Taalkunde in de grote tent Hoe kunnen we de taalwetenschap tot een beter vak maken? Niets minder dan dat is de inzet van een artikel dat de laatste weken de ronde doet op het internet, Toward a big tent linguistics. Het artikel is geschreven door twee taalkundigen, Caitlin Green en Ricker Dockum, die over zichzelf onder andere mededelen dat ze wit zijn en millennials, Zij … [Lees meer...] overGeen vaders van de taalkunde meer
Lieve tante Olga
Gisteren zag ik in Haarlem iets prachtigs: de herrijzing van het Taalmuseum. Tijdens het congres van het Genootschap Onze Taal presenteerde Fresco Sam-Sin, sinds enige tijd de nieuwe directeur van dat museum, een prachtige nieuwe tentoonstelling, die helemaal gebaseerd was op zijn tante Olga. Die tante is al bijna 95, en niet bang voor de camera. Ze is heel populair met … [Lees meer...] overLieve tante Olga
Hoe onderzoeken we de taal van kunstmatige intelligentie?
Ik denk dat er een half jaar geleden, toen met ChatGPT de eerste chatbot van een nieuwe generatie op internet verscheen, iets is gebeurd dat we nu nog niet gebruiken. In ieder geval is er nu een wezen dat geen mens is en toch menselijke taal kan gebruiken op een niveau dat tot nu toe nog nooit door iets of iemand werd bereikt die geen mens was. Het is nog niet perfect, maar … [Lees meer...] overHoe onderzoeken we de taal van kunstmatige intelligentie?
Hoe we klanken maken
Hoe maken we klanken? Hoe zeggen we een woord als kat? Misschien wel de eenvoudigste gedachte, en een gedachte die zeker tot het begin van deze eeuw ook de beste taalkundige papieren had, is ongeveer: eerst zeg je een K, dan zeg je een A en tot slot zeg je een T. Dat impliceert dat je ergens in je geheugen hebt opgeslagen hoe je indviduele medeklinkers en klinkers zegt. … [Lees meer...] overHoe we klanken maken
Waarom is ‘☮’ makkelijker te onthouden dan ‘peace’?
Hoe gaat het menselijk brein om met symbolen, zoals € of ☮? Daarover blijkt nog maar bijzonder weinig bekend te zijn, maar een nieuw artikel in het tijdschrift Cognition werpt in ieder geval enig licht op de zaak: deze symbolen blijken gemakkelijker te onthouden te zijn dan woorden. In een zorgvuldig ontworpen verzameling experimenten lieten de onderzoekers mensen … [Lees meer...] overWaarom is ‘☮’ makkelijker te onthouden dan ‘peace’?
Maaike Meijer over mannen
Deze week verschijnt het boek 'Radeloze helden' van Maaike Meijer, een lucide onderzoek naar mannelijkheid aan de hand van onder andere Moby Dick, Jan Wolkers, Peter van Straaten en One Flew Over The Cuckoo's Nest– en waar die vastloopt. Ik sprak met de auteur over dit fascinerende boek dat iedereen moet lezen. Het gesprek is ook te beluisteren als podcast. … [Lees meer...] overMaaike Meijer over mannen
Muziek en stadsdialect
De allerlaatste aflevering (je hoort als je goed luistert de snik in mijn stem) van Het Dialectenbureau gaat over muziek in stadsdialecten, zoals die van Amsterdam, Utrecht en Maastricht! En met onder andere Professor Soortkill, Fred Siebelink en Beppie Kraft. … [Lees meer...] overMuziek en stadsdialect
Zijn de problemen van de Taalunie nu opgelost?
Een vrolijke week was het niet, de afgelopen week, in de wereld van de Nederlandse taal. Kris Van de Poel vertrok onverhoeds als Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie, en wat aan die beslissing ook vooraf is gegaan (we weten dat niet): dat is een persoonlijke nederlaag en een tragedie. Het betekent bovendien dat de organisatie van het Algemeen Secretariaat en de … [Lees meer...] overZijn de problemen van de Taalunie nu opgelost?
De gevaren van AI
Het is duidelijk dat de huidige periode de geschiedenis, behalve als het tijdperk van Vladimir Poetin, en de zoveelste stap in de opwarming van de aarde, de geschiedenis zal ingaan als de tijd van de kunstmatige intelligentie. Dat blijkt onder andere uit de waarschuwingen die ons om de oren vliegen over de gevaren van die kunstmatige intelligentie. Het zijn niet de minsten … [Lees meer...] overDe gevaren van AI
Hagunnan
Omdat ik deze week de Canon van de Nederlandse poëzie van Paul Claes las, dacht ik aan het woord hagunnan. Op nummer 1 in die canon staat natuurlijk: quid expectamus nunchabent omnes volucres nidos inceptos nisi ego et tuhebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thuwat unbidan we nu Het is een van de meest besproken gedichten uit het Nederlands, en over … [Lees meer...] overHagunnan
De canon als natuurfenomeen
De canon volgens Claes Paul Claes is een van de beste lezers van het Nederlandse taalgebied, maar ook een man die van stelligheid houdt. Dat blijkt nu weer uit zijn Canon van de Nederlandse poëzie. Dat boek bestaat uit 100 klassieke gedichten van de Nederlandse dichtkunst – van hebban olla tot aan geen geld / geen vuur / geen speed. "Deze bloemlezing is niet samengesteld … [Lees meer...] overDe canon als natuurfenomeen
Zorgplicht
Deze maand heeft de Universiteit van Tilburg de infantilisering van het Nederlandse hoger onderwijs officieel voltooid. Het promotie-reglement is namelijk aangepast. In het bericht hierover op de website van de universiteit is het eerste bullet point: De promovendus moet aan het begin van de promotie een presentatie geven over haar onderzoek – dat was altijd al het geval. … [Lees meer...] overZorgplicht
De wiskundige structuur van de zin ontrafeld
94 jaar oud is Noam Chomsky nu, en vorige maand verscheen een klein nieuw hoogtepunt in zijn oeuvre, een artikel dat weer een aantal dingen op zijn kop zet, en misschien een nieuwe richting wijst in de studie van de zinsbouw. Ja, Chomsky is van dit artikel 'maar' de tweede auteur, en het is heel waarschijnlijk dat het artikel voor een groot deel uit de koker komt van de eerste, … [Lees meer...] overDe wiskundige structuur van de zin ontrafeld
Humor en dialect
De achtste aflevering van Het Dialectenbureau gaat over dialect en humor. Met Katinka Polderman over het cliché-beeld van de Zeeuw, Christel de Laat over bulderende Brabantse zalen en TikTokTammo over bait'n en biet'n. (En ik vind alles natuurlijk even mooi, maar luister vooral naar de lach van Polderman, bijvoorbeeld rond 20:45. Wie dat heeft gehoord wil zelf ook zo … [Lees meer...] overHumor en dialect
Een onmisbaar ingrediënt in de studentenkeuken: itakru
Het is voor iedere wetenschapper belangrijk om in contact te staan met jonge mensen met frisse ideeën, maar niemand kan het zo weinig missen als de taalkundige. Want onder jongeren borrelt het, en verandert er van alles, en als je studenten hebt, en je neemt af en toe de tijd om met ze te praten, raak je op de hoogte van wat er allemaal verandert. En zo heb ik geleerd dat … [Lees meer...] overEen onmisbaar ingrediënt in de studentenkeuken: itakru
Portret van de artiest als een jonge illegaal
'De oorlog van Gerrit Kouwenaar' is de ondertitel van Wiel Kusters' boek over Gerrit Kouwenaar Morgen wordt het voor iedereen maandag. Het boek speelt zich voor een belangrijk deel af tijdens de Tweede Wereldoorlog, tijdens die oorlog was Kouwenaar een half jaar opgesloten door de Duitsers vanwege medewerking aan een illegaal blad, maar toch dringt zich bij lezing van dit rijke … [Lees meer...] overPortret van de artiest als een jonge illegaal
Ongeveer
Waarom zeggen mensen dingen als 'op dit feestje verwacht ik ongeveer 70 bezoekers?' Daarover gaat een intrigerend nieuw artikel (drukproef) in het tijdschrift Linguistics and Philosophy. Het probleem zit erin dat ongeveer een vaag woord is en we ervan uitgaan dat mensen in gesprekken altijd zo precies mogelijk proberen te zijn. Als iemand op de thermometer kijkt en je vraagt … [Lees meer...] overOngeveer
Leve Couperus!
Het Louis Couperus Genootschap is met afstand de grootste aan een bepaalde schrijver gewijde vereniging. Dat heeft natuurlijk van alles te maken met het betoverende proza van de schrijver: zijn mooie zinnen, zijn rijke psychologische inzicht, zijn wervelende verhalen en verslagen. Maar het komt ook door de mensen die er achter dat genootschap zitten, en achter het museum dat … [Lees meer...] overLeve Couperus!
Chatbot fraudeert bij het eindexamen Fries
Nadat ik eerder de eindexamens Nederlands (havo en vwo) en vwo-Frans door chatbots heb laten maken – voor beide slaagden de chatbots ruimschoots – leek het me interessant om het ook nog eens met Fries te doen. Voor Fries is er veel minder elektronisch leesbaar materiaal voorhanden, en aangezien kunstmatige intelligentie afhankelijk is van heel veel voorbeelden, is te … [Lees meer...] overChatbot fraudeert bij het eindexamen Fries
Een woord waar bloed aan kleeft
Er zijn nog mensen die onbekommerd het woord neger gebruiken, maar zij zijn ofwel gevoelloos of in het geheel niet geïnformeerd (of allebei, in dat geval presenteren ze programma's bij de omroep Ongehoord Nederland). Ik denk niet dat ik atypisch ben, als witte man van in de vijftig, die als kind heeft geleerd dat dit n-woord de neutrale term was om te verwijzen naar mensen van … [Lees meer...] overEen woord waar bloed aan kleeft
Feest en dialect
Het Dialectenbureau #7 Hang de slingers maar op, want in deze aflevering wordt er gefeest! We gaan naar het uiterste zuiden, om carnaval te vieren met Beppie Kraft. Naar het hoge noorden, om de voorloper van Sinterklaas te vieren met Gelein Jansen en naar het verre Oosten om Hendrik Jan Bökkers op te zoeken, want het festivalseizoen is begonnen en de Zwarte Cross komt … [Lees meer...] overFeest en dialect
Het Frans redt zich wel, merci
Er lijkt een wereldwijde beweging aan de gang te zijn, van taalkundigen die het niet meer pikken dat zeurkousen overal al zolang het debat over taal domineren – zeurkousen die hel en verdoemenis prediken over te taal, maar die te beroerd zijn om zich ook maar een beetje te verdiepen in de feiten. Die liever nawauwelen wat ze ooit van een óók niet helemaal op de hoogte zijnde … [Lees meer...] overHet Frans redt zich wel, merci
Bing haalt een 8 voor vwo-Frans
Nadat ChatGPT eerder het vwo- en het havo-eindexamen Nederlands, was ik benieuwd hoe kunstmatige intelligentie 't zou doen bij de vreemde talen. Ik koos voor het vwo-examen Frans van gisteren, omdat daar de afgelopen jaren weleens klachten over zijn geweest en ik het zelf een paar jaar geleden ook nog eens gemaakt heb. Het vwo-examen van dit jaar staat, met het correctiemodel, … [Lees meer...] overBing haalt een 8 voor vwo-Frans
Nonna knows best
Een van de intrigerende aspecten van de opmars van het Engels is hoe de taal langzamerhand zijn bijzondere relatie met de angelsaksische cultuur verliest. Dat er een Nederlands tijdschrift heet dat Foodies heet, is op zich nog niet zo opmerkelijk. Engeland of Amerika staan weliswaar niet bekend om hun bekende cultuur, maar er is wel een duidelijke relatie tussen het fenomeen … [Lees meer...] overNonna knows best
Chatbot haalt het vwo-examen nu wél glansrijk – wat nu?
Toen ik vorige week ChatGPT het vwo-examen had laten maken, vroegen sommige mensen zich af waarom ik de gratis toegankelijke versie (3.5) had gepraat, in plaats van de betaalde (4.0), die veel beter is. Ik wilde juist testen hoeveel gratis antwoorden je nu kunt krijgen met voor iedere toegankelijke software, maar inmiddels heeft Jos Mulder de teksten voor me door de nieuwe … [Lees meer...] overChatbot haalt het vwo-examen nu wél glansrijk – wat nu?
