40 jaar tandeloos (30) Tegen het eind van De tandeloze tijd vat Albert Egberts het plan op om Arend-Jan Baartscheer te vermoorden. Hoewel Egberts zich in de duizenden pagina's die voorafgaan aan die moordaanslag geregeld ergert aan Baartscheers openlijke flirt met het nazisme, is er weinig dat erop wijst dat hij echt denkt dat de wereld beter af zal zijn zonder dit lid van … [Lees meer...] overEen sneeuwbal waar alle witheid uitgeknepen was
Kübra Gümüsay over Spreken en zijn
De Faculteit der Letteren en de Faculteit voor Filosofie, Theologie en Religiestudies geven nieuwe studenten altijd een cadeautje aan het begin van hun studie: een boek. Dit jaar betreft dat Spreken en zijn (voor internationale studenten Speaking and Being, en voor de studenten Duits de oorspronkelijke versie Sprache und Sein). Omdat de schrijfster zelf niet aanwezig kon zijn … [Lees meer...] overKübra Gümüsay over Spreken en zijn
Onze eigen tanden verwaarlozen zonder angst voor een kunstgebit
40 jaar tandeloos (29) Dat er dertien jaar verschil zat tussen de eerste delen van De tandeloze tijd en het tweedelige deel 3, waaraan kun je dat merken? Niet erg aan de stijl, geloof ik. Iemand zou misschien een stilistische analyse kunnen uitvoeren met de computer of er iets veranderd is aan de interpunctie of het gebruik van bepaalde woorden, maar dat lijkt me dan het … [Lees meer...] overOnze eigen tanden verwaarlozen zonder angst voor een kunstgebit
Saint Egberts
40 jaar tandeloos (28) Misschien wel de meestgenoemde schrijver in De tandeloze tijd is Jean Genet. Sowieso is de Franse literatuur van laten we zeggen het derde kwart van de twintigste eeuw belangrijk in het werk – Maigret, Céline, Sartre. Maar Genet – dichter, dief, schrijver, prostitué, journalist, activist – spant de kroon. In Stemvorken blijkt hij de favoriete … [Lees meer...] overSaint Egberts
Een jonge, sjofele vader, met zijn kind in een stoeltje aan het stuur
40 jaar tandeloos (27) Wanneer je een gigantisch werk becommentarieert, zoals ik nu probeer te doen met De tandeloze tijd, is de verleiding groot om je te richten op de grote lijnen: de al dan niet filosofische gedachten, de thema's die telkens weer terugkeren en verder worden uitgediept, de constructie van zo'n gigantisch, vele duizenden pagina's omspannend taalbouwwerk … [Lees meer...] overEen jonge, sjofele vader, met zijn kind in een stoeltje aan het stuur
Verheerlijkt dan God met uw lichaam
40 jaar tandeloos (26) Ik heb er bijna spijt van dat ik aan het begin van deze reeks heb geopperd dat je De tandeloze tijd kunt lezen als een zoektocht naar een bijbel zonder God, een manier om het christendom te bewaren in een wereld waarin je niet katholiek meer bent. Het was me nooit zo sterk opgevallen dat het er wel heel dik bovenop ligt. God komt wel heel vaak ter … [Lees meer...] overVerheerlijkt dan God met uw lichaam
Er was geen straaljager – wij schreven in de lucht
40 jaar tandeloos (25) Tot de moeilijkst te duiden passages in De tandeloze tijd behoren de twee hoofdstukjes die Knapensluimer heten in Onder het plaveisel het moeras. De schrijver Patrick Gossaert is, in een Wassenaars retraitecentrum, op zoek naar een 'vertelinstantie' om de verhalen van Albert Egberts te kunnen laten vertellen. In deze hoofdstukjes heeft hij die … [Lees meer...] overEr was geen straaljager – wij schreven in de lucht
Als er eentje warme brieven gaat schrijven, nou
40 jaar tandeloos (24) Op het eerste gezicht zomaar een anekdote in Onder het plaveisel het moeras. De kunstenaar Flix vraagt Albert in Italië een fles in het water te gooien. In de fles zit een geadresseerde brief aan Flix' geliefde Thjum, en daarbij herinnert Albert zich dat hij als puber ook liefdesbrieven liet wegbrengen door een ander: ’s Avonds na het eten, … [Lees meer...] overAls er eentje warme brieven gaat schrijven, nou
Ik was benieuwd wat voor monster uit dat ei te voorschijn zou komen
40 jaar tandeloos (23) Claustrofobie is een belangrijk thema in De tandeloze tijd: mensen zitten voortdurend tegen hun zin opgesloten. En daar binnen schuilt het gevaar. De reeks begint al met een proloog waarin Albert Egberts zich in een auto begeeft en daar wordt aangevallen door een hond. Het woord benauwd komt – behalve in Weerborstels – in ieder deel wel een aantal … [Lees meer...] overIk was benieuwd wat voor monster uit dat ei te voorschijn zou komen
Vakantie in het Niets
40 jaar tandeloos (22) Het kan niet de bedoeling zijn geweest van de auteur, want die kon het bij het schrijven onmogelijk voorzien, maar als er één ding De tandeloze tijd duidelijk plaatst in de tijd, is het de heroïneverslaving van Albert Egberts. Aan het begin van de jaren tachtig stond die verslaving enorm in de belangstelling. Niet alleen waren er in die tijd ongeveer … [Lees meer...] overVakantie in het Niets
Bedachte talen in je brein
Talen worden op een andere manier door onze breinen verwerkt dan sommige andere zaken, ook al lijken die in de verte soms op taal – zoals wiskunde of muziek. Doordat we met verschillende technieken in de hersenen kunnen kijken, hebben we daar een vrij precies beeld van, en hoewel er zowel over wiskunde als over muziek wordt gedacht dat het vaardigheden zijn die van het … [Lees meer...] overBedachte talen in je brein
‘Ja, dat zei die verkrachter ook tegen zijn slachtoffer’
40 jaar tandeloos (21) Personages in De tandeloze tijd zijn vaak te herkennen aan wat ik poëtisch sarcasme zou noemen. Ze geven blijk van een inktzwart mensbeeld, maar kiezen om dat uit te drukken de allerglanzendste tint zwart. Een heel sterk voorbeeld ervan is een scene die door merg en been gaat in Het hof van barmhartigheid. Zwanet gaat naar het politiebureau om … [Lees meer...] over‘Ja, dat zei die verkrachter ook tegen zijn slachtoffer’
Koffie en campus
Een zomer vrij van nut (11) Wat voorafging in Een zomer vrij van nut: Het is 2027. Niet alleen de studenten, maar ook de meeste docenten hebben een stem in hun oor waarin kunstmatige intelligentie voorzegt wat het weet. Waarom dan nog studeren of onderzoek doen? Sanne de Bree, een jonge onderzoeker, weet het ook niet meer. "Ik moet koffie hebben", zei Sanne nadat … [Lees meer...] overKoffie en campus
Tussen hun lichamen een ijskoude metalen ring
40 jaar tandeloos (20) Bewonderaars van A.F.Th. van der Heijden organiseerden al wandel- en fietstochten in allerlei locaties die een rol spelen in het werk van de schrijver – Geldrop, Nijmegen, Den Bosch, Eindhoven, Amsterdam (Napels ontbreekt). Nu wordt er in dat werk ook heel wat heen en weer gelopen en gefietst, en niemand zij het genoegen ontzegd om een dagje langs … [Lees meer...] overTussen hun lichamen een ijskoude metalen ring
Die naar believen zwellende of smeltende, vervette vleeshomp
40 jaar tandeloos (19) Naast allerlei andere soorten boeken is De tandeloze tijd ook een studie in het dynamische karakter van de identiteit. Wie ben ik? Wie ben jij? Wie is de ander? Jos Joosten heeft een tijdje geleden hier de Franse sociologe Nathalie Heinich geciteerd die zegt dat een identiteit altijd drie lagen heeft: Het komt er dus op neer dat onze … [Lees meer...] overDie naar believen zwellende of smeltende, vervette vleeshomp
Young Adult Literature: The View From Italy
There are several reasons why there is absolutely no progress in the discussion about English. The language is unmistakably still on the rise in international culture: worldwide more and more people are learning the language. And as a language becomes more attractive for learners when more people speak it – the investment of learning a language gives better returns if you can … [Lees meer...] overYoung Adult Literature: The View From Italy
‘Ik houd wel van spel, maar niet van gezelschap’
In gesprek met Evi Aarens over de literatuur Het heeft de hele dag geregend boven Russell Square, het grootste plein in het centrum van Londen, vlakbij de Universiteit van Londen en het British Museum, maar nu komt net de zon door en een groepje jonge Afrikaanse nannies wandelt het groene park in. Evi Aarens (2000) is bezig plinten te lakken en ophanghaakjes in de muren … [Lees meer...] over‘Ik houd wel van spel, maar niet van gezelschap’
Janneke
40 jaar tandeloos (18) Ook voor wie af en toe een pauze wil uit de dwingende stijl van A.F.Th. van der Heijden, biedt De tandeloze tijd uitkomst, want af en toe blijkt een personage een boek te pakken of te lezen, en dat levert altijd interessante titels op. In De gevarendriehoek komt een passage voor waarin de vader op een ochtend na een weer een nachtelijke dronken … [Lees meer...] overJanneke
Vloeken is het bidden van de ongelovige
40 jaar tandeloos (17) Hoe meer ik De tandeloze tijd teruglees, hoe meer ik me moet verzetten tegen de neiging dat de cyclus, of toch minstens de eerste delen ervan, als postkatholiek te lezen zijn: een zoektocht naar een manier om het leven te kunnen begrijpen na het katholicisme. Het idee is te aantrekkelijk om te verlaten, maar je wilt natuurlijk niet zo’n hele cyclus … [Lees meer...] overVloeken is het bidden van de ongelovige
Het boekje is voor een groot deel van het Nederlandse lezerspubliek moeilijk
40 jaar tandeloos (16) Aan het begin van Weerborstels staat Albert Egberts als jongetje weemoedig te kijken hoe een medium oprukt: Ik was net elf geworden, en het was al een hele tijd aan de gang, onstuitbaar. Van steeds meer daken, uit de schaduw van steeds meer schoorstenen schoot het op, het kale onkruid, het dorre gewas van televisieantennes. De weemoed lijkt … [Lees meer...] overHet boekje is voor een groot deel van het Nederlandse lezerspubliek moeilijk
Niet te overvloedig besproet met cacao uit de strooibus
40 jaar tandeloos (15) Een leesproject dat ik ooit nog wil ondernemen: een over Italië in de Nederlandse letteren, op zijn laatst natuurlijk beginnend bij Couperus, en eindigend bij de huidige Grote Drie van de Nederlandse schrijvers in Italië – Frida Vogels, Geerten Meijsing en Ilja Pfeijffer. Ik denk dat er, behalve Amerika, geen land is dat de Nederlandse schrijvers zo … [Lees meer...] overNiet te overvloedig besproet met cacao uit de strooibus
Roddelen was een primitieve, orale vorm van literaire kunst
40 jaar tandeloos (14) Annie E. was een true crime-podcast avant la lettre.: een documentairereeks die in 1979 acht zaterdagen lang werd uitgezonden op de Nederlandse radio en waarin een moord centraal stond – op de moeder van Annie E., met een veroordeelde (Annie) van wie je je kon afvragen of die het wel gedaan had. Ja, ze had zich geheimzinnig gedragen, en om … [Lees meer...] overRoddelen was een primitieve, orale vorm van literaire kunst
Waarom hem, en niet die vliegen gered?
40 jaar tandeloos (13) Hoe meer ik De tandeloze tijd teruglees, hoe meer ik me moet verzetten tegen de neiging dat de cyclus, of toch minstens de eerste delen ervan, als postkatholiek te lezen zijn: een zoektocht naar een manier om het leven te kunnen begrijpen na het katholicisme. Het idee is te aantrekkelijk om te verlaten, maar je wilt natuurlijk niet zo’n hele cyclus … [Lees meer...] overWaarom hem, en niet die vliegen gered?
Een Turks accent is nadeliger dan een Turkse naam
Mensen beoordelen hun medemensen voortdurend, en zo'n beetje op ieder mogelijke dimensie: hoe iemand eruit ziet, hoe hij zich gedraagt, hoe hij zich presenteert. En ook hoe die persoon klinkt. Mensen hoeven een ander meestal maar heel kort te zien of te horen om er een oordeel over te hebben. Dat heeft ongetwijfeld voordelen: je moet soms snel kunnen beoordelen of iemand te … [Lees meer...] overEen Turks accent is nadeliger dan een Turkse naam
Vlug! vlug! een reddende gedachte voor tante Karin
40 jaar tandeloos (12) De eerdere delen van De tandeloze tijd droeg A.F.Th. van der Heijden op aan zijn vrouw, de latere aan zijn vrouw en zijn zoon samen, maar Weerborstels. het 'intermezzo' dat in 1992 als boekenweekgeschenk verscheen, droeg hij op aan zijn zoon, Tonio. Het is het verhaal van een vader en een zoon. Een zoon die op jonge leeftijd omkomt bij een … [Lees meer...] overVlug! vlug! een reddende gedachte voor tante Karin
