Door Marc van OostendorpDat het betrekkelijk eenvoudig is om onzinnige artikelen gepubliceerd te krijgen in het alom gerespecteerde Science, bleek deze week weer eens. Een medewerker van het blad had een hele hoop nonsens bij elkaar geveegd en dit gestuurd naar allerlei open access-tijdschriften – wetenschappelijke tijdschriften die hun inhoud gratis op internet ter … [Lees meer...] overWetenschappelijk Lijmen
Het beter ik van Simon Carmiggelt
Door Marc van Oostendorp Omdat Simon Carmiggelt vandaag honderd jaar zou zijn geworden, gaf Van Oorschot onlangs een keuze van honderd verhalen uit zijn werk: Gedundrukt. Koop dat boek vandaag, dan kan het de hele week op de woonkamer liggen en elke dag kunt u er even in snuffelen en u verheugen op aanstaande zondag wanneer u het helemaal kunt lezen.Ik vermoed dat er … [Lees meer...] overHet beter ik van Simon Carmiggelt
De ironische zachte g
Door Marc van Oostendorp De afgelopen week viel het me ineens bij twee mensen op: een ironische zachte g. Iemand die verder met een harde g praat, zegt ineens één woord of woordgroep met een zachte. Eerst was het een collega, een retoricus, die mij om een gunst kwam vragen. Althans als ik de harde g even schrijf als /χ/ en de zachte als /ɣ/ (dat is niet … [Lees meer...] overDe ironische zachte g
Een wolk van 30 keuro
Het gorgonische misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenDoor Marc van OostendorpOpgewonden kwam prof. W. Pieterse, voormalig hoogleraar Financiële Letterkunde en tegenwoordig manager, de kamer van Rie Veld binnen. "Moet je horen!" riep hij. "Ik heb geweldig nieuws! Het heeft gewerkt!" "Nou, en of het gewerkt heeft!" zei Rie humeurig, en ze wees op de postdoc … [Lees meer...] overEen wolk van 30 keuro
Geen woord te veel
Over literatuurwetenschap, naar aanleiding van Literatuur in de wereldDoor Marc van OostendorpIk las deze week Literatuur in de wereld en keek daarbij af en toe raar op. In dit Handboek moderne letterkunde, dat vorige week bij uitgeverij Vantilt verscheen, leggen een aantal vooraanstaande letterkundigen uit hoe de moderne literatuurwetenschap ervoor staat. … [Lees meer...] overGeen woord te veel
De STCN en boekhistorisch onderzoek
Door Paul Dijstelberge Allereerst mijn excuses aan de lezers die naar een stuk op deze plaats werden doorverwezen en een andere inhoud aantreffen dan ze op basis van de verwijzingen verwachtten. Ik heb het ingrijpend herschreven omdat twee eerdere versies wat onaardige en niet terzake doende opmerkingen bevatten. Ik heb Inger Leemans dan ook mijn verontschuldigingen … [Lees meer...] overDe STCN en boekhistorisch onderzoek
Edoch: voorgewend deftig
Door Marc van OostendorpIk treed af en toe op in een radioprogramma, en voor mij komt er dan altijd een weerman aan de telefoon. En die weerman zegt dan tijdens zijn weerpraatje (hij mag ook de barometerstanden zeggen en de weerspreuk van de dag, ach, was ik ook maar weerman) af en toe edoch.Ik hoop dat iemand ooit een uitgebreide studie doet naar het gebruik van dat woord, … [Lees meer...] overEdoch: voorgewend deftig
Lieve groeten van Mirjam Rotenstreich
(De vrouw van Adri van der Heijden)Door Marc van Oostendorp Gisteren kreeg ik een e-mail van Mirjam Rotenstreich, de vrouw van A.F.Th. van der Heijden (ze gebruikte ook zijn e-mailadres, althans de afzender van het bericht was 'Adri van der Heijden'). Het is mijn gewoonte niet om privé-correspondentie openbaar te maken, maar de inhoud van deze mail lijkt me van voldoende … [Lees meer...] overLieve groeten van Mirjam Rotenstreich
Zuiver Fries heeft nooit bestaan
(Net zo min als zuiver Nederlands)Door Marc van OostendorpDe geschiedenis van het Fries begint met het Latijn. Dat was in ieder geval de eerste geschreven taal waarvan we weten dat hij in onze streken gebruikt werd. Daarnaast werden er pakweg tweeduizend jaar geleden in onze streken ook allerlei Germaanse dialecten gesproken, waar we weinig vanaf weten, maar die mogelijk nog … [Lees meer...] overZuiver Fries heeft nooit bestaan
Alle talen lijken op elkaar
Een nieuwe vertaaltruc van Googledoor Marc van OostendorpWie wil weten hoe de taaltechnologie – onze kennis over hoe computers met taal kunnen omgaan – zich ontwikkelt, doet er goed aan om Google in de gaten te houden. Daar worden doorlopend slimme mensen aangesteld, bijvoorbeeld om te werken aan Google Translate.Vorige week verscheen er een nieuw artikel op internet waarin een … [Lees meer...] overAlle talen lijken op elkaar
Anna Bijns en PowerPoint
Door Marc van OostendorpAnna Bijns is vooral bekend als de dichteres van lange lappen tekst. Haar tirades tegen Luther en het huwelijk hebben heel kunstige rijmschema's en ritmische patronen, maar lijken op het eerste gezicht vooral een opeenstapeling van woedende kreten.In haar proefschrift, nu bij uitgeverij Verloren verschenen in een handelseditie, laat Judith Keßler … [Lees meer...] overAnna Bijns en PowerPoint
Suffix-sonnet: -er en -aar
De woorden met een achtervoegsel -aarbetekenen ‘degene die zo handelt’ –een wandelaar is een persoon die wandelt,en wie voortrijmelt heet een rijmelaar.Nu is er ook een 'allomorf' van -aarwant -er haalt haast hetzelfde trucje uit:een fluiter ben ik altijd als ik fluit,een ruimtevaarder als ik ruimten vaar. -Aar kies ik als de laatste lettergreepvan het werkwoord een stomme … [Lees meer...] overSuffix-sonnet: -er en -aar
Oifobie
De uitspraak van oecumene, economie, en oikofobieDoor Marc van OostendorpHoe spreek je de eerste klinker oecumene uit? Daarover zijn de afgelopen dagen wat observaties verschenen op het Meldpunt Taal. De discussie gaat tussen twee varianten: de [ø] (eu) en de [ʌy] (ui).Ook elders op het internet blijkt er informatie over te vinden. De taalwebsite van de Vlaamse … [Lees meer...] overOifobie
De uitwisselbaarheid van ‘en’ en ‘of’
Door Marc van OostendorpBij een kantine hangt een bordje: Voor € 15,- mag u een voor- of een nagerecht bij uw hoofdgerecht nemen. De heer Van Dalen laadt zowel een voor- en een hoofdgerecht op zijn dienblad en wil vervolgens alleen vijftien euro betalen. Mag dat? Het woord of kan immers soms ook en betekenen ('Ik drink iedere dag wel wat kopjes koffie of thee': dan … [Lees meer...] overDe uitwisselbaarheid van ‘en’ en ‘of’
Het rapport Mart Bax en wetenschappers die eigenlijk schrijver willen zijn
Door Marc van OostendorpEen van de eigenaardige aspecten van het rapport over de fraudulente antropoloog Mart Bax, is dat het een poëtische titel gekregen heeft: Draaien om de werkelijkheid. De ondertitel van het rapport is veel duidelijker: Rapport over het antropologisch werk van prof. em. M.M.G. Bax. Waarom heeft de commissie het daar niet bij gelaten?De titel is … [Lees meer...] overHet rapport Mart Bax en wetenschappers die eigenlijk schrijver willen zijn
Klankencyclopedie van het Nederlands (40): [iː, yː, uː]
Door Marc van Oostendorp[iː, yː, uː] Het Nederlands heeft geen echt lange klinkers. Althans, de [a] in baad is bijvoorbeeld wel systematisch langer dan de [ɑ] in bad, maar die klinkers verschillen ook nog op een andere manier van elkaar: als je de [ɑ] lang aanhoudt, krijg je niet automatisch een [a].Dat ligt iets anders voor de [iː, yː, uː]. De [i] in … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (40): [iː, yː, uː]
Breed uitgemeten Engelse longen en levers
Door Marc van OostendorpVan Johan Zoutman wist ik tot nu toe eigenlijk vooral dat hij een zeeheld was. En dat wist ik dan weer vooral omdat ik vroeger weleens in de Zoutmanstraat kwam, en dus wist dat deze in het Zeeheldenkwartier in Den Haag ligt.Dat hij in 1781 een belangrijke rol had gespeeld bij de Slag om de Doggersbank, was me ontgaan, en ook dat die rol alleen maar … [Lees meer...] overBreed uitgemeten Engelse longen en levers
Zinnelijkheid en lezen
Drie soorten lezersDoor Marc van OostendorpWat is lezen toch een wonderlijke, eigenlijk onbegrijpelijke activiteit. Doordat iedereen het in zijn eigen hoekje zit te doen merk je het meestal niet, maar er blijken grote verschillen te zijn tussen lezers.Zo hebben we de afgelopen dagen kunnen vaststellen dat Paul Dijstelberge geen dyslecticus is. Gisteren verscheen in het … [Lees meer...] overZinnelijkheid en lezen
De neerlandistiek op Twitter
Het ijzingwekkende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijkenDoor Marc van Oostendorp'Wat moeten we nu,' zei Rie Veld na afloop van de vergadering waarin de op een geheimzinnige wijze tot manager geworden Wouter Pieterse en Gerard hadden uitgelegd dat zij de enigen waren die volgens hun eigen criteria 'excellent' onderzoek deden, en dat daardoor volgens een systeem van … [Lees meer...] overDe neerlandistiek op Twitter
Niet alleen voor oude mannetjes
Dialect en literatuurDoor Marc van OostendorpHet onderstaande is een bewerking van mijn voorwoord bij het boek Schrijvers op streek, dat deze week verscheen. In dat boek staan 20 in dialect geschreven verhalen uit allerlei Nederlandse regio's.Het is helemaal niet zo lang geleden dat schrijven duurwas. Op school kregen de kinderen niet meteen een pen, maar eerst een een potlood: … [Lees meer...] overNiet alleen voor oude mannetjes
Ik wil je, bespeel je
Over de i en de ee van Maaike Ouboter.Door Marc van OostendorpDe nieuwe aanwinst voor het Nederlandse lied is Maaike Ouboter, die dit jaar bekend werd uit het programma De beste singer-songwriter, en die haar liedje Dat ik je mis vervolgens op talloze plaatsen heeft gezongen - zoals op de begrafenis van Prins Friso.Het hypnotiserende karakter van het liedje wordt voor een … [Lees meer...] overIk wil je, bespeel je
Willem-Alexander gaat vanmiddag niet slissen!
Taal als grappige invalshoek op het nieuwsDoor Marc van Oostendorp Het is dat ik dezer dagen om zo te zeggen op retraite ben, dus mij zult u niet zien of horen, maar ik weet zeker dat er wat taalgeleerden op de radio of tv zullen verschijnen. Want taal is voor sommige mensen hun lust en hun leven, voor anderen een angstaanjagend schoolvak, en voor nog weer anderen een onderwerp … [Lees meer...] overWillem-Alexander gaat vanmiddag niet slissen!
DWDD in de 19e eeuw
Over Ellendige LevensDoor Marc van OostendorpPijn. Armoe. Ruzie. Gedoe met zedenprekers. Twijfel aan God. Moeders die te vroeg overlijden. Kinderen die überhaupt overlijden. Niets bleef de negentiende-eeuwse Nederlandse schrijver bespaard.In hun boek Ellendige levens brengen Rick Honings en Olf Praamstra 27 opstellen samen over evenzoveel ongelukkigen.Ieder van die artikels is … [Lees meer...] overDWDD in de 19e eeuw
Bekentenis van een digitaal lezer
Door Marc van Oostendorp Ik durf het nauwelijks te bekennen, maar ik begrijp niet wat mensen beweegt om te keer te gaan tegen het digitale boek. Wie een echte lezer wil zijn, moet zweren bij papier. Oké, stukkies kun je lezen van een scherm, is de redenering. Maar het echte lezen, het geconcentreerd opgaan in een tekst, een kunstwerk van hogere allure, dat kan toch echt … [Lees meer...] overBekentenis van een digitaal lezer
Uitspraaktips van de deskundige
Door Marc van OostendorpSoms kom ik onverhoeds in aanraking met mensen die er verstand van hebben. Zo zou ik deze week een tekstje voorlezen voor een filmpje dat de KB aan het maken is. 'Heb je weleens een voice over ingesproken?' vroeg de regisseur die de rest van de week bezig was geweest met het filmen van straatprijzen voor de Postcodeloterij.Dat had ik niet, dus … [Lees meer...] overUitspraaktips van de deskundige
