De Multatulileescursus (75) - Kunnen jullie me zien? - Ik kan je wel zien, maar niet horen! - Grappenmaker. Het is twee weken én een eeuwigheid geleden dat we elkaar gezien hebben. Fijn dat we elkaar nu op deze manier kunnen treffen. We zouden nog Multatuli's brieven uit 1885 en 1886 met elkaar bespreken. … [Lees meer...] overHet interesseerde me enorm hoe sommige Pietjes sommige Mietjes krijgen – al waren ze maar verzonnen
Leve het internet
Het internet was zo iets gewoons geworden dat we er jarenlang nauwelijks nog bij stil stonden: de mogelijkheden die het biedt. Het gemak. Het gevaar. Dankzij een geniepig menselijk virus is dat weer anders geworden. Wat houd ik van dat idee van aan mekaar verbonden computers. Wat ben ik blij dat ik in een tijd leef waarin dat bestaat. … [Lees meer...] overLeve het internet
Computer reconstrueert het Latijn
Het idee dat de taalkunde een exacte wetenschap kan zijn, is een negentiende-eeuwse gedachte. Taalkundigen ontdekten toen dat de verschillen tussen talen systematisch kunnen zijn: waar Romaanse talen een p hebben, hebben Germaanse een f of een v: pater correspondeert met vader, pied met voet, pellis met vel. Zulke regelmatigheden noemen we een wet. In dit geval is de voorouder … [Lees meer...] overComputer reconstrueert het Latijn
Het Nederlandse klinkersysteem
In het derde college bespreekt taalkunde Marc van Oostendorp (Radboud Universiteit) het Nederlandse klinkersysteem: wat zijn de verschillende klinkers van het Nederlands en hoe kunnen we deze begrijpen aan de hand van kenmerk- en van elemententheorie? En wat zegt die laatste theorie over klinkerreductie in het Witrussisch en het Catalaans? (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overHet Nederlandse klinkersysteem
Bargoens
Waar komt het woord Bargoens vandaan? Eeuwenlang heeft het in het Nederlands bestaan als de naam voor iets dat je niet meteen een volwaardige taal kunt noemen, maar een verzameling woorden en termen en uitdrukkingen uit allerlei talen die samen dienden als 'dieventaal', een geheimtaal voor criminelen. Maar waarom Bargoens? Waar komt dat woord vandaan? Daarover waren tot nu … [Lees meer...] overBargoens
Is hij een vrouw?
Wat Harry Mulisch onder andere tot een groot schrijver maakte: dat hij zich overal mee bemoeide. Ieder aspect van ieder boek dat hij schreef overdacht hij: hij schetste de omslagen van zijn boeken, hij herschreef zijn boeken tot ze stonden. Nog iets dat hem groot maakte: dat hij zelf alles nauwgezet documenteerde en een archief naliet waar de literairhistoricus iets mee kan. En … [Lees meer...] overIs hij een vrouw?
Geen vitale beroepsgroep, wel een vitale rol
Gelukkig dat een groep onderzoekers in het onvolprezen ScienceGuide de eer van de academie nog een beetje gered heeft door te protesteren, want het is natuurlijk een schande dat de universiteiten het wetenschappelijk onderzoek tot een 'vitale sector' hebben willen bestempelen. Het betekent dat taalkundigen zoals ik hun kinderen eventueel naar de kinderopvang mogen brengen, … [Lees meer...] overGeen vitale beroepsgroep, wel een vitale rol
Het verblijf: een podcast van neerlandici voor moeilijke dagen
Onder het motto 'literatuur zolang het duurt' ben ik met een groep collega's van de universiteiten, de scholen en de internationale neerlandistiek begonnen aan een dagelijkse podcast: iedere dag leest een neerlandicus in eigen huis een mooi gedicht of verhaal voor uit de Nederlandse literatuur. De titel: het verblijf. We doen hiermee wat neerlandici dezer dagen kunnen doen: … [Lees meer...] overHet verblijf: een podcast van neerlandici voor moeilijke dagen
Een eerlijk hertentamen via Skype
Iemand heeft een vitaal beroep in De verleden tijd van lijken "Ik kan jou wel zien, maar niet horen", riep Maribella, de Chair of Arie de Jager Studies tegen haar beeldscherm. "Maar zo te zien kun jij mij wel horen, maar niet zien." Wouter, haar collega van Digitaal-Financiële Letterkunde, schudde het hoofd. "Probeer het anders nog eens!" riep Maribella. Wouter drukte op … [Lees meer...] overEen eerlijk hertentamen via Skype
Piemel
Nene leert Nederlands Nene is zes jaar oud en nu ongeveer 10 maanden in Nederland. Ze is geboren in Hongarije, haar moeder is Italiaans en haar vader ben ik. Ze spreekt al heel lang Nederlands tegen iedereen behalve tegen haar Italiaanse oma, al krijgt zelfs die op in het Italiaans gestelde vragen antwoord in het Nederlands. … [Lees meer...] overPiemel
Wat zijn de kleinste bouwstenen van de taal?
Quarantainecollege over fonologie (2) Wat zijn de kleinste bouwstenen van taal? Het zijn geen losse klinkers of medeklinkers, zoals a of t. Want die blijken te bestaan uit nog kleinere samenstellende delen, die we kenmerken noemen en die we kunnen begrijpen als instructies voor de uitspraak. Bekijk deze video op YouTubeHet leerboek waarnaar ik verwijs … [Lees meer...] overWat zijn de kleinste bouwstenen van de taal?
Wat is fonologie?
De Quarantaine Colleges zijn begonnen! Ik neem de komende weken de cursus op die ik normaliter geef voor bachelorstudenten Taalwetenschap en Nederlandse Taal en Cultuur van de Radboud Universiteit. Fonologie is de tak van de taalwetenschap die de klanken van taal bestudeert: hoe zitten die in ons hoofd? Waarom veranderen klanken aan het eind van een woord makkelijker dan aan … [Lees meer...] overWat is fonologie?
Verwarrende tijden
Dichter des Vaderlands (9) Je komt dezer dagen lekker weg met de observatie dat we in verwarrende tijden leven. Alsof niet elke tijd verwarrend is! Alsof het leven niet gewoon doorgaat in zijn rechte lijn naar het al te bekende! Affijn, wat doe je in tijden van verwarring? Je zet de dingen op een rijtje – naast elkaar en na elkaar. Dat is wat Tsead Bruinja doet in … [Lees meer...] overVerwarrende tijden
Deltaplan Nederlands op het internet
Collega's! Ik schrijf jullie bijna iedere dag, maar vandaag heb ik echt iets belangrijks te zeggen. Wij kunnen met ons allen nu iets voor de samenleving doen: wij, de neerlandici, of we nu op de universiteiten werken, op scholen, bij tekstbureaus, of waar dan ook in de samenleving. We kunnen onze kennis delen. We kunnen laten zien hoe mooi en hoe veelzijdig ons vak is. … [Lees meer...] overDeltaplan Nederlands op het internet
Mensen zijn indirecte apen
Apenkreten kennen veel minder variatie dan mensen. Bij apen lijkt het allemaal directer: een bepaalde sensatie leidt onherroepelijk tot een bepaalde kreet, terwijl er bij mensen altijd een aantal lagen tussen zitten. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overMensen zijn indirecte apen
Quarantaine Colleges
Vanwege het COVID19-virus is de Multatulileesclub deze week niet bijeen gekomen De eerste dag thuis was een bizarre dag, want allerlei nieuwsrubrieken waren op zoek naar een 'positieve draai' aan het coronavirus. Zo'n programma moet vol en dan is het fijn maar je wilt ook niet alleen maar angst en treurnis verspreiden, dus is het tijd voor een geluid van hoop. En voor … [Lees meer...] overQuarantaine Colleges
CoronaCollege: van de nood een deugd maken
Gisteren spoelde het Corona-virus dan dus ook aan bij de universiteiten; vandaag zijn we gesloten, in ieder geval voor het onderwijs, maar ik zal wel niet de enige zijn die heeft besloten dan ook de andere gesprekken maar online te doen. … [Lees meer...] overCoronaCollege: van de nood een deugd maken
Proza is geen poëzie
"Horen wij, Monsieur, niet zorgvuldig alexandrijnen te vermijden als we proza schrijven?" vraagt een personage in Sartres roman Walging. Hij drukt daarmee een eigenaardig principe uit dat al duizenden jaren een rol lijkt te spelen in het literaire proza: dat een prozaschrijver nadrukkelijk probeert om géén poëtische middelen in te zetten. Goed proza heeft misschien een ritme, … [Lees meer...] overProza is geen poëzie
Loveboat naar ons Indië
In de roman De passagiers van 'De Rembrandt' (1919) van Thérèse Hoven (1860-1941) is een verpleegster openlijk uit op een one-nightstand. Ze manipuleert een knappe officier naar een afgezonderde ruimte, maar als blijkt dat hij verliefd is op een ander wordt ze kwaad: … [Lees meer...] overLoveboat naar ons Indië
Waarom wil iemand dit lezen?
Een van de dingen die mij weer opvielen tijdens de neerlandistiekdagen: hoe wanhopig sommige moderne letterkundigen zijn over het beeld dat er van hun vak heerst. De gemiddelde schrijver háát de literatuurwetenschap. Ik geloof eigenlijk dat er weinig andere vakgebieden zijn waar het onderwerp van studie zo'n irrationele en zo openlijk beleden afkeer heeft van de wetenschap. Er … [Lees meer...] overWaarom wil iemand dit lezen?
Wat maakt Hans Bennis tot een goede neerlandicus?
Laudatio bij toekenning van de Everwinus Wassenbergh Penning, uitgesproken tijdens de neerlandistiekdagen in Leiden 6-7 maart 2020. Als er iets duidelijk is geworden in de afgelopen dagen, is het dat de neerlandistiek op zoek is naar de eigen identiteit. Wie zijn wij? Wat maakt iemand tot een neerlandicus? Wat maakt iemand tot een goede neerlandicus? Het is een vraag … [Lees meer...] overWat maakt Hans Bennis tot een goede neerlandicus?
Mensentaal is geen apentaal
Wat kunnen we leren van apen over menselijke taal? Ook (mens)apen kunnen goed communiceren, maar er zijn drie dingen die zij niet kunnen en wij wel. En alle drie lijken ze essentieel voor onze taal. Bekijk deze video op YouTubeBekijk alle filmpjes over Human Language. … [Lees meer...] overMensentaal is geen apentaal
Multatuli had zomaar omver geblazen kunnen worden door de storm van etniciteit, identiteit, diversiteit en intersectionaliteit
De Multatulileescursus (74) - Hebben jullie het nieuwste nummer van Zacht Lawijd gelezen? - Ja, wat is dat toch een heerlijk blad. En dan komen ze nu ook nog met een Multatuli-special, met allerlei ver-ruk-ke-lij-ke bijdragen! … [Lees meer...] overMultatuli had zomaar omver geblazen kunnen worden door de storm van etniciteit, identiteit, diversiteit en intersectionaliteit
De Taal is een product van het Leven – bij ieder van zijn eigen leven
Jan Hendrik van den Bosch (1862-1941) was een conservatief die in zijn eigen vak alles anders wilde. Hij was leraar Nederlands, maar ontevreden met de manier waarop het Nederlands werd aangeboden op de middelbare scholen. Dat moest anders! In 1893 publiceerde hij een in zijn dagen geruchtmakend Pleidooi voor de moedertaal, de jeugd en de onderwijzers. Dat pleidooi werd … [Lees meer...] overDe Taal is een product van het Leven – bij ieder van zijn eigen leven
De oordopjes van Willem Brakman
"Als ik terugblik naar mijn jeugd," schreef Willem Brakman aan het begin van zijn laatste boek, Staren in het duister, "dan is dat het beste in de regen, het plein, de kerk, dan is ’t maar het beste een gekookte barbaar met een boterham met mayonaise. Hoe dan ook leefde daar een oude brief met een zuster die veel knisperde. Terecht zat zij aan de kade en riep honende … [Lees meer...] overDe oordopjes van Willem Brakman
