinsdag’ en ‘op dinsdag’
Wetenschap, waarheid en verwarring aan het strand
Door Marc van Oostendorp Als iemand nog een tip wil voor wat te lezen aan het strand, zeg ik: The Structure of Scientific Revolutions van Thomas Kuhn. Ja, ik weet ook wel dat dit boek al meer dan vijftig jaar oud is – het verscheen in 1962 –, en dat je allang weet wat er in wordt uitgelegd. Maar lees het toch maar, of lees het nog eens. Het hoort echt bij de klassieken, in … [Lees meer...] overWetenschap, waarheid en verwarring aan het strand
Weblog, clubgevoel en onrust
Door Marc van Oostendorp Goed nieuws, gisteren: de Tweede Kamer heeft bepaald dat de eindexamens voortaan niet meer alleen beoordeeld moeten worden door het College voor Examens, dat de controle achteraf tot nu toe deed terwijl het zelf ook vooraf verantwoordelijk was voor die examens. Daar komt nu dus als het goed is een einde aan. Hopelijk gaat dat de kwaliteit van de … [Lees meer...] overWeblog, clubgevoel en onrust
Er is slechts één manier om een gedicht te vatten
Door Marc van OostendorpPaul Claes kent geen twijfel. Hij weet hoe gedichten gelezen moeten worden, hij heeft de formule gevonden om dat te doen. Wie zijn methode volgt, kan ieder gedicht, hoe obscuur het ook is, openbreken en er de ware betekenis uit halen. Dat blijkt – ook weer – uit zijn nieuwe bundel opstellen De sleutel, waarin hij 'vijfentwintig gedichten van Noord en … [Lees meer...] overEr is slechts één manier om een gedicht te vatten
Een ivoren toren in het drijfzand
Door Marc van Oostendorp Een foto waarop je naakt op een campingtafel danst schijn je nooit meer van internet af te krijgen, maar alle andere documenten zakken als je niet uitkijkt langzaam weg in het digitale drijfzand. Waar zijn de weblogs van vorig jaar? Deze week heeft iemand mijn oude stukjes voor Neder-L zoveel mogelijk opgespoord: de stukjes van voor 2010, … [Lees meer...] overEen ivoren toren in het drijfzand
Overkwam, over kwam
Over de spaties van Judith Herzberg Door Marc van Oostendorp Judith Herzberg is van onze dichters de meest klassieke. Ze weet af en toe het ideaal te bereiken: gedichten die op het eerste gezicht heel simpel en huiselijk lijken, maar bij nader inzien heel raadselachtig zijn en een groot gevoel uitdrukken. Gedichten die klinken als spreektaal, maar waar bij nader inzien iedere … [Lees meer...] overOverkwam, over kwam
Een toren van boeken in mijn broekzak
Over lezen op je telefoonDoor Marc van OostendorpAmsterdam ZuidTerwijl ik hier gezellig een stukje voor jullie uittik, en de vakantiebieb vanmiddag weer begint met distributie van gratis e-boeken, stort de markt voor e-readers in elkaar. Eerder deze maand legde de Amerikaanse ambassadeur in Londen de ambtseed af met haar hand op zo'n ding, maar dat zal dus ook wel een … [Lees meer...] overEen toren van boeken in mijn broekzak
I am soooo happy!
'Emotionele besmetting' op Facebook Door Marc van Oostendorp Misschien gaan jullie nu ook wel van Facebook af: want dat bedrijf heeft zonder dat we het weten een grootscheepse taalproef met ons gedaan! Het is in het nieuws gekomen als een experiment naar 'emotionele besmetting', maar het gaat feitelijk over woordjes. En ik denk dat Facebook met het experiment vooral een bak … [Lees meer...] overI am soooo happy!
