In het oktobernummer van Onze Taal staat een artikel van Bertold van Maris over een van de opmerkelijkste taalverschijnselen van de afgelopen decennia: dat Nederlanders steeds meer Engelstalige boeken lezen, ook in vertaling.Vooral dat laatste is heel opmerkelijk; de Top-10-lijsten van best verkochte boeken bestaan al lange tijd hoofdzakelijk uit Engelstalige werken in … [Lees meer...] overEngels lezen in vertaling
Klankencyclopedie van het Nederlands (13): [i]
[i] De [i] maak je door de voorkant van je tong op te tillen – zo hoog dat het puntje bijna het verhemelte vlak achter de tanden raakt. De [i] is daarom een van de drie punten van de klinkerdriehoek – de andere zijn de [a] en de [u]. (In het eerstgenoemde stukje vertel ik nog wat meer over de klinkerdriehoek.)Als je na een [i] een andere klinker plaatst, voeg je als … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (13): [i]
Gek interessant
Het nieuwe nummer van het taalkundige tijdschrift TABU staat weer vol prachtige artikelen. Zo heeft de Groningse hoogleraar Nederlands Jack Hoeksema een artikel dat gaat over gek, waanzinnig en krankzinnig als 'bijwoorden van graad', dat wil zeggen, in zinnen zoals de volgende:Het is krankzinnig duur. Het is waanzinnig duur. Het is niet zo gek duur.Zoals uit … [Lees meer...] overGek interessant
Intrinsiek slecht in 1875
Bram Moskowicz heeft een opvallende gevoeligheid voor taal. Je krijgt het idee dat er weinig mensen zijn die woorden zozeer pijn kunnen doen als deze beroemde advocaat. Doorlopend is hij tot in het obsessieve bezig om de woorden van anderen op een goudschaaltje te wegen om te zien of er niet één grammetje krenking in kan worden gewogen. Je kunt dat lezen in zijn boek Liever … [Lees meer...] overIntrinsiek slecht in 1875
Een nieuw mwah
Is mwah een Nederlands woord? Het werd tot enkele jaren geleden weinig geschreven en het is een tussenwerpsel – een woord dat wanneer het gebruikt wordt min of meer op zichzelf staat en niet in de zin geïntegreerd wordt. Het is daarom de aandacht van de woordenboekmakers ontsnapt. Wie het woord opzoekt in de duizenden berichten die iedere seconde voorbijflitsen, vindt heel … [Lees meer...] overEen nieuw mwah
Schrijfwijzer
Voor de bezoekers die Neder-L vandaag via NRC Handelsblad gevonden hebben en nieuwsgierig zijn naar de discussie van deze zomer over de Schrijfwijzer van Jan Renkema:Schrijfwijzer (1): 'Goed geprobeerd, maar het werkt niet'Schrijfwijzer (2): De rouwadvertentieSchrijfwijzer (3): De eeuwige taalvraagSchrijfwijzer (4): TussenbalansSchrijfwijzer (5): Digitaal en … [Lees meer...] overSchrijfwijzer
Plat praten in de Fabeltjeskrant
Doordat Ger Smit een paar dagen geleden overleed, stond De Fabeltjeskrant de laatste dagen weer in de belangstelling. Smit nam in die serie de stemmen van onder andere Gerrit de Postduif, Bor de Wolf, Lowieke de Vos, Meneer de Raaf, Meindert het Paard en Ed Bever voor zijn rekening.Arjen Fortuin lanceerde in zijn column van vrijdag de Bor de Wolf-prijs. Bor was volgens … [Lees meer...] overPlat praten in de Fabeltjeskrant
De Griekse klinkeroorlog
We leven in een tijd waarin wetenschappers het hebben gedaan – ook als ze alleen maar de waarheid zeggen. U herinnert zich misschien de discussie nog wel van een paar jaar geleden tussen Helen de Hoop en Ronald Plasterk. De Hoop had met haar onderzoeksgroep vastgesteld dat 'hun' niet alleen steeds vaker als onderwerp werd gebruikt, maar dat dit vooral gebeurt als het onderwerp … [Lees meer...] overDe Griekse klinkeroorlog
Allochtoon
Soms moet ik even met vakantie van de Nederlandse taal en heb ik behoefte aan een ander onderwerp. Dan geef ik me over aan mijn hobby: de studie van de Griekse dialecten. Dezer dagen ben ik in Gent op een congres over dat onderwerp: volle dagen met discussies over de manier waarop je vragen maakt in het Pontisch en een rare nieuwe intonatie in het Cypriotisch.Het is enerzijds … [Lees meer...] overAllochtoon
Marino tegen de zure mensengeur
Ik moet toegeven dat ik een tijdlang niet wist wat ik eigenlijk aan moest met de nieuwe dichtbundel van Jean-Pierre Rawie, De tijd vliegt, maar de dagen gaan te traag. Op het eerste gezicht is het een gemakzuchtig vervolg op zijn eerdere, goedverkopende bundels: een heleboel expliciet benoemde melancholie en vergankelijkheid en berusting van een man van zestig die inmiddels … [Lees meer...] overMarino tegen de zure mensengeur
Klankencyclopedie van het Nederlands (12): [p]
[p] De [p] maak je door je lippen op elkaar te houden en daarmee de naar buiten stromende lucht tegen te houden. Wanneer je je lippen uiteindelijk loslaat, komt de lucht er met een plofje uit. Aan dat plofje herkent de luisteraar dat je een [p] gezegd hebt. De [p] is waarschijnlijk de minst opmerkelijke van alle Nederlandse spraakklanken. Er lijkt in de afgelopen eeuwen … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (12): [p]
Drie keer knijpen
De mooiste zin van 2011 kennen we nu ook, dankzij het onvolprezen literaire weblog Tzum:Ik zou mijn moeder nog wel eens in die dikke Velsense vissersneus van haar willen knijpen, een neus die van geen ophouden wist, in tegenstelling tot mijn moeders nieren, die het begaven onder de druk van alle medicijnen – nu ja, niet echt knijpen, want een beetje zoon die … [Lees meer...] overDrie keer knijpen
De ideale geheimtaal
Als kind was ik gefascineerd door geheimtalen. In de Eppo en de Donald Duck stonden boodschappen zoals: Fdktj hr unnq sduqdcdmdm ne kdfdm. Die boodschap zou je dan leiden naar een grote schat wanneer je hem kon ontcijferen. De ontcijfering was altijd veel te simpel. Het begint er al mee dat je aan deze tekst meteen kunt zien dat hij versleuteld is omdat het … [Lees meer...] overDe ideale geheimtaal
Nederlands voor beginners
Eergisteren stond ik een dagje voor Onze Taal op de 50PlusBeurs in Utrecht (die beurs is inmiddels afgelopen, u kunt er niet meer naartoe). De bedoeling was om abonnementen te verkopen aan de van heinde en verre toegestroomde kwieke bejaarden, maar dat viel ondanks de zeer aantrekkelijke beursaanbieding een beetje tegen. Wel kreeg ik er door het publiek een idee … [Lees meer...] overNederlands voor beginners
Is het een vloek?
De Bond tegen het vloeken is vermoedelijk een van de vermogendste taalorganisaties ter wereld. De Bond is bekend van de affiches op de stations waarin er ten overvloede op wordt gewezen dat vloeken 'aangeleerd' is, maar bedenkt nog steeds af en toe iets nieuws. Zo kwam hij deze maand met geheel nieuwe campagnes.Intrigerend daarbij is onder andere dat de bond zijn naam verandert … [Lees meer...] overIs het een vloek?
Wanneer u zeggen pijn doet
Zelden heb ik de pijn gevoeld die taalvariatie teweeg kan brengen, als toen ik gisterenmiddag in het gezicht van mijn buurvrouw keek. Het was mooi weer, ze had een pakje voor me aangenomen van de postbode dat ik kwam ophalen. Ze vertelde dat ze binnenkort 'eindelijk' ging promoveren en ze sprak me aan met u.Toen ik haar voorstelde om elkaar te tutoyeren, kreeg ze die blik in … [Lees meer...] overWanneer u zeggen pijn doet
Drie van de vier mensen praat zo
Soms is het moeilijk om te beslissen of het werkwoord in het enkelvoud of het meervoud moet staan. Zeg je een paar schoenen staat in de gang of een paar schoenen staan in de gang? Een aantal politici viert of vieren feest? Ruim 30% van de kiesgerechigden kwam of kwamen niet opdagen?De variatie – en daarmee de moeilijkheid om te kiezen – komt in dit soort … [Lees meer...] overDrie van de vier mensen praat zo
Hééééél leuk
Ik zat gisteren aan de lunch met een Poolse en een Catalaanse collega-taalkundige die allebei al een tijdje met Nederlanders verkeren. Ik stelde hun de vraag der vragen, wat ik eigenlijk het allerliefst zou willen weten: hoe klinkt onze taal wanneer je naar onze taal luistert zonder haar te verstaan? Je kunt het zelf niet weten, je kunt als moedertaalspreker nooit eens … [Lees meer...] overHééééél leuk
Klankencyclopedie van het Nederlands (11): de [ŋ]
[ŋ] De [ŋ] (geschreven ) maak je door de achterkant van je tong tegen je verhemelte te houden (op dezelfde plaats waar je een [k] zou maken) zodat de lucht er niet door kan. Door tegelijkertijd de doorgang naar je neusholte open te houden, stroomt de lucht door de neusgaten naar buiten.De [ŋ] kan van alles niet. Aan het begin van een woord staan bijvoorbeeld: er is geen … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (11): de [ŋ]
Een-en-twintig
Afgelopen vrijdag hield de taalkundige Geert Booij een afscheidscollege in de aula van de Universiteit Leiden. Hij legde daarbij nog een keer uit hoe hij in de loop van zijn 47-jarige carrière is gaan denken over de manier waarop woorden worden gevormd (de morfologie). Er waren ook allerlei beroemde andere morfologen die lezingen hielden, het was een mooie dag.Eén bewering van … [Lees meer...] overEen-en-twintig
De onmogelijkheid van Wikipedia
In de New Yorker van deze week staat een open brief van de schrijver Philip Roth. In het Wikipedia-artikel over zijn roman The Human Stain stond volgens hem een fout: er werd beweerd dat de hoofdpersoon op beroemde schrijver X was gebaseerd, terwijl volgens Roth eigenlijk de hoogleraar Y model had gestaan.De kwestie van X en Y vind ik niet zo vreselijk belangwekkend – mij … [Lees meer...] overDe onmogelijkheid van Wikipedia
Die schat die de verkiezingen wint
In het Nederlands kun je, net als in de meeste andere talen binnen één taal vaak lastig terugverwijzen naar dezelfde persoon met een hele zelfstandignaamwoordsgroep. Je kunt bijvoorbeeld niet goed zeggen:- Alexander Pechtold denkt dat ze de leider van D66 gaan uitnodigen voor hun feestje. (raar) Althans, zolang Pechtold zelf de leider van D66 is, klinkt die zin raar … [Lees meer...] overDie schat die de verkiezingen wint
Dubieus onderzoek over Wikipedia
U bent er gisteren misschien ook van geschrokken: het bericht dat onderzoekers van de Universiteit Twente hadden vastgesteld dat bijna driekwart van de artikelen op Wikipedia moeilijk te lezen zou zijn. Het bericht haalde de website van de Volkskrant (die verwijst naar De Telegraaf, maar die laatste krant heeft het bericht voor zover ik kan achterhalen niet online gezet) en die … [Lees meer...] overDubieus onderzoek over Wikipedia
Hoe reëel is meer dan reëel?
Wat betekent reëel? Dat vroeg ik me gisterenavond ineens af toen ik een stukje van de historicus Han van der Horst las op het weblog Joop.nl. Daar stond: Let wel: dat hoeft niet te gebeuren maar de kans dat het wel die kant op gaat, is meer dan reëel. Die uitdrukking meer dan reëel moet ik al heel vaak hebben gehoord, hij klinkt me vertrouwd in de oren. Hij was me alleen … [Lees meer...] overHoe reëel is meer dan reëel?
Monniken en notarissen
Waarom schrijf je een enkele k in monniken, een enkele g in hevige en een enkele l in stencilen, maar een dubbele s in notarissen? Waarom een enkele m in Mokumer en een enkele l in wandelen, maar een dubbele s in bolussen? Daarover schreef de roemruchte Groningse hoogleraar A. Sassen (1921-1999) in 1977 een artikel in het Groningse … [Lees meer...] overMonniken en notarissen
