"Vind jij het belangrijk dat je kleren er leuk uitzien of lekker zitten?" Ja, ik weet wel hoe ik jullie op het puntje van je stoel kan krijgen: door uit een geschiedenisboek voor de basisschool te citeren: Wijzer! Geschiedenis voor groep 7. Deze passage gaat zo verder: Vroeger vonden mensen kleren vooral belangrijk om hun lichaam te beschermen tegen het weer of tegen … [Lees meer...] overMoeten schoolboeken aantrekkelijk geschreven zijn?
Sier, pour dieu, ne croys mye / Toutes choses que on voys dye
Frans in Middelnederlandse teksten Een van de interessantste ontwikkelingen van ons vak is dat men zich heeft afgekeerd van de zuiverheid. De fictie – of het ideaal – dat er hier in de Lage Landen altijd Nederlands gesproken werd, dat zich hier een cultuur ontwikkeld heeft die los staat van andere culturen, een cultuur van louter originele geesten, is verlaten. Juist … [Lees meer...] overSier, pour dieu, ne croys mye / Toutes choses que on voys dye
Van Zeezicht kon ik een week stil leven
De dichtbundels van Nachoem M. Wijnberg lijken van alle dingen op de wereld die geen dichtbundels van Nachoem M. Wijnberg zijn misschien het meest op neurale netwerken. Netwerken waarin een aantal onderwerpen aan elkaar worden verboden – sommige sterker en andere minder sterk – zodat je als je aan het ene denkt voortaan ook aan het andere denkt. Als je zo'n bundel gelezen hebt, … [Lees meer...] overVan Zeezicht kon ik een week stil leven
Taalwetenschap is expliciet maken wat je al weet
Taalgebruik is één van de belangrijkste kenmerken van mensen. We gebruiken het van jongs af aan elke dag, zelfs als we alleen zijn. Wat kunnen we dan nog leren van taalwetenschappers? Ook al beheersen we intuïtief taal, valt er nog veel te ontdekken als we die kennis expliciet maken. En wat dan nog te zeggen van vergelijkingen tussen talen of dezelfde taal door de tijd … [Lees meer...] overTaalwetenschap is expliciet maken wat je al weet
Doe quamen den graue droeue gaste
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (15) – Rijmkroniek van Holland van Melis Stoke De Rijmkroniek (eind dertiende en begin veertiende eeuw) waarin de geschiedenis van het graafschap Holland werd opgetekend door – onder meer – de klerk Melis Stoke (ongeveer 1235 - ongeveer 1305) is literair minder indrukwekkend dan bijvoorbeelde de Spiegel historiael … [Lees meer...] overDoe quamen den graue droeue gaste
De illusie dat talen dingen zijn
Interessant: een nummer van het prestigieuze International Journal of the Sociology of Language dat grotendeels gevuld is door neerlandici (die vaak een band hebben met de Freie Universität Berlin). En dan gaat het niet eens specifiek over het Nederlands: in plaats daarvan wordt een nieuw analytisch concept geïntroduceerd: Taalmaken, Language Making. Dat talen lastige … [Lees meer...] overDe illusie dat talen dingen zijn
de m/v/x
Gisterenochtend werd ik uit mijn bed gemaild door een bekende woordenboekmaakster over de Van Dale. De kwestie m/v/x, daar moest toch eigenlijk iemand over schrijven! Ludo Permentier had er in januari al iets over gezegd in zijn column voor het INT, maar was dat genoeg? Ik heb er nu een dag over nagedacht. Het lijkt me inderdaad niet genoeg. Wat is er aan de hand? Bij … [Lees meer...] overde m/v/x
Muggenbulden
Misschien ben ik niet zo'n goede taalkundige: het overkomt toch nog wel geregeld dat iemand mijn aandacht vestigt op iets dat ik vaker heb gehoord maar waar ik nog nooit aandacht aan heb besteed: Het gaat hier vooral om muggenbulden. Dat is het woord dat ik zelf herken, dat is het woord waarop medetwitteraars reageren onder Geerkes tweet, en dat is het woord waarvan ik ook … [Lees meer...] overMuggenbulden
Spanjaarts met groote swarte brillen op haar neus
Ieder onderzoek is natuurlijk een reis en ieder proefschrift een reisverslag. Maar het proefschrift dat Alan Moss vandaag in Nijmegen verdedigt heeft ook de vorm van een reisverslag. Een zeer uitvoerig reisverslag van 565 dik bedrukte pagina's, met hoofdstuktitels als 'Vertrek', 'Gevaren onderweg', 'De terugweg' en natuurlijk 'Italië:' Moss beschrijft de zogeheten Grand Tour … [Lees meer...] overSpanjaarts met groote swarte brillen op haar neus
Een product van mijn verbeelding
Het hoofdkwartier van de anti-woke beweging (2) "Voor we verdergaan met deze genoeglijke conversatie", zei hoofdredacteur Henk tegen zijn redactie, "moet ik eerst een vraag stellen die ons allen op de lippen brandt". Hij keek een moment uit het raam. De wolken hingen laag over de hoofdstad, waar de redactie gevestigd was. Toen keek hij zijn columnist Joop even dringend … [Lees meer...] overEen product van mijn verbeelding
Convergerend bewijs in de taalkunde
Een van de intrigerende aspecten van taal is dat het overal om ons heen is en tegelijkertijd zo lastig te vatten. Staat taal bijvoorbeeld in een boek? Klinkt het in de ruimte? In zekere zin zijn dat alleen maar inktvlekken en luchttrillingen: ze worden pas taal als wij het interpreteren. Zit taal tussen onze oren? Maar hoe scheiden we het dan van wat zich daar verder bevindt? … [Lees meer...] overConvergerend bewijs in de taalkunde
Een intrigerend saai probleem: hoe zeg je 293.533?
Kun je de getalsnamen leren, op basis van alleen voorbeelden? Stel, ik laat mijn dochter een lange rij getallen zien, uitgeschreven in cijfers (100.021, 23.533, 892, 5.543.849,...) en ik lees die getallen één voor één luid voor in het Nederlands (een miljoen een en twintig, drieëntwintig miljoen vijfhonderdrieëndertigduizend, achthonderd tweeënnegentig) zal ze dan ooit in staat … [Lees meer...] overEen intrigerend saai probleem: hoe zeg je 293.533?
Met excuses voor spel- en typefouten
Geschiedenis van een tijdschrift Ik ben altijd overal te laat. Ik loop bijvoorbeeld nu in het Erasmusgebouw in Nijmegen rond, en niet midden jaren tachtig, toen Chrétien Breukers, Rob van Erkelens en Jack van der Weide er het tijdschrift Tristan oprichtten. Vier nummers zijn er verschenen van dat blad, voordat het ten onderging. Van der Weide maakte nu, zo'n vijfendertig … [Lees meer...] overMet excuses voor spel- en typefouten
Lekker de bibliotheek veranderen
Het schokkendst aan heel NBD-Bibliongate is natuurlijk dat er zomaar plompverloren honderden mensen op straat zijn gezet die voor een habbekrats korte recensies schreven ten behoeve van de bibliotheken, omdat ze vervangen werden door kunstmatige intelligentie. Maar een goede tweede is wel de LinkedIn-pagina van degene die ervoor verantwoordelijk is, directeur Nina Nannini. … [Lees meer...] overLekker de bibliotheek veranderen
De patsers van Zakelijk Nieuws
De eerste aflevering in ons nieuwe feuilleton Het hoofdkwartier (1) Tevreden keek Henk Jaspers, de hoofdredacteur van Neerlandistiek, naar zijn medewerkers. "Wat goed", zei hij, "dat we hier allemaal weer zijn." Hij was altijd al wat slonzig geweest, maar tijdens de corona was hij de vijftig nog verder gepasseerd dan ooit, en had hij pogingen om zijn haren te kammen … [Lees meer...] overDe patsers van Zakelijk Nieuws
‘dat ic hebbe genomen dat hues terhurst’
Soms bevatten twee zinnen dezelfde woorden, en geeft een klein verschil in woordvolgorde een al even klein verschil in betekenis. Ze zegt dat hij het boek vermoedelijk aan het lezen is.Ze zegt dat hij vermoedelijk het boek aan het lezen is. Neem die zinnen, proef ze op je tong. Wat is het verschil? De eerste suggereert dat 'het boek' al eerder ter sprake is gekomen, de … [Lees meer...] over‘dat ic hebbe genomen dat hues terhurst’
Belangenverstrengeling
Een paar weken geleden hadden we op Neerlandistiek een interessanter stuk kunnen plaatsen over een gebeurtenis in het vak als mijn belangen niet zo verstrengeld waren geweest. Het ging over het onderzoek van Mike Kestemont en anderen in Science, naar de vraag hoeveel middeleeuwse teksten er eigenlijk verloren zijn gegaan. Ik heb er uiteindelijk dit over geschreven, maar dat … [Lees meer...] overBelangenverstrengeling
‘Ik heb er altijd zo van genoten’
Waarom noemt Jannetje Koelewijn zich nooit een neerlandica? Het is het eerste dat Margaretha H. Schenkeveld aan haar vraagt als Koelewijn voor het eerst in jaren haar vroegere hoogleraar komt begroeten. Koelewijn reageert bedremmeld: ‘… bij welke gelegenheid zou dat ertoe doen?’‘Het had op het omslag van je boek kunnen staan. Nu staat er dat je journalist bij NRC bent. … [Lees meer...] over‘Ik heb er altijd zo van genoten’
Belichaamd denken, denkende lichamen
Over de roman Stemvorken van A.F.Th. van der Heijden is het laatste woord nog niet gezegd. Ik gaf maandag een lezing in de Openbare Bibliotheek van Geldrop. Dit was mijn oefensessie. Er is ook een podcastversie. … [Lees meer...] overBelichaamd denken, denkende lichamen
“Soudi ghelouen an een hoen / Oft dat een hont bast”
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (14) – Karel ende Elegast Karel ende Elegast, geschreven in het midden van de dertiende eeuw, is een avonturenverhaal waarin Karel de Grote ’s nachts op aansporing van een engel uit stelen gaat, en daarbij geholpen wordt door de meesterdief Elegast, die in eerste instantie niet weet dat hij met de keizer van doen … [Lees meer...] over“Soudi ghelouen an een hoen / Oft dat een hont bast”
Antidisciplinariteit
Het is een interessant verschijnsel: soms lees je iets dat je nooit eerder hebt gelezen en waar je nooit expliciet je eigen gedachten over hebt geformuleerd maar waarmee je het zo eens bent dat je zeker weet dat je het altijd al had gedacht. Ik had dat deze week met een kritisch artikel over de roep om interdisciplinariteit in het onderzoek in het mooie … [Lees meer...] overAntidisciplinariteit
De computer kent vreemde talen
Hét taalkundige artikel dat de laatste tijd waarschijnlijk het meest besproken is door taalkundigen heet One model for the learning of language van Yuan Yang en Steven Piantadosi. Op de sociale media, in de koffiekamers, op Zoom, overal heb ik al over dit artikel gehoord. Tegelijkertijd heeft volgens mij geen niet-taalkundige over het artikel gehoord: er is geen nieuwsmedium, … [Lees meer...] overDe computer kent vreemde talen
Ik snap je dat je dit schrijft
Je kunt iemand snappen. Je kunt iets snappen. Maar je kunt ook iemand iets snappen: Over deze intrigerende constructie, die behalve in het Nederlands ook in het Engels en het Duits bestaat, al wordt hij in alle drie de talen als een beetje marginaal beschouwd, gaat een nieuw artikel van Friederike Moltmann. Je vindt de constructie, zegt zij, bij twee soorten werkwoorden: … [Lees meer...] overIk snap je dat je dit schrijft
“Wildi muse?”“Of icse wille!”
Vanden Vos Reynaerde - Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (13) De held van Vanden vos Reynaerde (geschreven tussen ongeveer 1260 en 1270) bereikt alles wat hij wil dankzij zijn grote taalvaardigheid, zijn talent om zijn gesprekspartner te doorzien en precies te zeggen wat nodig is om deze te manipuleren. Het dierenepos, geschreven door een schrijver … [Lees meer...] over“Wildi muse?”“Of icse wille!”
Ostendoorp
Zogeheten spellingfouten interesseren me geen zier. Als morgen de Spellingwet wordt opgeheven, hef ik het glas. Iedereen doet maar, en we zien wel waar het schip strandt, dat is mijn orthografisch devies. Maar ik maak een uitzondering voor namen. Bijvoorbeeld mijn eigen naam: ik ben niet Mark van Oostendorp of Marc Oostendorp. Dat zijn echt anderen. Ik probeer het bij … [Lees meer...] overOstendoorp
