Plotseling kwam het gesprek gisterenavond op de Russische wetenschap. De Leidse Indo-europeanist Sasha Lubotsky, zelf een Rus, vertelde dat Russische academici voor hun communicatie veel meer gebruik maken van het internet en sociale media dan Nederlanders. Waarom dat? Omdat ze de bestaande media niet vertrouwen! zei Lubotsky. Maar wat valt er dan niet te vertrouwen aan de … [Lees meer...] overBurushaski
Tegen het schrijven
Een teken van het algeheel verval der zeden waar je te weinig over hoort: dat er teveel geschreven wordt. De afgelopen week maakte ik veel gebruik van het openbaar vervoer en overal zie de hele tijd iedereen communiceren. Het is altijd moeilijk om te bepalen of het nu inderdaad ineens veel meer gebeurt of dat het mij alleen maar begint op te vallen, maar er wordt ontstellend … [Lees meer...] overTegen het schrijven
Yes!
Ik weet niet wat u vandaag allemaal te doen heeft, maar als ik u was, zou ik de boel maar de boel laten en vandaag naar Groningen gaan, waar momenteel de 33e TABU-dag plaatsvindt. Het is oorspronkelijk begonnen als een evenement van het hier uitgegeven tijdschrift Taalkundig Bulletin (TABU) en duurt inmiddels anderhalve dag. Ik heb gisteren, tijdens de eerste halve dag, … [Lees meer...] overYes!
Ukelele
Heeft iemand zich al eens verdiept in de geschiedenis van het woord ukelele? Waarom schrijven wij dat woord in het Nederlands bijvoorbeeld met drie e's, terwijl men het overal elders als ukulele schrijft, met twee u's en twee e's (in het Hawaiaans betekent uku 'vlo' en lele 'springend')? En waarom wij het uitspreken op zijn quasi-Engels, namelijk als [juːkəlɪli] in plaats van … [Lees meer...] overUkelele
De zaak Alfred I.
Hebben romanpersonages rechten? Mag je ze bijvoorbeeld zomaar van alles en nog wat beschuldigen? Geldt in de literatuuranalyse iets als bewijs wat in de rechtbank zou worden afgewezen? In het nieuwe nummer van De Gids beschuldigt de Leidse promovendus Max van Duijn de jonge Alfred Issendorf, hoofdpersoon in de roman Nooit meer slapen van Willem Frederik Hemans, van moord. … [Lees meer...] overDe zaak Alfred I.
Klankencyclopedie van het Nederlands (2): de [a]
[a] Net als de [u] komt de klinker [a] in heel veel talen voor, bijvoorbeeld in de woorden mama en papa (of dada). Samen met de [i] vormen de [u] en de [a] de punten van de zogenoemde klinkerdriehoek:bron: Wikimedia … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (2): de [a]
Taal en rekenen
Hier is een feit waarvan de implicaties volgens mij vaak onderschat worden: dat taal en rekenen in het dagelijks taalgebruik vaak op één lijn gesteld worden. Zie bijvoorbeeld het volgende, volstrekt willekeurige, voorbeeld, van de website van NRC Handelsblad van eerder deze week: Het is slecht gesteld met de taal- en rekenvaardigheid van scholieren in het voorgezet onderwijs … [Lees meer...] overTaal en rekenen
Lucebert in het Latijn
Het leek me gisteren ineens hoog tijd om Lucebert eens in het Latijn te vertalen. Volgens Piet Gerbrandy kende hij weliswaar geen Latijn, maar zijn naam is toch niet voor niets voor de helft (luce) voor de helft Romaans! Arnon Grunberg betoogde vorige week dat we meer gedichten uit ons hoofd moeten leren – om te beginnen Aan Rika van Piet Paaltjens.Nu is er ook een andere … [Lees meer...] overLucebert in het Latijn
Hoe het verschil tussen cent en zend verdwijnt
Gisteren kreeg het Meertens Instituut, waar ik werk, bezoek van Charles Yang – een Amerikaanse informaticus en taalkundige van de Universiteit van Pennsylvanië. Hij gaf een lezing waarin hij liet zien hoe je soms kunt voorspellen dat een bepaalde taalverandering door gaat zetten: als er eenmaal genoeg sprekers zijn die de nieuwe vorm hebben overgenomen, is er geen houden … [Lees meer...] overHoe het verschil tussen cent en zend verdwijnt
Ouderwets en suf
Jongeren vinden het Nederlands 'ouderwets' en 'suf'. Dat blijkt uit het gisteren gepresenteerde rapport Jongeren, de Nederlandse taal & participatie in opdracht van de Nederlandse Taalunie, waarin de resultaten staan van gesprekken met honderd jongeren uit Nederland, België, Suriname en Aruba in de afgelopen drie maanden. Hoe nuttig vinden zij het Nederlands? Hoe moeilijk? … [Lees meer...] overOuderwets en suf
Hihihi, hahaha
Wat is het verschil tussen hihihi en hahaha? Die belangwekkende vraag stelde en beantwoordde de taalkundige Riemer Reinsma op de Onze Taal Taalkalender. Het stukje staat ook op de website van Onze Taal. Waar hij dat antwoord precies vandaan haalde, is niet helemaal duidelijk. Ja, voor hihihi haalt hij Wim Daniëls aan die het 'giechelig' noemt. … [Lees meer...] overHihihi, hahaha
Het het dat regent
Af en toe schrijft Hans me een mailtje. Hij geeft Nederlandse les aan een paar Japanners en Pakistanen die soms zomaar met de wonderlijkste puzzels komen. Die schrijft Hans dan op: [1] De kans is groot om te regenen Dat is niet goed. Waarom niet? Immers, wel goed is de tweelingzin: [2] De kans is groot om te slagen. Terwijl beide wel tweelingen zijn in: [3] De kans is groot … [Lees meer...] overHet het dat regent
Kerkvorst
"Het ANP noemt de paus steevast 'kerkvorst'", schrijven de auteurs van het Geel-witte boekje in hun voorwoord, "terwijl dit voor katholieken zo ongeveer vloeken in de kerk is." Het boekje – geel-wit omdat dit de kleuren van Vaticaanstad en de paus zijn – wil daarom volgens het voorwoord 'het correcte gebruik of de correcte interpretatie' van katholieke begrippen uitleggen. … [Lees meer...] overKerkvorst
Twintig jaar Neder-L
Vandaag precies twintig jaar geleden stuurde Ben Salemans de eerste aankondiging Neder-L de wereld in - een eerste teken van leven van een elektronische nieuwsbrief die sindsdien iedere maand nieuws, aankondigingen, berichten en columns uit de neerlandistiek verzorgt. (De bijdragen aan de discussielijst werden toen nog verzameld; de eerste verzamelaflevering verscheen op 21 … [Lees meer...] overTwintig jaar Neder-L
Echt Nederlands: de Olympusschotel
Afgelopen dinsdagavond at ik in een Grieks restaurant met de Taalprof. Dat kon natuurlijk niet lang goed gaan: terwijl we het menu aan het bestuderen waren, vroeg de prof ineens aan mij: 'Die Olympusschotel, zou die nu in ieder restaurant hetzelfde zijn? Of zeggen ze maar wat?' Die vraag bleek, eenmaal thuisgekomen, vrij gemakkelijk te beantwoorden: ja en nee. … [Lees meer...] overEcht Nederlands: de Olympusschotel
Klankencyclopedie van het Nederlands (1): [u]
Vanaf vandaag presenteert Neder-L af en toe en met onregelmatige tussenpozen afleveringen van de Klankencyclopedie van het Nederlands: we gaan alle klinkers en medeklinkers van onze taal stuk voor stuk behandelen. Omdat ik geen idee heb welke systematiek ik zou moeten volgen om een volgorde te bepalen, doe ik dat ook willekeurig. Daar gaan we. Ik schrijf de klankvorm van … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (1): [u]
Kunststofsongs: cd van het jaar gratis
Een van de beste luisteraars van Nederland is Tom America. Die Tilburgse muzikant zet gesproken woord op muziek. Het begon vijftien jaar geleden met gedichten van Jan Hanlo, die hijzelf voordroeg. De mus werd beroemd doordat Van Kooten en De Bie het als de tune van hun programma gebruikten: In de jaren erna verfijnde America zijn techniek en begon hij te werken met de … [Lees meer...] overKunststofsongs: cd van het jaar gratis
Links van de rode muur
Heb je taal nodig om te kunnen denken? Wel als je abstracter wil zijn dan een rat of een mier. Dat blijkt uit onderzoek in Nicaragua dat deze week gepresenteerd werd tijdens een congres in Leiden waar ik bij mocht zijn. In dat land werden dove kinderen tot zo'n dertig jaar geleden niet naar doveninstituten gebracht en leerden daardoor geen taal: een gesproken taal pik je als … [Lees meer...] overLinks van de rode muur
De uitspraak van ‘lychee’
Hoe spreek je het woord lychee uit? Laten we zeggen dat je het 'correct' wil doen, wat moet je dan beginnen? In de eerste plaats: je erbij neerleggen dat er geen centrale autoriteit die over dit soort dingen beslist. Er is geen Groen Boekje voor de uitspraak. We moeten het dus een beetje voor onszelf uit zien te vissen. Ik geloof dat er in Nederland twee groepen zijn: … [Lees meer...] overDe uitspraak van ‘lychee’
Ben gebiedend
'Ben de eerste om een vraag te stellen'. Zo'n rare gebiedende wijs, dat vond een vriend van me deze week echt iets voor mij. Via de e-mail stuurde hij me het bovenstaande plaatje. En er is inderdaad iets mee, met die gebiedende wijs van zijn. 'Wees de eerste...' zou het moeten luiden volgens de schoolmeesters, maar dat klinkt ook mij een beetje plechtig in de oren. Daar … [Lees meer...] overBen gebiedend
Onterecht Engels
De Nederlandse taal is hot, in de politiek. Gisteren was bijvoorbeeld her en der te lezen dat Halbe Zijlstra voortaan tegen onnodig Engels is op de universiteiten (terwijl hij zelf zijn hand niet omdraait voor een toespraak in het Engels). Als de accreditatiecommissie, die iedere opleiding bezoekt om de kwaliteit te toetsen, vindt dat het niet nodig is om een bepaalde master … [Lees meer...] overOnterecht Engels
Djoegoe-dinges
Karel van het Reve heeft weleens op de radio verteld wat zijn grote wetenschappelijke droom was: heel nauwkeurig vast leggen wat een gemiddelde mens (westerling, Nederlander) zoal allemaal weet en denkt en gelooft. Je laat een aantal onderzoekers maandenlang met een aantal representatieve proefpersonen verkeren en ze eenvoudigweg alles opschrijven: mannen hebben meer haar op … [Lees meer...] overDjoegoe-dinges
Ze kunnen niet meer schrijven tegenwoordig
Slechts één keer in mijn leven heb ik een nota geschreven: toen ik mijn propedeuse Nederlands deed in Leiden. We moesten toen oefenen om een wetenschappelijke tekst te schrijven en dat gebeurde dus in de vorm van die nota — geen idee waarom dit zo genoemd werd. Van Dale Hedendaags Nederlands kent die betekenis niet. Ik was enorm braaf in die tijd, en de nota was een … [Lees meer...] overZe kunnen niet meer schrijven tegenwoordig
Arnon Grunberg doet zijn stijl weg
Moderne schrijvers willen niet opvallen door hun stijl. Ze willen verhalen vertellen die je zo kunt begrijpen, zonder afgeleid te worden door het taalgebruik. Neem Arnon Grunberg. Volgens de Utrechtse hoogleraar Geert Buelens zijn de grote drie van de Nederlandse literatuur – Hermans, Mulisch en Reve – inmiddels vervangen door één persoon, Grunberg. Om dit te bewijzen heeft … [Lees meer...] overArnon Grunberg doet zijn stijl weg
Hielden de hippies wél van korrekt spellen?
Volgens Hans van Driel, cultuurwetenschapper in Tilburg, veranderen de tijden. Vroeger vond Van Driel het nog belangrijk dat er correct gespeld werd, schrijft hij in Taalschrift, het tijdschrift van de Taalunie, maar nu ziet hij 'de urgentie ervan steeds minder in'. Dat Van Driel zijn rode pen heeft opgeborgen komt niet doordat hij zelf is gaan inzien dat het allemaal onzin … [Lees meer...] overHielden de hippies wél van korrekt spellen?
