Het is altijd een mooi moment, wanneer een promovendus zijn eerste artikel gepubliceerd krijgt in een wetenschappelijk tijdschrift. Maar deze keer was er toch iets vreemds aan de hand. Een collega uit Zuid-Frankrijk had via e-mail contact opgenomen met F., omdat ze zijn artikel moest beoordelen voor een tijdschrift en ze een paar achtergrondvragen had. Nog voor F. kon antwoorden, drie uur later, had hij al een bericht binnen van de redactie: dat zijn artikel geaccepteerd was. Of hij maar 600 dollar wilde neerleggen.
De naam van het tijdschrift: Open Journal of Modern Linguistics (OJML). Ik had er al van gehoord, van de obscure tijdschriften die wanhopige onderzoekers tegen vergoeding een publicatieforum bieden, en ik krijg ook zelf af en toe wel een e-mail van een of ander blad dat gevestigd is in Hong Kong en dat gehoord heeft van mijn internationale reputatie als moleculair bioloog en mij nu verzoekt om een artikel voor hun tijdschrift International Molecular Biology Today – maar nu is het dubieuze wetenschappelijke tijdschrift daadwerkelijk mijn leven binnengedrongen.
Hoe het werkt: wetenschappers moeten publiceren. Je richt dus als avonturier een internettijdschrift op, haalt zoveel mogelijk kopij binnen, en plaatst het dan, op kosten van de auteur. (Ja, het Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen, wat u zegt; alleen hoeft de redactie van deze moderne variant niet eens een drukker te regelen.)
Deze maand heeft de Elsevier een zo te zien een stuk serieuzer, ‘open access’-tijdschrift voor de taalwetenschap aangekondigd, Ampersand. Het eerste jaar werkt het met een gereduceerd tarief van 400 euro per artikel.
De drie redacteuren van Ampersand zijn – anders dan bij OJML – bekende en respectabele taalgeleerden, die ongetwijfeld oprecht gaan proberen een mooi tijdschrift te maken. Een beetje onheilspellend is wel dat op de aankondiging van de uitgever te lezen staat:
The journal benefits from a series of cross-editorial agreements with other key linguistics journals including Lingua¸ Journal of Pragmatics, Language & Communication, System, Journal of English for Academic Purposes and Journal of Phonetics. Under these agreements, selected papers that have already been reviewed may be passed to Ampersand to facilitate fast and efficient editorial decision-making.
Die andere tijdschriften zijn ook van Elsevier; ik kan de tekst niet anders lezen dan dat een artikel dat ergens anders is afgewezen hier alsnog voor het gereduceerde tarief van 400 euro kan worden geplaatst. (Een bevriende redacteur wijst me erop dat artikelen ook kunnen worden afgewezen omdat ze inhoudelijk niet geschikt zijn voor een ander blad; maar de inhoudelijke reikwijdte van de genoemde tijdschriften samen lijkt me al heel breed en de redactie van Ampersand heeft geen duidelijk eigen profiel gedefinieerd.)
Ik vermoed dat het geen toeval is dat de redacteuren alle drie in het Verenigd Koninkrijk werken. De wetenschappers daar zitten inmiddels als ratten in de val, nadat de regering er enkele jaren geleden besloten heeft dat alle wetenschappelijke artikelen open access moeten zijn, dat wil zeggen: gratis voor iedereen te lezen via internet. Dat was idealistisch bedoeld, maar sinds die tijd moeten Britse wetenschappers dus publiceren in open access-tijdschriften en daar zelf veel geld voor betalen. Die 400 euro zijn zo bezien nog heel schappelijk: er zijn vooraanstaande tijdschriften die een paar duizend euro vragen.
Maar het geeft wel een ongemakkelijk gevoel dat op deze manier grote uitgevers als Elsevier (tot voor kort ook uitgever van het Journal of King Saud University – Languages and Translation, inmiddels gesloten ‘due to business reasons’) blijven bepalen wie er precies hoeveel betaalt voor uit belastinggeld vervaardigde publicaties.
Laat een reactie achter