Door Marc van OostendorpEen van de eigenaardige aspecten van het rapport over de fraudulente antropoloog Mart Bax, is dat het een poëtische titel gekregen heeft: Draaien om de werkelijkheid. De ondertitel van het rapport is veel duidelijker: Rapport over het antropologisch werk van prof. em. M.M.G. Bax. Waarom heeft de commissie het daar niet bij gelaten?De titel is … [Lees meer...] overHet rapport Mart Bax en wetenschappers die eigenlijk schrijver willen zijn
Klankencyclopedie van het Nederlands (40): [iː, yː, uː]
Door Marc van Oostendorp[iː, yː, uː] Het Nederlands heeft geen echt lange klinkers. Althans, de [a] in baad is bijvoorbeeld wel systematisch langer dan de [ɑ] in bad, maar die klinkers verschillen ook nog op een andere manier van elkaar: als je de [ɑ] lang aanhoudt, krijg je niet automatisch een [a].Dat ligt iets anders voor de [iː, yː, uː]. De [i] in … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (40): [iː, yː, uː]
Breed uitgemeten Engelse longen en levers
Door Marc van OostendorpVan Johan Zoutman wist ik tot nu toe eigenlijk vooral dat hij een zeeheld was. En dat wist ik dan weer vooral omdat ik vroeger weleens in de Zoutmanstraat kwam, en dus wist dat deze in het Zeeheldenkwartier in Den Haag ligt.Dat hij in 1781 een belangrijke rol had gespeeld bij de Slag om de Doggersbank, was me ontgaan, en ook dat die rol alleen maar … [Lees meer...] overBreed uitgemeten Engelse longen en levers
Zinnelijkheid en lezen
Drie soorten lezersDoor Marc van OostendorpWat is lezen toch een wonderlijke, eigenlijk onbegrijpelijke activiteit. Doordat iedereen het in zijn eigen hoekje zit te doen merk je het meestal niet, maar er blijken grote verschillen te zijn tussen lezers.Zo hebben we de afgelopen dagen kunnen vaststellen dat Paul Dijstelberge geen dyslecticus is. Gisteren verscheen in het … [Lees meer...] overZinnelijkheid en lezen
De neerlandistiek op Twitter
Het ijzingwekkende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenDoor Marc van Oostendorp'Wat moeten we nu,' zei Rie Veld na afloop van de vergadering waarin de op een geheimzinnige wijze tot manager geworden Wouter Pieterse en Gerard hadden uitgelegd dat zij de enigen waren die volgens hun eigen criteria 'excellent' onderzoek deden, en dat daardoor volgens een systeem van … [Lees meer...] overDe neerlandistiek op Twitter
Niet alleen voor oude mannetjes
Dialect en literatuurDoor Marc van OostendorpHet onderstaande is een bewerking van mijn voorwoord bij het boek Schrijvers op streek, dat deze week verscheen. In dat boek staan 20 in dialect geschreven verhalen uit allerlei Nederlandse regio's.Het is helemaal niet zo lang geleden dat schrijven duurwas. Op school kregen de kinderen niet meteen een pen, maar eerst een een potlood: … [Lees meer...] overNiet alleen voor oude mannetjes
Ik wil je, bespeel je
Over de i en de ee van Maaike Ouboter.Door Marc van OostendorpDe nieuwe aanwinst voor het Nederlandse lied is Maaike Ouboter, die dit jaar bekend werd uit het programma De beste singer-songwriter, en die haar liedje Dat ik je mis vervolgens op talloze plaatsen heeft gezongen - zoals op de begrafenis van Prins Friso.Het hypnotiserende karakter van het liedje wordt voor een … [Lees meer...] overIk wil je, bespeel je
Willem-Alexander gaat vanmiddag niet slissen!
Taal als grappige invalshoek op het nieuwsDoor Marc van Oostendorp Het is dat ik dezer dagen om zo te zeggen op retraite ben, dus mij zult u niet zien of horen, maar ik weet zeker dat er wat taalgeleerden op de radio of tv zullen verschijnen. Want taal is voor sommige mensen hun lust en hun leven, voor anderen een angstaanjagend schoolvak, en voor nog weer anderen een onderwerp … [Lees meer...] overWillem-Alexander gaat vanmiddag niet slissen!
DWDD in de 19e eeuw
Over Ellendige LevensDoor Marc van OostendorpPijn. Armoe. Ruzie. Gedoe met zedenprekers. Twijfel aan God. Moeders die te vroeg overlijden. Kinderen die überhaupt overlijden. Niets bleef de negentiende-eeuwse Nederlandse schrijver bespaard.In hun boek Ellendige levens brengen Rick Honings en Olf Praamstra 27 opstellen samen over evenzoveel ongelukkigen.Ieder van die artikels is … [Lees meer...] overDWDD in de 19e eeuw
Bekentenis van een digitaal lezer
Door Marc van Oostendorp Ik durf het nauwelijks te bekennen, maar ik begrijp niet wat mensen beweegt om te keer te gaan tegen het digitale boek. Wie een echte lezer wil zijn, moet zweren bij papier. Oké, stukkies kun je lezen van een scherm, is de redenering. Maar het echte lezen, het geconcentreerd opgaan in een tekst, een kunstwerk van hogere allure, dat kan toch echt … [Lees meer...] overBekentenis van een digitaal lezer
Uitspraaktips van de deskundige
Door Marc van OostendorpSoms kom ik onverhoeds in aanraking met mensen die er verstand van hebben. Zo zou ik deze week een tekstje voorlezen voor een filmpje dat de KB aan het maken is. 'Heb je weleens een voice over ingesproken?' vroeg de regisseur die de rest van de week bezig was geweest met het filmen van straatprijzen voor de Postcodeloterij.Dat had ik niet, dus … [Lees meer...] overUitspraaktips van de deskundige
Suffixsonnet: -baar
Een suffixsonnet is een sonnet dat iets vertelt over een suffix. Dit is het eerste suffixsonnet ooit.Door Marc van OostendorpHet suffix -baar, dat maakt 'n adjectiefvan werkwoorden als vragen, schrijven, roepen,maar niet van klagen, kijven of van snoepen.Dat komt, de eerste drie zijn transitief:een x-baar y is 'n y dat zich laat x-enwaarbij y voor het lijdend voorwerp … [Lees meer...] overSuffixsonnet: -baar
Tussen ons allen vallen eierschalen
Over een gedicht van Maria van DaalenDoor Marc van OostendorpIk treed dezer dagen in het voetspoor van de dichteres Maria van Daalen. Zij was een paar jaar geleden op het NIAS in Wassenaar om hier gedichten te schrijven. Ik ben hier om na te denken over het ritme van, onder andere, gedichten.Een van Van Daalens gedichten staat op de muur geschilderd van een gebouwtje waar … [Lees meer...] overTussen ons allen vallen eierschalen
Werd Gezondheid ooit moe?
De poëzie verwijderd uit Wolff en DekenDoor Marc van Oostendorp"De Bourgogne", zo staat er op het internet te lezen, "is een nog niet zo bekend wandelgebied in midden Frankrijk." Dat heeft dan in ieder geval niet gelegen aan de Nederlandse schrijfsters Elisabeth Wolff (1738-1804) en Agatha Deken (1741-1804), want zij publiceerden in 1798 een viertal lange gedichten onder de … [Lees meer...] overWerd Gezondheid ooit moe?
Output financiering
Het razend spannende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenMarc van OostendorpTijdens de vergadering die volgde, gaf Wouter Pieterse een toonbeeld van nonverbale communicatie. Zodra een medewerker wat zei, veranderde hij, wie het ook was, en wat die ook zei, in één groot en aandachtig oor. Hij ging voorover zitten, keek de spreker geboeid aan, dronk ieder woord in, … [Lees meer...] overOutput financiering
Een gloednieuw rekenmodel
Het angstaanjagende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenMarc van OostendorpJoop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden, niesde. Wat was er eigenlijk in de zomer gebeurd, dacht hij, terwijl hij om zich heen keek tijdens de eerste vakgroepvergadering van het nieuwe jaar.Vlak voor de zomer waren ze nogal in paniek geweest omdat de vakgroepvoorzitter W. Pieterse, … [Lees meer...] overEen gloednieuw rekenmodel
We worden verneukt!, schreef de hoogleraar
Door (prof. dr.) Marc van OostendorpGisteren hadden de voorzitter van College van Bestuur en de rector magnificus van de Radboud Universiteit een 'stevig gesprek' met de hoogleraar Roos Vonk. De reden was dat ze het volgende bericht op Twitter had geplaatst: Ik ben zo chagrijnig door AH,heb zin om dat uitgestreken smoelwerk van Kamp op z'n bek te slaan. We worden verneukt! … [Lees meer...] overWe worden verneukt!, schreef de hoogleraar
Hè hoort niet bij de Nederlandse taal
Maar wel bij de Nederlandse cultuur Door Marc van Oostendorp Is hè een woord? Dat vraag ik me sinds gisterenmiddag ineens af. Ik was bij een bijeenkomst waar Engels werd gesproken en ook een paar Nederlanders aan het woord kwamen. Sommige van hen doorspekten hun lezingen, met Engels: - If we do this, hè, we will not succeed. De praatjes waren allemaal in … [Lees meer...] overHè hoort niet bij de Nederlandse taal
De hartslag van de dichter
Door Marc van Oostendorp Waarom dichten de dichters niet regelmatiger? Jacob Israël de Haan, bijvoorbeeld, waarom schreef die de regel: Beleeft in den herfsttijd zijn laatste bloei Waarom schreef hij niet: Beleeft in herfsttijd zijnen laatsten bloei of: Beleeft in tijd van herfst zijn laatste bloei of: Beleeft in herfstgetij zijn laatste bloei In die … [Lees meer...] overDe hartslag van de dichter
Een felbegeerde, onlogische badge
Mijn avonturen in de KB (1)Door Marc van OostendorpWie zou er nu geen kamer willen hebben in een bibliotheek? Dat de eerste boekenkasten nog geen drie meter van je verwijderd zijn, en dat je desalniettemin een deur hebt die je dicht kunt doen. Dat je miljoenen boeken onder handbereik hebt, dat alle kranten iedere ochtend bezorgd worden. En dat je zelf mag bedenken wat je … [Lees meer...] overEen felbegeerde, onlogische badge
Klankencyclopedie van het Nederlands (39): [au]
Door Marc van Oostendorp[au] De [au] is samen met de [ɛi] en de [ʌy] een van de drie tweeklanken van het Nederlands. In zo'n tweeklank, of diftong, zit altijd beweging: in het geval van de [au] begin je met de kaak omlaag (zoals bij de [a]), en eindig je met de kaak nogal ver omhoog en je lippen gerond (zoals bij de [u]).Door een uit te spreken, laat je bovendien … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (39): [au]
De woordenlijst als de hele wereld
Door Marc van OostendorpWat is de relatie tussen godsdienst en woordenboeken? Vorig jaar lag er een Geelwit Boekje op mijn bureau, waarin de taal van de Nederlandse (en Vlaamse) katholieken aan de orde kwam. Nu ligt er Bewogen woorden, een Klein apostolisch woordenboek dat zijn woorden betrekt van het Apostolisch Genootschap, volgens Wikipedia 'een vrijzinnig religieuze … [Lees meer...] overDe woordenlijst als de hele wereld
Meld zich aan!
Door Marc van OostendorpWe waren gisterenmiddag aan het roddelen over de gebiedende wijs (ja, dat doen wij nu eenmaal graag op vrijdagmiddag), toen we ineens op de volgende puzzel stootten: waarom kun je de eerstvolgende zin wel zeggen, en de tweede niet?- Meld u aan!- Meld zich aan! [uitgesloten] Je kunt de vraag ook op een andere manier stellen: wat voor functie heeft … [Lees meer...] overMeld zich aan!
Hoe de taal dicht gaat slibben
Het taalnieuws van het jaarDoor Marc van OostendorpHet belangrijkste taalnieuws van het jaar staat deze week ergens achteraf in een donker hoekje van Onze Taal, alsof het er helemaal niet toe doet. In een artikel dat verder gaat over het curieuze verschijnsel dat tekstschrijvers soms expres woorden afwijkend spellen op webpagina's om hoger in de ranking van Google te komen … [Lees meer...] overHoe de taal dicht gaat slibben
Hoe de huig-[R] oprukt in Vlaanderen
Door Marc van OostendorpVan alle klanken in menselijke talen, trekt de [r] ongetwijfeld de meeste belangstelling. Dat is ook terecht: er is inmiddels bijna overal wel iets mee aan de hand, bijvoorbeeld in de manier waarop hij wordt uitgesproken, of juist niet.In het nieuwe boek Rhotics, New Data and Perspectives staan artikelen over de manier waarop Franse kinderen en … [Lees meer...] overHoe de huig-[R] oprukt in Vlaanderen
