Een vragenlijstjeDoor Marc van Oostendorp Ruim een jaar geleden schreef ik al eens over ons onderzoekje naar de klemtoon in doodziek en zeeziek. In het laatste bijvoeglijk naamwoord ligt de klemtoon onveranderlijk op het eerste lid (dat geef ik aan met onderstreping):- Het kind is zeeziek.- Het zeezieke kind ligt in bed.Maar bij doodziek is dat anders. … [Lees meer...] overNogmaals ‘doodziek’
Wetenschappelijke discussie in het openbaar
Over taalkundige blogsDoor Marc van Oostendorp Terwijl in de echte wereld het weblog alweer op zijn retour is, hebben de taalkundigen het medium nu ineens ontdekt. Dat wil zeggen, het is inmiddels alweer tien jaar geleden dat de Amerikaanse foneticus Mark Liberman zijn Language Log begon – maar dat is vooral een populair-wetenschappelijk blog (en de moeder van alle … [Lees meer...] overWetenschappelijke discussie in het openbaar
Klankencyclopedie van het Nederlands (34): [ʃ, ʒ, ɲ, ɕ]
Door Marc van Oostendorp[ʃ, ʒ, ɲ, ɕ] We zijn nu in de Klankencyclopedie aangekomen bij de klanken waarover je zou kunnen discussiëren: horen ze eigenlijk wel bij de standaard-klankverzameling van het Nederlands? Horen we aan het begin van sjouwen wel een enkele klank [ʃ], of het toch eerder [sj]? En zit er in beige een [ʒ], of is het [zj]? Is het [oraɲə] of … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (34): [ʃ, ʒ, ɲ, ɕ]
Het Vlaams groeit aan elkaar
Door Marc van Oostendorp Als het artikel dat Sarah van Hoof deze maand publiceert in het tijdschrift Nederlandse Taalkunde representatief is voor haar proefschrift, belooft dat een spannend, om niet te zeggen: verontrustend boek te worden.(Het artikel heet Feit en fictie en haar proefschrift heet ook zo, dus ik neem aan dat het een een samenvatting is van het … [Lees meer...] overHet Vlaams groeit aan elkaar
Wouter Pieterse krijgt een iPad
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van Oostendorp "Goed om te zien, Joop, Femke, Rie, Gerard, Sophia", zei Wouter Pieterse, hoogleraar Financiële Letterkunde en liefhebber van voornamen, "dat jullie er allemaal zijn. Voor jullie ligt een iPad. Die hebben we allemaal gekregen van het faculteitsbestuur, om deze … [Lees meer...] overWouter Pieterse krijgt een iPad
Penantie
Door Marc van OostendorpIn het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde staat een artikel van de Utrechtse taalkundige Wim Zonneveld over 'de vroegste geschiedenis van voetbalvocabulair in het Nederlands'. Van alles en nog wat wordt in het artikel belicht: dat goal in de concrete betekenis – de palen waartussen de bal moet worden geschoten – al vrij snel wordt … [Lees meer...] overPenantie
Het Koningslied is een populistisch lied
Door Marc van Oostendorp Bent u al aan het oefenen op het nieuwe 'Koningslied' dat we op 30 april allemaal moeten gaan zingen? Er valt enorm veel uit te leren over wat het Nederlanderschap aan het begin van de 21ste eeuw betekent.Muzikaal is het een allegaartje dat de laatste jaren steeds uit de kast wordt gehaald als de nationale eenheid benadrukt moet worden: een zoete … [Lees meer...] overHet Koningslied is een populistisch lied
Überfijne tijd in de middeleeuwen
Door Marc van Oostendorp2013 moet het jaar worden van het Gruuthusehandschrift, die grote schat aan vooral liedteksten uit het jaar 1400. Binnenkort verschijnt er een wetenschappelijke editie van Herman Brinkman, momenteel is er in Brugge een tentoonstelling, en er is nu ook een mooi uitgegeven en geïllustreerde selectie, ook van Brinkman, van teksten uit het handschrift, … [Lees meer...] overÜberfijne tijd in de middeleeuwen
Socrates geeft een weblecture
Door Marc van OostendorpOmdat ik binnenkort een presentatie moet geven over het inzetten van internetvideo's voor het onderwijs, heb ik de afgelopen dagen een beetje gebladerd op sites zoals weblectures.nl. Ik ben geïnteresseerd in het onderwerp, maar ik word peilloos treurig als ik teveel zinnen moet lezen als 'Een goed onderwijsontwerp, dus ook van weblectures, is 'aligned': … [Lees meer...] overSocrates geeft een weblecture
Rucola
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van Oostendorp Terwijl professor Pieterse aan zijn postdoctorale onderzoekster Femke probeerde uit te leggen dat er helemaal geen strategie hoefde te worden uitgedacht voor de aanstaande heidagen, omdat er helemaal geen onenigheid te verwachten was, zat Rie Veld een kamer verderop … [Lees meer...] overRucola
Aamborstig
Door Marc van OostendorpTon den Boon is de meest getalenteerde lexicograaf van Nederland. Van Dale mag zich gelukkig prijzen dat hij voor die uitgeverij werkt: hij is Nederlands hoofdredacteur van de Grote Van Dale (er is ook een Vlaamse hoofdredacteur, Ruud Hendrickx) en maakt een dagelijkse rubriek, het Woord van de Dag. Dat is een verbazingwekkende rubriek: ik begrijp niet … [Lees meer...] overAamborstig
Klankencyclopedie van het Nederlands (33): [ø]
Door Marc van Oostendorp[ø] De [ø] maak je door je lippen te ronden en de achterkant van je tong op te tillen – zoals je doet bij de [y], maar met de tong wat minder hoog.Een van de wonderlijkste en mooiste eigenschappen van de Nederlandse [ø] is dat we hem spellen met eu. Dat is een goede manier van schrijven, wanneer je de theorie volgt die stelt dat klinkers … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (33): [ø]
De t in stroop
Door Marc van Oostendorp Waar komt de [t] in het Nederlandse woord stroop vandaan? Dat vroeg een Amerikaanse taalkundige me onlangs, en ik wist het niet. In de Etymologiebank had hij zelf al het volgende gevonden: "siroop via seroop in sroop [1657; WNT]"Inderdaad blijkt sroop in deel XIV van het Woordenboek der Nederlandsche Taal te staan. Het is het laatste woord van dat … [Lees meer...] overDe t in stroop
Weg met het wetenschappelijke artikel
Door Marc van Oostendorp Het wetenschappelijk artikel, daar moeten we toch eigenlijk ook maar eens vanaf zien te raken. Er wordt de laatste tijd veel gediscussieerd over nieuwe manieren van publiceren, maar die gaan eigenlijk altijd over een aspect dat niet eens zo interessant is. Wie beheert de tijdschriften – commerciële uitgevers of openbare instellingen zoals … [Lees meer...] overWeg met het wetenschappelijke artikel
Connectives in the work of Harry Mulisch
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'Door Marc van OostendorpVeel tijd om na te denken over de vraag welke student hem zo'n raar bericht via Facebook had gestuurd, had Wouter Pieterse, hoogleraar Financiële Letterkunde, niet. Zonder kloppen stond daar ineens Femke Nooitgenoeg midden in zijn kamer, een postdoc die altijd een beetje … [Lees meer...] overConnectives in the work of Harry Mulisch
‘Minder verbeteringen zorgt voor meer succes.’ Zorgen of zorgt?
Door Marc van OostendorpDe afgelopen week was ik op reis, maar gelukkig zijn er altijd collega's die me op de hoogte houden van wat er ondertussen allemaal thuis gebeurt. Zo werd ik vorige week vrijdag tijdens mijn mijmeringen aan de Zweedse kust ineens iogeschrikt dit bericht:Heet van de naald: vanmiddag verscheen in de Volkskrant dit artikel onder wisselende koppen. … [Lees meer...] over‘Minder verbeteringen zorgt voor meer succes.’ Zorgen of zorgt?
Professor Pieterse gaat op Facebook
Aflevering 3 van het academisch misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'Door Marc van Oostendorp Professor Pieterse had niet lang de tijd om na te denken over de discussie die hij met Joop had gevoerd, want hij moest eerst op Facebook kijken of er al iemand had gereageerd op het grappige filmpje van een stokstaartje dat in slaap aan het vallen was dat hij had … [Lees meer...] overProfessor Pieterse gaat op Facebook
Klankencyclopedie van het Nederlands (32): [ə]
door Marc van Oostendorp[ə] De [ə], de laatste klinker van mode, is de meest inhoudsloze klank van het Nederlands en tegelijk de klank waar waarschijnlijk het meest over geschreven is, en waar ook het meest over te vertellen valt. (Hier is een Engelstalig wetenschappelijk overzichtsartikel dat ik een jaar of tien geleden over de sjwa schreef.)Neem alleen de naam van … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (32): [ə]
Taalkundigen voor de filmindustrie
Door Marc van Oostendorp Op zeker moment breekt voor ieder van ons het moment aan om op zoek te gaan naar geld voor onderzoek. Er staan steeds weer getalenteerde jonge mensen op die dingen willen onderzoeken en voor wie er geen banen zijn. En dus moeten we projecten schrijven. En omdat er zoveel mensen projecten schrijven, zijn de kansen klein dat een project gehonoreerd … [Lees meer...] overTaalkundigen voor de filmindustrie
Want en omdat
Wat is het verschil in betekenis tussen want en omdat? Dat valt niet altijd gemakkelijk vast te stellen: - Ik ben blij omdat ik gewonnen heb met ganzenborden. - Ik ben blij, want ik heb gewonnen met ganzenborden. Toch is zo'n verschil er wel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat sommige zinnen wel met want aan elkaar verbonden kunnen worden, maar niet met … [Lees meer...] overWant en omdat
De verleden tijd van lijken (2)
Een misdaadfeuilletonDoor Marc van Oostendorp "Ik vertik het!" riep Joop ineens. "We zijn hier toch een a-ca-de-mi-sche opleiding." Hij telde de lettergrepen van het woord academische op zijn vingers. "De studenten mogen toch ook wel wat leren! We doen hier toch geen Frank-furt-stu-dies! Ik wil helemaal geen veertig studenten! Er hoeven toch geen honderden studenten per … [Lees meer...] overDe verleden tijd van lijken (2)
Onderzoek naar vieze woorden
Door Marc van Oostendorp Op het Amerikaanse Language Log en de al even Amerikaanse online-tijdschriften Slate en The Atlantic was er eerder deze week discussie over woordaversie: de weerzin die mensen kunnen voelen tegen woorden, zonder dat de gebruikelijke redenen van toepassing zijn. Het zijn geen scheld- of vloekwoorden, ze worden ook niet 'fout' gerekend … [Lees meer...] overOnderzoek naar vieze woorden
De verleden tijd van lijken
Een misdaadvervolgverhaal (1) Door Marc van Oostendorp De specialist in Middelnederlandse voegwoorden nieste. Dat deed hij altijd, niesen, wanneer je hem vroeg om iets binnen een week te doen. "Ik heb slechts een parttime aanstelling", waarschuwde hij, terwijl hij zijn neus afveegde met de smoezelige mouw van zijn donkerpaarse colbertje. "Maar Joop", zei Wouter … [Lees meer...] overDe verleden tijd van lijken
Schaf de rampzalige taaltoets af
Door Marc van Oostendorp Zodra de Nederlandse regering zich met taal gaat bemoeien, is het resultaat gegarandeerd tenenkrommend. Het RTL Nieuws had afgelopen zaterdag weer eens een item over de volslagen belachelijke 'taaltoets' die de overheid sinds enkele jaren afneemt aan mensen die van buiten de EU naar ons land willen komen emigreren.Die toets wordt afgenomen … [Lees meer...] overSchaf de rampzalige taaltoets af
Klankencyclopedie van het Nederlands (31): [r]
door Marc van Oostendorp[r] De r kun je als spreker van het Nederlands op heel veel verschillende manieren maken. Dat is een van de vele raadselen die deze klank omgeven, want al die verschillende manieren hebben heel weinig met elkaar te maken. Hoezo kunnen we dan eigenlijk zeggen dat het toch om een en dezelfde klank gaat? Er is de r die je maakt door je tongpunt te … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (31): [r]
